Kronin

Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	108
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Położenie na mapie Polski
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kronin (niem. Krönau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z Bukową i Wągnikami). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, Tulno i Kudyny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Alina Odżga.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 15 km na południowy wschód od Pasłęka, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała Crenyn. W XV i XVI stuleciu, w okresie wojen polsko-krzyżackich miejscowość została doszczętnie zniszczona. W 1543 roku Kornin nadal był opuszczoną wsią. W związku z zaistniałą sytuację 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na prawie magdeburskim zostały zapisane Achatiusowi von Brocke, dziedzicowi Kwitajn. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterza. Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kornin ponownie zostałw spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku Kronin został sprzedany feldmarszałkowi Georgowi von Derfflingerowi - dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała Johanna Albrechta von Barfussa i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego Filipa Ottona von Dönhoffa. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku.

W 1820 roku we wsi istniało 11 gospodarstw, karczma, należąca w tym czasie do Gottfrieda Grünhagela, kuźnia oraz szkoła. Miejscowa szkoła miała istnieć już od końca XVIII stulecia. W 1821 roku, w wyniku separacji gruntów powstał Nowym Kronin. W 1875 roku w Starym Kroninie żyło 157 osób, natomiast w Nowym - 55. W 1925 roku w Stary Kronin liczył 351 mieszkańców, z czego 327 było ewangelikami, a 10 katolikami. Paraifa ewangelicka znajdowała się w Zielonka Pasłęcka zaś katolicka w Pasłęku. W 1928 roku po reformie administracyjnej Kronin, Solajny, Tulno oraz Kudyny utworzyły wspólny obwód gminny. W 1929 roku wójtem Kronina był Paul Reuß. W tym okresie Kronin posiadał budynek szkolny z czerwonej cegły, w którym zajęcia prowadzili kolejno: Kurt Dietzow,Richard Schulz, Ernst Ziemer i niejaki Postelmann. Największe gospodarstwo we wsi należało przed wybuchem II wojny światowej do Konrada Plitta. Walter Plitt, posiadacz drugiego co do wielkości gospodarstwa prowadził również miejscową gospodę. W budynku znajdowała się specjalna sala, w której okrganizowano znane w całej okolicy potańcówki. W miejscowości działał również sklep kolonialny.

W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości - Kronowo.Pierwszym polskim sołtysem został Klemens Tyszecki. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej.

Zabytki

• Budynek dawnej niemieckiej szkoły, w której obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne
• Dawny cmentarz ewangelicki, zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony Zielna
• Budynek dawnej przedwojennej gospody, zaadaptowany na mieszkanie prywatne

Bibliografia

1. Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
2. Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
4. Lech Słodownik, Kronin [data dostępu: 5.03.2014]