Biesowo

Biesowo
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Biskupiec
Liczba ludności (2010)	342
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11-300
Tablice rejestracyjne	NOL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Biesowo
Położenie na mapie Polski Biesowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Mogiły dawnych mieszkańców Biesowa na miejscowym cmentarzu.
Fot. Mieczysław Kalski

Biesowo (niem. Gross Bössau ) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 342 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Janusz Radziszewski.

Położenie

Wieś położona jest na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Pojezierza Mrągowskiego, nad południowym brzegiem jeziora Tejstymy; przebiega przez nią droga krajowa nr 65.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w 1354 roku jako dobra szlacheckie. Obejmowała wówczas 60 łanów gruntów na prawie chełmińskim z 10 latami wolnizny. Właściciele – rycerze: Mikołaj i Santirme – podzielili nadany obszar w ten sposób, że na 20 łanach założyli folwark: późniejsze Biesówko, zaś na pozostałych 40 łanach osadzili chłopów, którzy byli zobowiązani do pracy w folwarku. Ponadto rycerze otrzymali zezwolenie na założenie młyna na prawie chełmińskim. W 1486 roku Biesowo i Biesówko przeszły w posiadanie kapituły dobromiejskiej, a Biesówko zostało zamienione w wieś czynszową. W drugiej połowie XVI wieku powstała w Biesowie karczma. Wieś poważnie ucierpiała w czasie wojen szwedzkich – zarówno w 1633, jak i 1656 roku.

Kościół w Biesowie powstał najprawdopodobniej wkrótce po założeniu wsi, został zniszczony podczas ostatniej wojny polsko–krzyżackiej; odbudowany w drugiej połowie XVI wieku. Po raz kolejny uległ zniszczeniu na początku XX wieku (w wyniku pożaru); nowy kościół poświęcono w 1911 roku.

Początkowo w Biesowie działała szkoła parafialna. W 1935 roku do tutejszej szkoły uczęszczało 77 dzieci, zaś zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Ponadto w Biesowie działała pod koniec XIX wieku biblioteczka polska Towarzystwa Czytelni Ludowych; ponownie polską bibliotekę założono tu w 1920 roku.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. W 2003 roku miejscowość zwyciężyła w konkursie na najpiękniejszą wieś Warmii i Mazur.

W Biesowie corocznie organizowane jest Święto Pieroga, propagujące tradycje kulinarne Warmii, Mazur i Powiśla.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 234 osoby

• 1857 r. – 397 osób

• 1933 r. – 560 osób

• 1939 r. – 659 osób

• 1988 r. – 398 osób

Zabytki

• budynek dawnego zajazdu, później urzędu pocztowego, wraz z otoczeniem
• kościół parafialny z drugiej połowy XVI wieku, zniszczony, odbudowany na początku XX wieku
• cmentarz parafialny; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest co najmniej dwóch żołnierzy armii niemieckiej i trzech armii rosyjskiej, poległych w sierpniu 1914 roku
• ceglany młyn z XIX wieku, zlokalizowany na zachód od kościoła
• klasycystyczna kaplica przydrożna
• kurhan, leżący na wschód od Biesowa

Turystyka

• Szlak rowerowy: Biskupiec – Rzeck – Rasząg – Zabrodzie – Kobułty – Parelskie Wzgórza – Lipowo – Stanclewo – Bredynki – Dębowo – Czerwonka – Biesowo – Jezioro Galk – Jezioro Dadaj.

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny,Gdynia 2012.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [15.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [15.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [15.09.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [15.09.2013]

Przypisy

<references>