Skolity

Skolity
Gotycka świątynia w Skolitach. Fot. maniek66. Źródło: www.polskaniezwykla.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Świątki
Liczba ludności (2010)	308
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Skolity
Położenie na mapie Polski Skolity
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Skolity (niem. Schlitt) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Świątki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W 2010 roku miejscowość liczyła 308 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Franciszek Pasternak.

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 5 km na południowy zachód od Świątek.

Dzieje miejscowości

Skolity zostały lokowane przez biskupa Hermana z Pragi w 1348 roku. Zasadźcą został Prus o imieniu Welun. Miejscowość dotkliwie ucierpiała w czasie wojen polsko-krzyżackich. W grudniu 1557 roku ówczesny biskup warmiński Stanisław Hozjusz wystawił dla wsi nowy akt lokacyjny nadający Skolitom 70 łanów i 3 sołtysów. W tym okresie w miejscowości działała już karczma i młyn. W roku 1688 na 70 łanach gospodarzyło 3 sołtysów, 3 rzemieślników, 17 chłopów oraz 15 zagrodników. W 1708 roku w Skolitach wybuchł pożar, który strawił miejscowy kościół i część zabudowań mieszkalnych oraz gospodarczych. W 1783 roku wieś składała się z 52 budynków. W nocy z 4 na 5 lutego 1807 roku w miejscowej plebanii spędził samotnie noc Napoleon Bonaparte. W 1808 roku wieś była zamieszkana przez 260 osób.

Przed wybuchem II wojny światowej Skolity liczyły 529 mieszkańców. Po 1945 roku miejscowość uzyskała statut wsi sołeckiej. W 1998 roku liczyła 301 mieszkańców.

Początki miejscowego kościoła sięgają roku 1457, kiedy to wybudowano pierwszą świątynię pw. Najświętszej Marii Panny. W 1684 roku doszło do konsekracji nowej budowli, której dokonał ówczesny biskup warmiński Michał Radziejowski. W XVII w. przy kościele działała szkoła oraz szpital. Trzeci kościół wybudowano w 1710 roku. Konsekracji dokonał biskup warmiński Andrzej Chryzostom Załuski. Świątynia w późniejszym czasie została rozbudowana.

Turystyka

• szlak rowerowy o długości 21,4 km – przebieg trasy: Różynka – Skolity – Włodowo – Kłodzin

Zabytki

• kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny; we wnętrzu renesansowy tryptyk (1557) ufundowany przez kanonika warmińskiego Jana Hanowa
• trzy przydrożne kapliczki neoklasycystyczne z XIX wieku
• neogotycka kapliczka przykościelna z początku XIX stulecia
• dwa domy wzniesione w XIX wieku

Bibliografia

Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
polskaniezwykla.pl [10.03.2014]