Stegny

Stegny
Stegny.Zabytkowy dom podcieniowy z XIX wieku
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Pasłęk
Liczba ludności (2010)	343
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stegny
Położenie na mapie Polski Stegny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stegny (niem. Stegeen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 343 mieszkańców (łącznie z Dawidami i Siódmakiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Stegny, Wikrowo, Dawidy, Siódmak i Stacja PKP Stegny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wanda Krygier.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 6 km na północ od Pasłęka, przy drodze wojewódzkiej nr 505 i linii kolejowej Młynary - Elbląg. Przez miejscowość przepływa rzeka Elszka.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1328. Wówczas w Pasłęku został wystawiony dokument lokacyjny prze komtura elbląskiego Hermanna von Oppena. Jednak pierwsza lokacja miała mieć miejsce pod koniec XIII stulecia, za czasów ówczesnego komtura Ludiwka von Schippena. W tym okresie we wsi miała już działać karczma oraz młyn. Odnowienie lokacji na prawie chełmińskim miało miejsce 20 sierpnia 1547 roku. Było to spowodowane wojnami polsko-krzyżackimi, które doprowadziły do znacznych zniszczeń i poważnego wyludnienia wsi. Wieś podlegała parafii w Mariance. Wojny polsko-szwedzkie doprowadziły do całkowitego wyludnienia wsi. W 1698 roku spośród 36 łanów chłopskich udało się obsadzić tylko 14. W pierwszej połowie XIX wieku w miejscowości powstało 6 większych gospodarstw. W 1875 roku wieś liczyła 472 mieszkańców. Od 1870 do 1939 roku w Stegnach wzniesiono łącznie 56 nowych budynków, natomiast 20 udało się zmodernizować.Po 1900 roku uruchomiony został przystanek kolejowy; wybudowano również 5 domów dla pracowników kolei. W 1920 roku powstała mleczarnia, dzięki której sześć lat później wieś została zelektryfikowana. Przed wojną istniała tu także strzelnica dla broni małokalibrowej i boisko sportowe. Działała również gospoda. W czasie I wojny światowej zginęło dwóch mieszkańców wsi, ktróych nazwiska upamiętniono na pomniku ku czci poległych w Aniołowie. W miejscowości działała gospoda, sklep kolonialny, kuźnia. Swoje usługi oferował szewc, murarz, stelmach. W latach 1904-1927 w miejscowej szkole nauczał Juliusz Kuczewski. Kolejny z nauczycieli - Max Sonnenfeld założył miejscowe towarzystwo sportowe i związek strzelecki. W szkole znajdowała się także siedziba powiatowej kasy oszczędności. Stegny miały również własną drużynę piłkarską. W 1931 roku Stegny były zamieszkane przez 410 osób, z kórych 401 było ewangelikami, a 9 katolikami.Ostatnim przedwojennym wójtem był Rudolf Apfelbaum. W 1939 roku wieś liczyła 418 mieszkańców.

Pierwszymi polskimi osadnikami w Stegnach byli już w listopadzie 1945 r. z Wileńszczyźny i Polski centralnej. Pierwszym polskim sołtysem został Jan Karpezo. We wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne - obecnie ziemie i zabudowania PGR-u znajdują się w rękach prywatnych. Uruchomiona została również placówka pocztowa i szkoła podstawowa. W latach 70. szkoła została zamknięta.

Zabytki

• Zabytkowy dom podcieniowy, zrębowy, częściowo otynkowany, z podcieniem wspartym na 5 słupach - bardzo dobrze zachowany
• Stara przedwojenna kuźnia - przekształcona na mieszkanie prywatne
• Budynek poniemieckiej szkoły
• Dawny cmentarz ewangelicki, znajdujący się po lewej stronie drogi do Pasłęka

Bibliografia

1. Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
2. Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
4. Lech Słodownik, Stegny [data dostępu: 5.03.2014]