Muszaki

Muszaki
Kwatera wojenna w Muszakach Olsztyńska Strona Rowerowa [26.08.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Janowo
Sołectwo	Muszaki
Liczba ludności (2010)	442
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Muszaki
Położenie na mapie Polski Muszaki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Muszaki (niem. Muschaken) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Nieopodal wsi znajduje się rezerwat Małga. Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowo, która znajduje się w zasięgu trzech mezoregionów fizyczno-geograficznych: Równina Kurpiowska, Równina Mazurska, Wysoczyzna Ciechanowska. Rzeźba terenu Wysoczyzny jest falista, miejscami pagórkowata, z wysokościami rzędu 150-200 m npm. Część wschodnia natomiast równiną sandrową (Równina Kurpiowska) o rzędnych 140-150 m npm. Miejscami występują tutaj pagórki czołowomorenowe o wysokości względnej do 30 m. Na terenie gminy odnajdziemy osady polodowcowych piasków, żwirów oraz lokalnie glin zwałowych. Ponadto gdzieniegdzie znajdują się płytkie osady – torfy oraz mioceńskie piaski mułkowate. Znaczącą formą morfologiczną jest dolina rzeki Orzyc, o szerokości przeważnie od 200 m do 700 m.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana na prawie chełmińskim, na 20 łanach w 1359 r. Wówczas to wielki mistrz Winryk von Kniprode nadał te ziemie Wielisławowi i Jaśkowi. Właściciele byli zobowiązani do wystawiania dwóch służb pruskich. Nazwa wsi pochodzi od pruskiego osadnika. Od XVI w. funkcjonowała tutaj parafia ewangelicka. W 1600 r. wieś zamieszkiwali tylko Polacy. W 1680 r. chłopi ze wsi zakupili 1 łan i 7 mórg przy wsi Ulesie. Potrzebowali bowiem miejsca do pasania bydła. W XVIII w. na terenie miejscowości powstała szkoła. W 1711 r. pastor Georg Funk zakupił 3 ¼ łana w majątku położonym w Muszakach – Pölkische Gütchen . W tym samym okresie wieś obejmowała 27 łanów. W 1756 r. we wsi było: 13 wolnych, 1 chłop chełmiński, 8 komorników, kowal i krawiec. W tym okresie sołtysem był Christian Sadowski. Ponadto w XIX w. we wsi był kościół, stara plebania, park, stacja kolejowa oraz zakład wychowawczy o nazwie Emaus. W 1873 r. w Gazecie Olsztyńskiej odnotowano nie wyjaśnione zjawisko na terenie wsi. Ujrzano olbrzymią, wielokolorową łunę. Po kilkunastu minutach tworzące ją koła, wydając dziwne odgłosy, uniosły się w górę po czym zaczęły opadać rozchodząc się po całym terenie. Zjawisko to powtórzyło się po kilku dniach. W XIX w. Muszaki przeżywały rozwój a liczba mieszkańców systematycznie wzrosła. W 1856 r. było tu 280 mieszkańców . W 1877 r. mieszkało tutaj 468 osób w większości ewangelicy mówiący w języku polskim . W XIX w. ludność zajmowała się uprawą kartofli i hodowlą owiec. We wsi znajdowała się parafia ewangelicka. W 1882 r. w Muszakach urodziło się 70 dzieci a umarło 69 osób . W 1945 r. kościół uległ zniszczeniu. Na jego miejscu wybudowano kaplicę. Muszaki do 1954 r. były siedzibą gminy. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

W Muszakach działają gospodarstwo agroturystyczne. We wsi funkcjonuje także firma usługowo-transportowa, firma z zakresu branży spożywczej, automechanika, firma handlowo-transportowa, tartak, firma budowlana i architektoniczna. Jest tutaj także siedziba Leśnictwa Muszaki, należącego do Nadleśnictwa Nidzica.

Kultura

Jest tutaj świetlica wiejska.

Edukacja

Działa Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca. Jest tutaj także stacja kaznodziejska parafii ewangelicko-augsburskkiej w Nidzicy.

Przyroda

W pobliżu miejscowości rozciąga się Rezerwat Małga. Na terenie tutejszego leśnictwa znajduje się pomnik przyrod - głaz narzutowy.

Ludzie związani z miejscowością:

• Benedykt Błoński (ur. 1957) – urodzony w Muszakach dyrygent, chórmistrz, wykładowca uniwersytecki

Ze wsią związana jest także postać Winryka von Kinprode - wielkiego mistrza krzyżackiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Małgorzata Ługacz.

Bibliografia:

Orłowicz Mieczysław,Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, 301 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.