Szczupliny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Szczupliny ''' (niem. ''Sczuplienen'' od 1866 r. ''Eichwalde'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[gmina | + | ''' Szczupliny ''' (niem. ''Sczuplienen'' od 1866 r. ''Eichwalde'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Rybno (gmina wiejska)|gminie Rybno]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo ciechanowskie|województwa ciechanowskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 234 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Adam Bochno]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 234 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Adam Bochno]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i [[Nizina Mazowiecka|Niziny Mazowieckiej]], na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Rumian|Rumian]], przy ujściu do tego jeziora | + | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i [[Nizina Mazowiecka|Niziny Mazowieckiej]], na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Rumian|Rumian]], przy ujściu do tego jeziora [[Rzeka Wel |rzeki Wel]], 8 km na wschód od [[Rybno |Rybna]], przy granicy z [[Powiat ostródzki|powiatem ostródzkim]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. Około 1320-1326 roku komtur dzierzgoński [[Luter z Brunszwiku]] nadał Janowi ze Szczuplin 80 łanów na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] u ujścia rzeki Wel do jeziora Rumian. Ze swej strony Jan zobowiązał się do wystawienia dwóch służb zbrojnych. Na tym obszarze powstały wsie Szczupliny i [[Wądzyń]] (powiat ostródzki). W drugiej połowie XVI i w wieku XVII wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich) - właścicieli kilku innych wsi na Działdowszczyźnie, m.in. [[Tuczki|Tuczek]], [[Myślęta|Myślęt]], [[Żabiny|Żabin]] i Wądzynia. | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. Około 1320-1326 roku komtur dzierzgoński [[Luter z Brunszwiku]] nadał Janowi ze Szczuplin 80 łanów na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] u ujścia rzeki Wel do jeziora Rumian. Ze swej strony Jan zobowiązał się do wystawienia dwóch służb zbrojnych. Na tym obszarze powstały wsie Szczupliny i [[Wądzyń]] (powiat ostródzki). W drugiej połowie XVI i w wieku XVII wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich) - właścicieli kilku innych wsi na Działdowszczyźnie, m.in. [[Tuczki|Tuczek]], [[Myślęta|Myślęt]], [[Żabiny|Żabin]] i Wądzynia. | ||
| − | Kościół w Szczuplinach powstał jeszcze w czasach krzyżackich. Po reformacji przekształcono go w świątynię ewangelicką, siedzibę [[ | + | Kościół w Szczuplinach powstał jeszcze w czasach krzyżackich. Po reformacji przekształcono go w świątynię ewangelicką, siedzibę [[Parafia ewangelicka w Szczuplinach|parafii]]. W 1830 roku kościół poddano remontowi i dobudowano wieżę. W XX wieku zaczął on popadać w ruinę i ostatecznie został rozebrany w latach 70. W okresie międzywojennym w budynku po szkole założono kaplicę katolicką. |
Szkoła we wsi powstała około 1742 roku. W 1884 roku uczęszczało do niej 81 uczniów. Zlikwidowano ją w okresie międzywojennym, a dzieci ze Szczuplin uczyły się w szkole w pobliskiej [[Nowa Wieś (gmina Rybno)|Nowej Wsi]]. | Szkoła we wsi powstała około 1742 roku. W 1884 roku uczęszczało do niej 81 uczniów. Zlikwidowano ją w okresie międzywojennym, a dzieci ze Szczuplin uczyły się w szkole w pobliskiej [[Nowa Wieś (gmina Rybno)|Nowej Wsi]]. | ||
| − | W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. Szczupliny pozostały majątkiem szlacheckim aż do okresu międzywojennego, kiedy to obejmował on 747 hektarów, a właścicielem był Włodzimierz Pańkowski. Działała tu również w tym czasie gorzelnia, a oprócz dworu było tu zaledwie kilka budynków mieszkalnych (osiem w 1931 roku). W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Szczupliny]]. | + | W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. Szczupliny pozostały majątkiem szlacheckim aż do okresu międzywojennego, kiedy to obejmował on 747 hektarów, a właścicielem był Włodzimierz Pańkowski. Działała tu również w tym czasie gorzelnia, a oprócz dworu było tu zaledwie kilka budynków mieszkalnych (osiem w 1931 roku). W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] na bazie dawnego majątku utworzono we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Szczupliny]]. |
| − | |||
Liczba mieszkańców | Liczba mieszkańców | ||
| Linia 59: | Linia 58: | ||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | + | *Szlak grunwaldzki: [[Lidzbark]] - [[Ostaszewo]] - [[Gronowo (gmina Rybno)|Gronowo]] - [[Tuczki]] - [[Dąbrówno]] - [[Grunwald]]. | |
| − | + | *Szlak pieszy lub rowerowy - przebieg trasy: Rybno-[[Rumian]]-[[Jezioro Rumian]]-[[Nowa Wieś Ostródzka]]-Szczupliny-[[Kolonia Rybno]]-Rybno. Trasa leży w całości w obrębie [[Welski Park Krajobrazowy| Welskiego Parku Krajobrazowego]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 85: | Linia 84: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat działdowski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Rybno (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 14:17, 25 sie 2014
| Szczupliny | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Rybno |
| Liczba ludności (2010) | 234[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szczupliny | |
| Położenie na mapie Polski  Szczupliny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szczupliny (niem. Sczuplienen od 1866 r. Eichwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 234 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Adam Bochno[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, na wschodnim brzegu jeziora Rumian, przy ujściu do tego jeziora rzeki Wel, 8 km na wschód od Rybna, przy granicy z powiatem ostródzkim.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. Około 1320-1326 roku komtur dzierzgoński Luter z Brunszwiku nadał Janowi ze Szczuplin 80 łanów na prawie chełmińskim u ujścia rzeki Wel do jeziora Rumian. Ze swej strony Jan zobowiązał się do wystawienia dwóch służb zbrojnych. Na tym obszarze powstały wsie Szczupliny i Wądzyń (powiat ostródzki). W drugiej połowie XVI i w wieku XVII wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich) - właścicieli kilku innych wsi na Działdowszczyźnie, m.in. Tuczek, Myślęt, Żabin i Wądzynia.
Kościół w Szczuplinach powstał jeszcze w czasach krzyżackich. Po reformacji przekształcono go w świątynię ewangelicką, siedzibę parafii. W 1830 roku kościół poddano remontowi i dobudowano wieżę. W XX wieku zaczął on popadać w ruinę i ostatecznie został rozebrany w latach 70. W okresie międzywojennym w budynku po szkole założono kaplicę katolicką.
Szkoła we wsi powstała około 1742 roku. W 1884 roku uczęszczało do niej 81 uczniów. Zlikwidowano ją w okresie międzywojennym, a dzieci ze Szczuplin uczyły się w szkole w pobliskiej Nowej Wsi.
W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. Szczupliny pozostały majątkiem szlacheckim aż do okresu międzywojennego, kiedy to obejmował on 747 hektarów, a właścicielem był Włodzimierz Pańkowski. Działała tu również w tym czasie gorzelnia, a oprócz dworu było tu zaledwie kilka budynków mieszkalnych (osiem w 1931 roku). W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Po II wojnie światowej na bazie dawnego majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Szczupliny.
Liczba mieszkańców
1858 - 186 osób (łącznie z Nową Wsią)
1931 - 467 osób (łącznie z Nową Wsią)
Turystyka
- Szlak grunwaldzki: Lidzbark - Ostaszewo - Gronowo - Tuczki - Dąbrówno - Grunwald.
- Szlak pieszy lub rowerowy - przebieg trasy: Rybno-Rumian-Jezioro Rumian-Nowa Wieś Ostródzka-Szczupliny-Kolonia Rybno-Rybno. Trasa leży w całości w obrębie Welskiego Parku Krajobrazowego.
Zabytki
- Pozostałości dawnego założenia dworskiego z XIX wieku: otoczony murem park, gorzelnia, zabudowania gospodarcze i częściowo zamieszkany czworak
- Pozostałości dawnego kościoła ewangelickiego z XV wieku, rozebranego w latach 70. XX wieku: resztki murów wieży kościelnej i betonowych wykończeń grobów na cmentarzu przykościelnym z drugiej połowy XIX wieku
- Dom drogomistrza z lat 30. XX wieku, z drewnianych bali
- Kaplica katolicka w budynku dawnej szkoły z drugiej połowy XIX wieku
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Przewodnik po zabytkach kultury materialnej Welskiego Parku Krajobrazowego, tekst Jarosław Kapiński, Wanda Grodzka, Lidzbark 2001.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Łącznie: Szczupliny, Nowa Wieś i Szczuplinek.
- ↑ http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]
