Zełwągi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
Linia 7: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Zełwągów | |dopełniacz wsi = Zełwągów | ||
|zdjęcie = Zełwągi.jpg | |zdjęcie = Zełwągi.jpg | ||
− | |opis zdjęcia = Zełwągi - panorama, źródło: http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html, 12.09.2013. | + | |opis zdjęcia = Zełwągi - panorama, źródło: [http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html Zełwągi], 12.09.2013. |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
− | |powiat = mrągowski | + | |powiat = mrągowski |
|gmina = Mikołajki | |gmina = Mikołajki | ||
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
− | <big>'''Zełwągi'''</big> (niem. Zellbongen, Selbongen) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Mikołajki |gminie Mikołajki]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. | + | <big>'''Zełwągi'''</big> (niem. Zellbongen, Selbongen) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Mikołajki |gminie Mikołajki]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Ireneusz Wilczyński]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
− | Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: [[Głębokie |Głębokim]], [[Płociczno| Płocicznym]] i [[Inulec| Inulcem]]. W pobliżu wsi znajduje się torfowisko Zełwągi, należące do [[Nadleśnictwo Maskulińskie| Nadleśnictwa Maskulińskiego]], [[Leśnictwo Baranowo |Leśnnictwa Baranowo]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Mikołajki| gminy Mikołajki]], gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23% powierzchni gminy, a lasy ok. 22%. W granicach gminy znajdują się | + | Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: [[Jezioro Głębokie |Głębokim]], [[Jezioro Płociczno| Płocicznym]] i [[Jezioro Inulec| Inulcem]]. W pobliżu wsi znajduje się torfowisko Zełwągi, należące do [[Nadleśnictwo Maskulińskie| Nadleśnictwa Maskulińskiego]], [[Leśnictwo Baranowo |Leśnnictwa Baranowo]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Mikołajki| gminy Mikołajki]], gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23% powierzchni gminy, a lasy ok. 22%. W granicach gminy znajdują się: [[Jezioro Mikołajskie]], [[Jezioro Tałty]], [[Jezioro Łukajno]], część [[Jezioro Śniardwy| Jeziora Śniardwy]] oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się [[Mazurski Park Krajobrazowy]], a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni. |
<br/> | <br/> | ||
Linia 61: | Linia 61: | ||
=== Ludzie związani z miejscowością=== | === Ludzie związani z miejscowością=== | ||
− | Z miejscowością związane są następujące postacie: [[Zdzisław Grunwald]] – rzeźbiarz oraz [[Horst Michalowski]] – pisarz. | + | Z miejscowością związane są następujące postacie: [[Zdzisław Grunwald]] – rzeźbiarz oraz [[Horst Michalowski]] – pisarz. |
+ | |||
<br/> | <br/> | ||
Linia 68: | Linia 69: | ||
Z dawnego, mazurskiego budownictwa pozostało kilka domów, z których jeden - chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w. zaliczana jest do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.). W miejscowości znajduje się kaplica z 1929 r., zbudowana przez ówczesnych wyznawców wiary mormońskiej, obecnie (od 1985 r.) - kaplica katolicka pw. Dobrego Pasterza. Na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Głębokie |Jeziora Głębokiego]] zachował się cmentarza ewangelickiego. | Z dawnego, mazurskiego budownictwa pozostało kilka domów, z których jeden - chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w. zaliczana jest do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.). W miejscowości znajduje się kaplica z 1929 r., zbudowana przez ówczesnych wyznawców wiary mormońskiej, obecnie (od 1985 r.) - kaplica katolicka pw. Dobrego Pasterza. Na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Głębokie |Jeziora Głębokiego]] zachował się cmentarza ewangelickiego. | ||
− | [[File:Zełwągi1.jpg|300 px |thumb|Zełwągi na starych fotografiach, źródło:http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html, 12.09.2013.]] | + | [[File:Zełwągi1.jpg|300 px |thumb|Zełwągi na starych fotografiach, źródło: [http://zelwagi.eu.interia.pl/zelwagi.html Zełwągi], 12.09.2013.]] |
<br/> | <br/> |
Wersja z 21:28, 12 lis 2013
Zełwągi | |
| |
Zełwągi - panorama, źródło: Zełwągi, 12.09.2013.
| |
Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | mrągowski |
Gmina | Mikołajki |
Sołectwo | Zełwągi |
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
Tablice rejestracyjne | NMR |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Zełwągi (niem. Zellbongen, Selbongen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Ireneusz Wilczyński.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Zełwągi leżą pomiędzy trzema jeziorami: Głębokim, Płocicznym i Inulcem. W pobliżu wsi znajduje się torfowisko Zełwągi, należące do Nadleśnictwa Maskulińskiego, Leśnnictwa Baranowo. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23% powierzchni gminy, a lasy ok. 22%. W granicach gminy znajdują się: Jezioro Mikołajskie, Jezioro Tałty, Jezioro Łukajno, część Jeziora Śniardwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy, a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
Dzieje miejscowości
Wieś lokowano przed 1540 r. Nazwa wsi pochodzi od okolicy, która była zamieszkiwana przez dziki - tzw. Salpwange. Wieś niegdyś stanowiła osadę rolniczą i rybacką. W latach 1563-1564 było tu 10 gospodarzy. W 1647 r. elektor Fryderyk Wilhelm nadała Maciejowi Sapała 2 włóki zwane "Oblistowizną". Ziemię przekazano w zamian za 2,5 włóki w Śmietkach.
W 1785 r. były tu 23 dymy. W 1815 r. we wsi znajdowało się 27 dymów, a w 1838 r. - 19. W 1815 r. wieś zamieszkiwało 160 osób, a w 1838 r. były tu 124 osoby. W XVIII w. powstała we wsi szkoła, w której po polsku wykładał Szymański.
W XX w. na terenie wsi rozpowszechnił się mormonizm. Wyznanie zakorzeniło się za pośrednictwem Fritz Fischera. Powstał także kościół, który był pierwszym tego typu budynkiem w tej części Europy. 1971 r. kaplica była jedyną placówką Kościoła w Polsce, a niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska i Pomorza. Ostatecznie świątynię przejął Kościół Rzymskokatolicki. Zabudowa wsi przybrała charakter nieregularny.
Gospodarka
We wsi działają gospodarstwa agroturystyczne.
Ludzie związani z miejscowością
Z miejscowością związane są następujące postacie: Zdzisław Grunwald – rzeźbiarz oraz Horst Michalowski – pisarz.
Zabytki
Z dawnego, mazurskiego budownictwa pozostało kilka domów, z których jeden - chałupa konstrukcji zrębowej z pierwszej poł. XIX w. zaliczana jest do zabytków architektury (odrestaurowana w 2000 r.). W miejscowości znajduje się kaplica z 1929 r., zbudowana przez ówczesnych wyznawców wiary mormońskiej, obecnie (od 1985 r.) - kaplica katolicka pw. Dobrego Pasterza. Na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Głębokiego zachował się cmentarza ewangelickiego.
Bibliografia
Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895, 960 ss.