Wielkie Wierzno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – [[wieś sołecka]] położona w [[ | + | ''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – [[wieś sołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminie Frombork]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 198 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Szyrwiński]]<ref>http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 198 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Szyrwiński]]<ref>http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671</ref>. | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], 10 km na południowy wschód od [[Frombork|Fromborka]] i 15 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]], przy granicy z [[ | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], 10 km na południowy wschód od [[Frombork|Fromborka]] i 15 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]], przy granicy z [[Powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku [[Elbląg]] - granica państwowa. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko-krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup [[Jan Dantyszek]] zwolnił wieś z obowiązku płacenia [[płużne|płużnego]]. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska. | + | Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko-krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup [[lkwim:Jan Dantyszek |Jan Dantyszek]] zwolnił wieś z obowiązku płacenia [[płużne|płużnego]]. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska. |
Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został on rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę. | Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został on rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę. | ||
| − | Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji. | + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji. |
| Linia 60: | Linia 60: | ||
1939 - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe | 1939 - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Wszystkich Świętych w Wielkim Wierznie |parafii rzymskokatolickiej pw. Wszystkich Świętych]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim|Kościół pw. Wszystkich Świętych]] wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku | + | *[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim|Kościół pw. Wszystkich Świętych]] wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku. |
| − | *Cmentarz parafialny | + | *Cmentarz parafialny. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 80: | Linia 84: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat braniewski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1201-1300]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 16:23, 28 sie 2014
| Wierzno Wielkie | |
| | |
| Wierzno Wielkie. Kościół Wierzno Wielkie. Kościół
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Frombork |
| Liczba ludności (2010) | 198[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wierzno Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Wierzno Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wierzno Wielkie (niem. Gross Rautenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Frombork. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 198 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Szyrwiński[2].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, 10 km na południowy wschód od Fromborka i 15 km na południe od Braniewa, przy granicy z powiatem elbląskim; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku Elbląg - granica państwowa.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa Henryka Fleminga o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś Wierzno Małe (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko-krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup Jan Dantyszek zwolnił wieś z obowiązku płacenia płużnego. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.
Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został on rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę.
Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw
1783 - 35 gospodarstw rolnych
1820 - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych
1857 - 323 osoby
1905 - 496 osób
1933 - 474 osoby
1939 - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Wszystkich Świętych.
Zabytki
- Kościół pw. Wszystkich Świętych wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku.
- Cmentarz parafialny.
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Łącznie Wierzno Wielkie i Nowe Sadłuki.
- Skocz do góry ↑ http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671
