Giżycko: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Giżycko''' (niem. ''Lötzen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], siedziba gminy Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2012 roku liczyła 30 096 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje | + | ''' Giżycko''' (niem. ''Lötzen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]], siedziba gminy Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2012 roku liczyła 30 096 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Ewa Ostrowska. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
[[Plik: Ulica Warszawska.jpg|thumb|right|290px|Ulica Warszawska, źródło: [http://www.gizycko.pl/ul-warszawska.html gizycko.pl] [15.09.2013]]] | [[Plik: Ulica Warszawska.jpg|thumb|right|290px|Ulica Warszawska, źródło: [http://www.gizycko.pl/ul-warszawska.html gizycko.pl] [15.09.2013]]] | ||
Aktualna wersja na dzień 08:02, 23 kwi 2024
| Giżycko | |||||
| | |||||
| |||||
 Zamek w Giżycku.
Fot. Mirosław Garniec | |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||||
| Powiat | giżycki | ||||
| Gmina | Giżycko | ||||
| Liczba ludności (2012) | 30 096 | ||||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Giżycko | |||||
| Położenie na mapie Polski  Giżycko | |||||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||||
Giżycko (niem. Lötzen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, siedziba gminy Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2012 roku liczyła 30 096 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Ewa Ostrowska.
Spis treści
Położenie
Miasto położone jest na Pojezierzu Mazurskim, pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin.
Dzieje miejscowości
W miejscu dzisiejszego Giżycka, po okresie walk z Prusami, około 1340 roku został wzniesiony przez zakon krzyżacki gród obronny Lötzen. W ciągu następnego stulecia w okolicy zamku zaczęła powstawać osada Mazowszan nazwana Nową Wsią. Zachowany dokument lokacyjny z 1475 roku zmieniał dotychczas funkcjonujące prawo magdeburskie na chełmińskie.
Po sekularyzacji państwa zakonnego w 1525 roku zamek Lötzen stał się siedzibą starostwa książęcego, a okoliczna osada podjęła aktywne starania o nadanie praw miejskich. Starania te zostały uwieńczone 16 maja 1612 roku. Nowo kreowane miasto przyjęło dotychczasową nazwę zamku, a pierwszym burmistrzem został Paweł Rudzki. Rozwojowi Lötzen sprzyjało położenie w bliskiej odległości od dróg łączących duże miasta Polski z portami Gdańska, Elbląga, Braniewa i Królewca, jednak pół wieku po nadaniu praw miejskich doszło do wielkich zniszczeń po przejściu Tatarów. Zniszczenia, ciężary podatkowe, a wreszcie epidemia dżumy z lat 1709-1711 zdziesiątkowały ludność i uczyniły Lötzen najuboższym miastem Prus Książęcych.
W kolejnych latach dzisiejsze Giżycko nadal było areną działań wojennych, m.in. przemarszu wojsk rosyjskich i napoleońskich w 1807 (stacjonowały tu korpusy generała Józefa Zajączka i Jana Henryka Dąbrowskiego). Miasto dotykały klęski głodu.
W 1820 roku Lötzen stało się siedzibą władz powiatowych w miejsce Rynu, a druga połowa XIX wieku wreszcie przyniosła poprawę sytuacji miasta. Wybudowano twierdzę im. marszałka von Boyen, powstała sieć dróg i kanałów, przeprowadzono połączenie kolejowe z Królewcem. Nastąpił też rozwój szkolnictwa, jak również ruchu polskiego, głównie za sprawą Marcina Gerssa.
W 1910 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do 7 tysięcy. W okresie I wojny światowej przez jakiś czas w mieście kwaterował marszałek Paul von Hindenburg, był tu także z wizytą cesarz Wilhelm II. Po wojnie miasto zyskało sławę kurortu, wykorzystując przede wszystkim swoje walory wodne. W chwili wybuchu II wojny światowej mieszkało w Lötzen przeszło 16 tysięcy osób.
Schyłek II wojny światowej, podobnie jak w przypadku wielu innych miejscowości wschodniopruskich, przyniósł wielkie zniszczenia, z których znaczna część nastąpiła już po faktycznym przejściu frontu. Liczba mieszkańców została zredukowana do 4 tysięcy; pozostała miejscowa ludność była poddawana repolonizacji lub zmuszana do wyjazdów z Polski, ale wkrótce zaczęli napływać do miasta nowi osadnicy, głównie z Wileńszczyzny. Nastąpiła także zmiana nazwy; przyjęto początkowo formę Lec, potem Łuczany, a w 1946 roku na cześć działacza mazurskiego i pastora Gustawa Gizewiusza nadano miastu nazwę Giżycko.
Ludzie związani z miejscowością
- Salomea Herudaj-Myczek (1913-?) – wychowawczyni przedszkoli polskich
- Marcin Giersz, także Gerss (1808-1895) – mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański
- Bożena Pruszkiewicz (ur. 1957 r.) – urodzona w Giżycku bibliotekarka, działacz społeczny
- Bolesław Wytrążek (1907-1978) – nauczyciel, organizator szkolnictwa na Warmii i Mazurach, założyciel i dyrektor Liceum Pedagogicznego w Giżycku
Zabytki
- zamek krzyżacki komornicki z pierwszej połowy XIV wieku
Gospodarka
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.
Kultura
- Pomnik Bojownikom o Polskość Ziemi Mazurskiej, którego głównym elementem jest głaz narzutowy przywieziony z okolic Wydmin.
Edukacja
- Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II
- I Liceum Ogólnokształcące
- Państwowe Liceum Pedagogiczne
- Uniwersytet Trzeciego Wieku
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
Religia
- Parafia pw. św. Kazimierza Królewicza
- Parafia pw. Ducha Świętego Pocieszyciela
- Parafia pw. Świętego Brunona Biskupa i Męczennika
- Parafia pw. św. Anny
- Parafia pw. św. Brunona Biskupa i Męczennika
- Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego
- Parafia Ewangelicko-Augsburska
- Parafia greckokatolicka pw. Trójcy Świętej
- Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
Turystyka
W miejscowości ma swój koniec szlak pieszy Wilkasy - Giżycko.
Media
Giżycki Serwis Informacyjny Gizycko.info
Galeria zdjęć
Twierdza Boyen, źródło: gizycko.pl [15.09.2013] 
Zamek w Giżycku, źródło: gizycko.pl [15.09.2013] 
Zamek krzyżacki obecnie, źródło: gizycko.pl [15.09.2013] 
Giżycko i okolice na mapie z XIX w.
Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.
Multimedia
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Darski Wojciech Marek, Giżycko od środka: przewodnik po mieście, Giżycko 2014.
Darski Wojciech Marek, Wielki błękit: wędrówki po gminie Giżycko, Giżycko 2010.
Giżycko: miasto i ludzie, oprac. Grzegorz Białuński, Giżycko 2012.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, kom. red. Irena Berentowicz, Olsztyn 1983.
Z dziejów Leca (Giżycka): wybór szkiców i źródeł, wstęp i oprac. Grzegorz Białuński, Grzegorz Jasiński, Ryszard Tomkiewicz, przeł. Małgorzata Szymańska-Jasińska, Olsztyn-Giżycko 1998.
Maślij Stefania, Giżycko i okolice: przewodnik, Kętrzyn 2008.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz,Giżycko, Olsztyn 1966.
Żur Leon, Akcja "W" na Mazurach: osadnictwo ludności ukraińskiej w powiecie giżyckim, Suwałki 2000.
Ludność. Stan i struktura [24.11.2014]
