Nipkowie

Nipkowie
Dwór w Nipkowie z 2. połowy XVIII wieku. Fot. Viola Czyżewska, 2010 r. Źródło: www.polskiezabytki.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Susz
Liczba ludności (2010)	407
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nipkowie
Położenie na mapie Polski Nipkowie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nipkowie (niem. Gross Nipkau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 407 mieszkańców (łącznie z Karolewem). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bernadeta Bielak.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 22 km na północny zachód od Iławy i 1,5 km na zachód od Susza.

Dzieje miejscowości

Pierwotnie na tym obszarze istniała pruska osada, którą po roku 1249 przekształcono w pruską wieś chłopską. W 1361 roku pojawiła się ówczesna nazwa miejscowości – villa Nipkaw. W 1399 na mocy wydanego dokumentu niejaki Simon Falnau przekształcił istniejącą wieś wolnych Prusów w wioskę obejmującą obszar 34 łanów. W okresie wojny trzynastoletniej miejscowość została dotkliwie zniszczona, a następnie włączona do zakonnej domeny lennej. Po 1525 roku Nipkowie wraz z Jawtami Wielkimi i Jawtami Małymi oraz Wiśniówkiem stało się własnością rodu von Tettau. W 1569 roku majątek odkupił Samuel von Polentz. W 1700 roku nowymi właścicielami Nipkowia stała się rodzina Schack von Wittenau. W tym okresie miejscowość składała się z 21 budynków mieszkalnych.

W 1912 roku majątek kupił Georg Engman. Wprowadził w Nipkowiu uprawę buraka cukrowego oraz zorganizował Związek Szkolny w porozumieniu z Holbeinem – właścicielem Jawt Małych. Ich działania doprowadziło do uruchomienia jednoklasowej szkoły, w której nauczali kolejno: Karl Priebe, Hermann Titz, a następnie Karl Hoffmann.

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych na przestrzeni lat:

• 1817 – 108 osób, 14 domów
• 1831 – 176 osób, 19 domów
• 1864 – 167 osób, 8 domów
• 1871 – 214 osób, 8 domów
• 1885 – 183 osoby, 8 domów
• 1895 – 184 osoby, 8 domów
• 1905 – 165 osób, 8 domów
• 1933 – 345 osób (łącznie z Nipkówkiem i Jawtami Małymi)
• 1939 – 362 osoby

Zabytki

• dwór w Nipkowiu z 2. połowy XVIII wieku
• park dworski

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]