Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce

Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce
Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce
Data założenia:	1929
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Nowa Kaletka

Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 roku i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Edward Turowski .

Historia

Początki szkoły polskiej w Nowej Kaletce sięgają 9 czerwca 1923 roku, kiedy to dzięki Towarzystwu Szkolnemu na Warmię, udało się zebrać wnioski od rodziców dla 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowane je dopiero w 1927 roku dla 15 dzieci, przy 64 zgłoszonych. W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego w Nowej Kaletce, powołując je w zamian w Gietrzwałdzie.

Oficjalne uruchomienie Polsko-Katolickiej Szkoły w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys Kuhn. Szkoła pod wpływem nieprzychylnej polityki władz niemieckich działała do 25 sierpnia 1939 r. Tego dnia aresztowano ostatniego jej kierownika i nauczyciela Józefa Grotha wraz z małżonką Otylią Groth.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia za dobrych synów Boga i społeczeństwa.

Kadra pedagogiczna

W polskiej szkole w Nowej Kaletce uczyli:

• Edward Turowski
• Tomasz Setny
• Józef Groth
• Paweł Trzciński
• Ryszard Knosała
• Seweryn Piątek

Osiągnięcia

W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27.01.1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, Ryszard Goetze, Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej w Nowej Kaletce (28.08.1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził nauczyciel Józef Groth, zaś referat wygłosił nauczyciel Konrad Sikora.

Absolwenci

...

Ciekawostki

Tablica pamiątkowa na domu nr 26 w Nowej Kaletce ma napis: „W tym domu w latach 1929 – 1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił uczyli w niej ugruntowując polskość: Edward Turowski, Tomasz Setny, Seweryn Piątek, Ryszard Knosała, Paweł Trzciński, Józef Groth”.

Po II wojnie w budynku szkoły polskiej uruchomiono szkołę podstawową, której nadano imię patrona Józefa Grotha.

W Nowej Kaletce zachował się budynek przedwojennego przedszkola oraz polskiej szkoły. Została ona wybudowana w podobnym stylu do wszystkich pruskich szkół, powstałych częściowo za odszkodowania od Francuzów. Murowany obiekt przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar w 1930 r. Niemcy wykorzystali te zdarzenie i zamknęli na pewien czas szkołę pod pretekstem urządzenia schroniska ofiarom pożaru. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej Nowej Kaletce stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Gimu oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński W., Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Nowa Kaletka[13.03.2014]

wikipedia[13.03.2014]