Godkowo

Godkowo
Herb Godkowa
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Godkowo
Liczba ludności (2010)	378
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Godkowo
Położenie na mapie Polski Godkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Godkowo (niem. Göttchendorf ) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Godkowo, siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 378 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa wsi sprawuje Ryszard Janusz Grzywalski.

Cerkiew prawosławna w Godkowie.
Źródło: www.cerkiew.nazwa.pl

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 17,5 km na wschód od Pasłęka. Przebiega przez nią droga wojewódzka nr 513.

Dzieje miejscowości

Nazwa Godkowa na przestrzeni stuleci ulegała licznym przekształceniom: Gotkendorff, Godikendorf, Gotgendorff, Göttkendorff i Götgendorf. Miejscowość lokowano jako niemiecką wieś czynszową na prawie chełmińskim w latach 1320–1331. Wystawcą dokumentu był komtur elbląski Hermann von Oettingen. W 1352 roku wielki szpitalnik i komtur elbląski Otto von Dreileben wystawił zezwolenie na założenie we wsi karczmy. Pierwszy dokument lokacyjny prawdopodobnie zaginął w okresie Wielkiej Wojny z zakonem krzyżackim. W 1417 roku doszło do odnowienia lokacji.

W okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 wieś została dotkliwie zniszczona i wyludniła się, podobnie jak większość miejscowości w okolicy.

Obsadzanie opuszczonych łanów wiązało się z przybyciem pierwszej fali kolonistów holenderskich. W Godkowie nowi osadnicy pojawili się już w 1531 roku. Niemiecko-holenderskie relacje nie układały się najlepiej, mimo to w 1556 roku napłynęła kolejna fala osadników z Holandii. W 1578 roku Godkowo obejmowało obszar 30 łanów. Wieś była zamieszkana przez karczmarza, zagrodnika, pasterza i 5 chłopów. 10 łanów ziemi nadal leżało odłogiem.

Od 1543 do 1945 roku miejscowość należała do parafii w Skowronach. Wojny polsko-szwedzkie spustoszyły miejscowość. W 1683 roku oddano ją pod zastaw wymuszony obowiązkiem spłacania długów zakonu krzyżackiego, które ten zaciągał u miejscowych możnych rodów. W latach 1701–1711 Godkowo i okolice wyniszczyła epidemia dżumy.

23 stycznia 1807 roku przed Godkowo przemaszerowali kolejno Francuzi, Prusacy i Rosjanie podążający w kierunku Pruskiej Iławy. Przez pewien czas w miejscowości stacjonowali dragoni 18. regimentu marszałka J.B. Bernadotte'a. Okres wojen napoleońskich minął pod znakiem kontrybucji i rabunków, pojawiło się widmo głodu i epidemii. Śmiertelne żniwo zbierała czerwonka. W 1818 roku Godkowo było zamieszkane przez 122 osoby i składało się z 27 domów. Pod koniec XIX stulecia liczba mieszkańców wzrosła do 267 osób. Wśród nich znalazło się 265 ewangelików i 2 katolików.

W 1866 roku powstała w Godkowie placówka pocztowa, a w 1905 roku uruchomiono samodzielną agenturą pocztową. W 1904 roku zaczęła działać poczta konna na trasie Morąg – Godkowo – dworzec w Słobitach. W 1924 roku Godkowo zelektryfikowano.

W sierpniu 1914 roku w miejscowości ogłoszono mobilizację. Przygotowywano się także do ewakuacji, która jednak nie nastąpiła. W 1925 roku miejscowość składała się z 41 budynków mieszkalnych i liczyła 235 mieszkańców. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 210 osób. Wśród nich największymi gospodarzami byli: Gustav Madsack, Johanna Pörschke, Adolf Borrmann, Adolf Schönsee, Gottfried Werner, Wilhelm Wiechmann, August Ziemer. W miejscowości swoje usługi oferował krawiec, cieśla, kowal, szewc i murarz. Działał również tartak, remiza strażacka oraz szkoła. Niedaleko wsi zlokalizowana była cegielnia oraz strzelnica zbudowana około 1931 roku. Centrum życia towarzyskiego wsi była z pewnością gospoda, przy której od 1936 roku działała stacja paliw. Ostatnim przedwojennym wójtem Godkowa był Gustaw Werner.

Późną jesienią w Godkowie pojawili się polscy jeńcy wojenni wykorzystywani jako robotnicy przymusowi. Rok później zastąpili ich Francuzi. Pod koniec 1944 roku do Godkowa zaczęła nadciągać ludność uciekająca przed zbliżającymi się oddziałami Armii Czerwonej. 21 stycznia 1945 roku ogłoszono ewakuację, która jednak ze względu na zablokowane przez tabory uciekinierów drogi była praktycznie niemożliwa. 23 stycznia do wsi wkroczyli sowieci. Na krótko Rosjanie wycofali się z Godkowa pod naporem Werhmachtu, jednak 3 lutego ostatecznie zajęli wieś. W domach pozostało około 80 Niemców.

Pierwsi powojenni mieszkańcy Godkowa pochodzili z Polski centralnej. Po wojnie uruchomiono szkołę podstawową, która w 1961 roku otrzymała nowy budynek. W dawnej gospodzie mieści się obecnie sklep i mieszkanie prywatne.

W miejscowości działa filia banku, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, sklepy spożywcze i wielobranżowe, apteka, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, weterynarz, prywatna przychodnia.

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Westerplatte

Kultura

• Biblioteka Publiczna
• Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Gminy Godkowo ''Pomocna Dłoń''

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława w Osieku.

Sport

W miejscowości działa drużyna piłkarska KS Żuraw Godkowo.

Zabytki

• przedwojenna gospoda obecnie zaadaptowana na sklep i mieszkanie
• budynek dawnej i obecnej poczty wzniesiony w 1905 roku
• dawna niemiecka szkoła wybudowana w XIX wieku, obecnie zaadaptowana na mieszkanie prywatne
• zdewastowany cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku

Bibliografia

Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
uggodkowo.bip.doc.pl, Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Godkowo na lata 2013-2020 [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
Baza Informacji Lokalnej [05.05.2014]