Stegny
| Stegny | |
| | |
 Stegny.Zabytkowy dom podcieniowy z XIX wieku.
Fot. Alva. Źródło: www.polskaniezwykla.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Pasłęk |
| Liczba ludności (2010) | 343[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Stegny | |
| Położenie na mapie Polski  Stegny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Stegny (niem. Stegeen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 343 mieszkańców (łącznie z Dawidami i Siódmakiem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Stegny, Wikrowo, Dawidy, Siódmak i Stacja PKP Stegny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wanda Krygier[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 6 km na północ od Pasłęka, przy drodze wojewódzkiej nr 505 i linii kolejowej Młynary – Elbląg. Przez miejscowość przepływa rzeka Elszka.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1328 roku, kiedy to w Pasłęku komtur elbląski Hermanna von Oppena wystawił dokument lokacyjny. Jednak pierwsza lokacja miała mieć miejsce pod koniec XIII w. za czasów ówczesnego komtura Ludiwka von Schippena. W tym okresie we wsi miała już działać karczma oraz młyn. Odnowienie lokacji na prawie chełmińskim miało miejsce 20 sierpnia 1547 roku. Było to spowodowane wojnami polsko-krzyżackimi, które doprowadziły do znacznych zniszczeń i poważnego wyludnienia wsi. Wieś podlegała parafii w Mariance.
Wojny polsko-szwedzkie doprowadziły do całkowitego wyludnienia wsi. W 1698 roku spośród 36 łanów chłopskich udało się obsadzić tylko 14. W pierwszej połowie XIX wieku w miejscowości powstało 6 większych gospodarstw. W 1875 roku wieś liczyła 472 mieszkańców. Od 1870 do 1939 roku w Stegnach wzniesiono łącznie 56 nowych budynków, natomiast 20 udało się zmodernizować. Po 1900 roku uruchomiony został przystanek kolejowy; wybudowano również 5 domów dla pracowników kolei.
W 1920 roku powstała mleczarnia, dzięki której sześć lat później wieś została zelektryfikowana. Przed wojną istniała tu także strzelnica dla broni małokalibrowej i boisko sportowe. Działała również gospoda. W czasie I wojny światowej zginęło dwóch mieszkańców wsi, których nazwiska upamiętniono na pomniku ku czci poległych w Aniołowie. W miejscowości działała gospoda, sklep kolonialny, kuźnia. Swoje usługi oferował szewc, murarz, stelmach. W latach 1904–1927 w miejscowej szkole nauczał Juliusz Kuczewski. Kolejny z nauczycieli – Max Sonnenfeld założył miejscowe towarzystwo sportowe i związek strzelecki. W szkole znajdowała się także siedziba powiatowej kasy oszczędności. Stegny miały również własną drużynę piłkarską. W 1931 roku Stegny były zamieszkane przez 410 osób, z których 401 było ewangelikami, a 9 katolikami. Ostatnim przedwojennym wójtem był Rudolf Apfelbaum. W 1939 roku wieś liczyła 418 mieszkańców.
Pierwsi Polacy przybyli już w listopadzie 1945 roku z Wileńszczyzny i Polski centralnej. Pierwszym polskim sołtysem został Jan Karpezo. We wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne Stegny – obecnie ziemie i zabudowania PGR-u znajdują się w rękach prywatnych. Uruchomiona została również placówka pocztowa i szkoła podstawowa. W latach 70. szkoła została zamknięta.
Zabytki
- zabytkowy dom podcieniowy, zrębowy, częściowo otynkowany, z podcieniem wspartym na 5 słupach – bardzo dobrze zachowany
- stara przedwojenna kuźnia – przekształcona na mieszkanie prywatne
- budynek poniemieckiej szkoły
- dawny cmentarz ewangelicki, znajdujący się po lewej stronie drogi do Pasłęka
Przypisy
Bibliografia
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Lech Słodownik, Stegny, www.glospasleka.pl [05.03.2014]
