Kronin: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Kronin ''' (niem. ''Krönau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[gmina | + | ''' Kronin ''' (niem. ''Krönau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pasłęk]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z [[Bukowa|Bukową]] i [[Wągniki|Wągnikami]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, [[Tulno]] i [[Kudyny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Alina Odżga]]<ref>[http://www.paslek.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1132:wybory-sotysow&catid=1:informacje-biece paslek.pl] [05.03.2014]</ref>. | ||
| + | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 15 km na południowy wschód od [[Pasłęk|Pasłęka]], w pobliżu granicy z [[powiat ostródzki|powiatem ostródzkim]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 15 km na południowy wschód od [[Pasłęk|Pasłęka]], w pobliżu granicy z [[powiat ostródzki|powiatem ostródzkim]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała ''Crenyn''. W XV i XVI stuleciu, w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]] miejscowość została doszczętnie zniszczona. W 1543 roku Kronin nadal był opuszczoną wsią. W związku z zaistniałą sytuacją, 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] zostały zapisane [[von Brocke|Achatiusowi von Brocke]], dziedzicowi [[Kwitajny|Kwitajn]]. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterz. Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kronin ponownie został spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku majątek został sprzedany feldmarszałkowi [[von Derfflinger|Georgowi von Derfflingerowi]] - dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała [[von Barfuss|Johanna Albrechta von Barfussa]] i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego [[von Dönhoff| Filipa Ottona von Dönhoffa]]. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku. | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała ''Crenyn''. W XV i XVI stuleciu, w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]] miejscowość została doszczętnie zniszczona. W 1543 roku Kronin nadal był opuszczoną wsią. W związku z zaistniałą sytuacją, 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] zostały zapisane [[von Brocke|Achatiusowi von Brocke]], dziedzicowi [[Kwitajny|Kwitajn]]. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterz. Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kronin ponownie został spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku majątek został sprzedany feldmarszałkowi [[von Derfflinger|Georgowi von Derfflingerowi]] - dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała [[von Barfuss|Johanna Albrechta von Barfussa]] i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego [[von Dönhoff| Filipa Ottona von Dönhoffa]]. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku. | ||
| Linia 46: | Linia 43: | ||
W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości - ''Kronowo''. Pierwszym polskim sołtysem został [[Klemens Tyszecki]]. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna. W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej. | W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości - ''Kronowo''. Pierwszym polskim sołtysem został [[Klemens Tyszecki]]. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna. W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Religia == | == Religia == | ||
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej]]. | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej]]. | ||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*Budynek dawnej niemieckiej szkoły, w której obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne | *Budynek dawnej niemieckiej szkoły, w której obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne | ||
*Dawny cmentarz ewangelicki, zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony [[Zielno|Zielna]] | *Dawny cmentarz ewangelicki, zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony [[Zielno|Zielna]] | ||
*Budynek dawnej przedwojennej gospody, zaadaptowany na mieszkanie prywatne | *Budynek dawnej przedwojennej gospody, zaadaptowany na mieszkanie prywatne | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | |
| − | + | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16451| Lech Słodownik, Kronin] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Pasłęk (gmina miejsko-wiejska]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: | ||
Wersja z 15:46, 1 gru 2014
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Pasłęk |
| Liczba ludności (2010) | 108[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   | |
| Położenie na mapie Polski  | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kronin (niem. Krönau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z Bukową i Wągnikami). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, Tulno i Kudyny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Alina Odżga[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 15 km na południowy wschód od Pasłęka, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała Crenyn. W XV i XVI stuleciu, w okresie wojen polsko-krzyżackich miejscowość została doszczętnie zniszczona. W 1543 roku Kronin nadal był opuszczoną wsią. W związku z zaistniałą sytuacją, 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na prawie magdeburskim zostały zapisane Achatiusowi von Brocke, dziedzicowi Kwitajn. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterz. Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kronin ponownie został spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku majątek został sprzedany feldmarszałkowi Georgowi von Derfflingerowi - dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała Johanna Albrechta von Barfussa i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego Filipa Ottona von Dönhoffa. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku.
W 1820 roku we wsi istniało 11 gospodarstw, karczma, należąca w tym czasie do Gottfrieda Grünhagela, kuźnia oraz szkoła. Miejscowa szkoła miała istnieć już od końca XVIII stulecia. W 1821 roku, w wyniku separacji gruntów powstał Nowym Kronin. W 1875 roku w Starym Kroninie żyło 157 osób, natomiast w Nowym - 55. W 1925 roku Stary Kronin liczył 351 mieszkańców, z czego 327 było ewangelikami, a 10 katolikami. Parafia ewangelicka znajdowała się w Zielonce Pasłęckiej, zaś katolicka w Pasłęku. W 1928 roku po reformie administracyjnej Kronin, Solajny, Tulno oraz Kudyny utworzyły wspólny obwód gminny. W 1929 roku wójtem Kronina był Paul Reuß. W tym okresie Kronin posiadał budynek szkolny z czerwonej cegły, w którym zajęcia prowadzili kolejno: Kurt Dietzow,Richard Schulz, Ernst Ziemer i niejaki Postelmann. Największe gospodarstwo we wsi należało przed wybuchem II wojny światowej do Konrada Plitta. Walter Plitt, posiadacz drugiego co do wielkości gospodarstwa prowadził również miejscową gospodę. W budynku znajdowała się specjalna sala, w której organizowano znane w całej okolicy potańcówki. W miejscowości działał również sklep kolonialny.
W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości - Kronowo. Pierwszym polskim sołtysem został Klemens Tyszecki. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna. W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej.
Zabytki
- Budynek dawnej niemieckiej szkoły, w której obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne
- Dawny cmentarz ewangelicki, zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony Zielna
- Budynek dawnej przedwojennej gospody, zaadaptowany na mieszkanie prywatne
Bibliografia
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Lech Słodownik, Kronin [05.03.2014]
Przypisy
