Nowica: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Nowica ''' (niem. ''Neumark'') – | + | ''' Nowica ''' (niem. ''Neumark'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Wilczęta (gmina wiejska)|gminie Wilczęta]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców. | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 6 km na zachód od [[Wilczęta|Wilcząt]], przy granicy z [[powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; zbiegają się tu drogi wojewódzkie: nr 506 i nr 509. Przez miejscowość przepływa strumień [[Wieprzek]]. | Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 6 km na zachód od [[Wilczęta|Wilcząt]], przy granicy z [[powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; zbiegają się tu drogi wojewódzkie: nr 506 i nr 509. Przez miejscowość przepływa strumień [[Wieprzek]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Nie jest znana dokładna data powstania miejscowości. Wieś istniała jednak z pewnością w pierwszej połowie XIV stulecia. Pierwsza wzmianka dotycząca Nowicy pochodzi z 1344 roku. W 1378 roku we wsi musiał działać młyn. Natomiast w XV wieku Nowica podlegała pod okręg w [[Młynary|Młynarach]]. W 1527 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] zapisał Nowicę [[zu Dohna| Piotrowi zu Dohna]], który sprawował również patronat nad miejscowym kościołem. | Nie jest znana dokładna data powstania miejscowości. Wieś istniała jednak z pewnością w pierwszej połowie XIV stulecia. Pierwsza wzmianka dotycząca Nowicy pochodzi z 1344 roku. W 1378 roku we wsi musiał działać młyn. Natomiast w XV wieku Nowica podlegała pod okręg w [[Młynary|Młynarach]]. W 1527 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] zapisał Nowicę [[zu Dohna| Piotrowi zu Dohna]], który sprawował również patronat nad miejscowym kościołem. | ||
| − | W okresie | + | W okresie wojen napoleońskich w 1807 roku wybudowano we wsi baraki dla stacjonujących w Wilczętach i [[Słobity|Słobitach]] wojsk francuskich. W pierwszej połowie XIX wieku na skutek separacji gruntów doszło do powstania kilku kolonii wsi. W 1882 roku w miejscowości został utworzony Dom Poprawczo-Wychowawczy przeznaczony dla 30 wychowanków, którzy nie byli karani sądownie. Przebywali w nim chłopcy w wieku od 1 roku do 12 lat. Budynek wzniesiono w pobliżu stawu. Rok później przebywało w nim 24 chłopców w wieku 9–14 lat. Dzieci trafiały do Nowicy z powodu włóczęgostwa, żebrania, drobnych kradzieży. Poważniejsze sprawy związane były z podpaleniami i nierządem. Miejscowy okręg szkolny obejmował: Nowicę, [[Księżno]], [[Karwiny]], [[Bronki]]. Budynek dwuklasowej szkoły usytuowany był w pobliżu kościoła. |
| − | + | Przed 1945 rokiem w Nowicy działała mleczarnia i serownia należąca do Friedricha Liedtke oraz gospoda rodziny Tiedig. Na początku XX stulecia we wsi znajdował się również drewniany wiatrak przebudowany później na młyn parowy. | |
| − | W 1925 roku Nowica była zamieszkana przez 467 osób | + | Pierwszy kościół w Nowicy został wzniesiony w wiekach średnich. Prawdopodobnie padł ofiarą pożaru około 1519/1520 roku. W pierwszych latach XVII wieku wybudowano nową świątynię; w XVIII stuleciu została ona przebudowana, a następnie również otynkowana. Ostatnim pastorem był Richard Jäschke. Po zakończeniu II wojny światowej zniszczony kościół został objęty opieką duchownych katolickich. |
| + | |||
| + | W 1925 roku Nowica była zamieszkana przez 467 osób – 459 ewangelików i 6 katolików. W 1937 roku w Nowicy poświęcono kamień węgielny pod pierwszy w powiecie Dom Hitlerjugend. Ostatnim niemieckim wójtem wsi był Karl Kließ. Jego żona Emma kierowała miejscową agenturą pocztową. Największymi przedwojennymi gospodarzami w Nowicy byli: Fritz Hohmann, Robert Hoffmann, August Kayser, Hans Neuber I, Friedrich Neuber II, Friedrich Hinz. W 1939 roku wieś liczyła 434 mieszkańców. Pierwsi polscy osadnicy z Wileńszczyzny nazywali Nowicę ''Nowym Targiem''. Po 1948 roku znaczną część mieszkańców stanowili Ukraińcy przesiedleni przymusowo w ramach [[Akcja '"Wisła"|Akcji "Wisła"]]. Po wojnie w budynku dawnego Domu Poprawczo-Wychowawczego zaczęła działać szkoła, która funkcjonuje w tym miejscu do dzisiaj. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Religia == | == Religia == | ||
We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Nowicy|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Częstochowskiej]]. | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Nowicy|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Częstochowskiej]]. | ||
| − | + | <br/> | |
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Nowicy]] | *[[Szkoła Podstawowa w Nowicy]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Nowicy| | + | *[[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Nowicy|kościół z XVII stulecia]]; we wnętrzu zachowane wyposażenie w stylu ''empire'', pochodzące z 1896 roku |
| − | * | + | *budynek plebanii |
| − | * | + | *pozostałości przykościelnego cmentarza |
| − | * | + | *budynek dawnej kuźni – obecnie własność prywatna |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | ||
| + | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> | ||
| + | [http://ugwilczeta.bip.doc.pl/index.php?wiad=73373 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilczęta] [05.05.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.05.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16433 Lech Słodownik, Nowica, glospasleka.pl] [05.05.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: Wilczęta (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat braniewski]] [[Kategoria: | ||
Wersja z 12:48, 5 sty 2015
| Nowica | |
| | |
 Barokowy kościół parafialny w Nowicy
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Wilczęta |
| Liczba ludności (2010) | 203 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowica | |
| Położenie na mapie Polski  Nowica | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowica (niem. Neumark) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Wilczęta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 6 km na zachód od Wilcząt, przy granicy z powiatem elbląskim; zbiegają się tu drogi wojewódzkie: nr 506 i nr 509. Przez miejscowość przepływa strumień Wieprzek.
Dzieje miejscowości
Nie jest znana dokładna data powstania miejscowości. Wieś istniała jednak z pewnością w pierwszej połowie XIV stulecia. Pierwsza wzmianka dotycząca Nowicy pochodzi z 1344 roku. W 1378 roku we wsi musiał działać młyn. Natomiast w XV wieku Nowica podlegała pod okręg w Młynarach. W 1527 roku książę Albrecht Hohenzollern zapisał Nowicę Piotrowi zu Dohna, który sprawował również patronat nad miejscowym kościołem.
W okresie wojen napoleońskich w 1807 roku wybudowano we wsi baraki dla stacjonujących w Wilczętach i Słobitach wojsk francuskich. W pierwszej połowie XIX wieku na skutek separacji gruntów doszło do powstania kilku kolonii wsi. W 1882 roku w miejscowości został utworzony Dom Poprawczo-Wychowawczy przeznaczony dla 30 wychowanków, którzy nie byli karani sądownie. Przebywali w nim chłopcy w wieku od 1 roku do 12 lat. Budynek wzniesiono w pobliżu stawu. Rok później przebywało w nim 24 chłopców w wieku 9–14 lat. Dzieci trafiały do Nowicy z powodu włóczęgostwa, żebrania, drobnych kradzieży. Poważniejsze sprawy związane były z podpaleniami i nierządem. Miejscowy okręg szkolny obejmował: Nowicę, Księżno, Karwiny, Bronki. Budynek dwuklasowej szkoły usytuowany był w pobliżu kościoła.
Przed 1945 rokiem w Nowicy działała mleczarnia i serownia należąca do Friedricha Liedtke oraz gospoda rodziny Tiedig. Na początku XX stulecia we wsi znajdował się również drewniany wiatrak przebudowany później na młyn parowy.
Pierwszy kościół w Nowicy został wzniesiony w wiekach średnich. Prawdopodobnie padł ofiarą pożaru około 1519/1520 roku. W pierwszych latach XVII wieku wybudowano nową świątynię; w XVIII stuleciu została ona przebudowana, a następnie również otynkowana. Ostatnim pastorem był Richard Jäschke. Po zakończeniu II wojny światowej zniszczony kościół został objęty opieką duchownych katolickich.
W 1925 roku Nowica była zamieszkana przez 467 osób – 459 ewangelików i 6 katolików. W 1937 roku w Nowicy poświęcono kamień węgielny pod pierwszy w powiecie Dom Hitlerjugend. Ostatnim niemieckim wójtem wsi był Karl Kließ. Jego żona Emma kierowała miejscową agenturą pocztową. Największymi przedwojennymi gospodarzami w Nowicy byli: Fritz Hohmann, Robert Hoffmann, August Kayser, Hans Neuber I, Friedrich Neuber II, Friedrich Hinz. W 1939 roku wieś liczyła 434 mieszkańców. Pierwsi polscy osadnicy z Wileńszczyzny nazywali Nowicę Nowym Targiem. Po 1948 roku znaczną część mieszkańców stanowili Ukraińcy przesiedleni przymusowo w ramach Akcji "Wisła". Po wojnie w budynku dawnego Domu Poprawczo-Wychowawczego zaczęła działać szkoła, która funkcjonuje w tym miejscu do dzisiaj.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Częstochowskiej.
Edukacja
Zabytki
- kościół z XVII stulecia; we wnętrzu zachowane wyposażenie w stylu empire, pochodzące z 1896 roku
- budynek plebanii
- pozostałości przykościelnego cmentarza
- budynek dawnej kuźni – obecnie własność prywatna
Przypisy
Bibliografia
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilczęta [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
Lech Słodownik, Nowica, glospasleka.pl [05.05.2014]
