Ramienica omszona

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ramienica omszona

Chara tomentosa
L.
Źródło: upload.wikimedia.org
Źródło: upload.wikimedia.org
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa dwuliścienne
Rząd ramienicowce
Rodzina ramienicowate
Rodzaj ramienica
Gatunek ramienica omszona
Synonimy

Ramienica omszona (Chara tomentosa L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny ramienicowatych (Charophyceae), rzędu ramienicowców (Charales).

Morfologia

Ramienica omszona jest rośliną wieloletnią, dość dużą, osiągającą do 1 m długości, zwykle 10–60 cm (makroglon). Tworzy silnie rozgałęzioną plechę, o grubej (1,5–3 mm średnicy), skręconej nibyłodydze i długich międzywęźlach (do kilkunastu cm). Na głębszych stanowiskach występują formy wydłużone o plesze zielonej, natomiast na płytkich, przybrzeżnych stanowiskach plecha jest delikatniejsza, barwy zielono-różowej i czerwonawej. Plecha zwykle silnie inkrustowana węglanem wapnia, przez co krucha. Okorowanie podwójne, bardzo zmienne (często spotykane potrójne). Rzędy główne silniej wykształcone niż boczne. Nibyliście długie (do 8 cm), grube (1,3 mm średnicy), z 4–5 członów, z czego ostatni – nieokorowany – zbudowany z dwóch lub trzech komórek i zwykle bardzo wyraźny (gruby, maczugowaty), od 6–7 w okółku (przeważnie 6). W górnych okółkach dłuższe od międzywęźli, wygięte do środka (płodne nibyliśce w kształcie czerwonawych główek). Cechą charakterystyczną jest ostatni człon 2–3 komórkowy, nieokorowany, najczęściej gruby i maczugokształtny. Nibylistki zwykle wyraźne i jaśniejsze od nibyliści, krótko zaostrzone. Wewnętrzne przeważnie grube, widoczne gołym okiem, podczas gdy na zewnątrz nieco słabiej wykształcone (do brodawkowatych). Na nibyliściach płodnych nieco krótsze i cieńsze niż na płonnych. Kolce bardzo zmienne, pojedyncze, rzadziej po 2 (ewentualnie 3) w pęczkach, grube i ostro zakończone, czasem brodawkowate. W dolnych międzywęźlach słabiej wykształcone i rzadziej rozmieszczone. Przylistki zmienne ułożone w dwurzędowych, czasem trzyrzędowych, okółkach. Rozdęte u nasady i ostro zakończone. Przylistki górnego okółka zwykle dłuższe niż dolnego.
Roślina dwupienna. Tak plemnie, jak i lęgnie wykształcają się pojedynczo w węzłach nibyliści (rzadko w parach). Plemnie intensywnie pomarańczowe, niewiele mniejsze od lęgni (1–1,5 mm średnicy), widoczne gołym okiem. Lęgnie duże (1,2 mm długości), pojedyncze, rzadko w parach, rzadsze niż plemnie. W węzłach nibyliści jasnobrązowe. Koronka wyraźnie rozchylona, oospory brązowe. Rozmnażanie płciowe jest stosunkowo mało wydajne. Osobniki płodne znacznie częściej spotykane są na płytszych stanowiskach

Rozmieszczenie i ekologia

Ramienica omszona występuje w Europie, łącznie z Bałtykiem, sięgając do Kazachstanu i Afryki Północnej. W Polsce rozprzestrzeniona jest na całym obszarze, jest to jeden z najczęstszych przedstawicieli rodziny. Zwarte zbiorowiska częściej występują w pasie pojezierzy. Gatunek zimujący, słodkowodny. Rośnie w czystowodnych mezoeutroficznych oraz słabo i umiarkowanie eutroficznych jeziorach, znacznie rzadziej w innych typach wód, jak torfianki czy wody słonawe. Preferuje podłoże organiczno-węglanowe (gytia), może rosnąć też na podłożu mineralnym, organicznym niewapiennym czy też na podłożu piaszczystym o głębokości kilku centymetrów. Często tworzy zespół roślinny Charetum tomentosae w postaci zwartej, czerwonawej łąki ramienicowej, przyczyniając się do tworzenia osadów.
Na terenie Warmii i Mazur została odnotowana na obszarze Natura 2000 Jezioro Wukśniki.

Wartość użytkowa

Ramienica omszona zaliczana jest do gatunków rzadkich, ale nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej. Wpisana jest na Czerwoną listę roślin i grzybów Polski (kategoria R). Obecność jej zbiorowiska w zbiorniku jest podstawą do objęcia go ochroną jako siedliska przyrodniczego 3140 (twardowodneoligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea) w systemie Natura 2000.

Ciekawostki

Ramienica omszona jest jednym z pierwszych gatunków opisanych przez Linneusza, przez co stała się gatunkiem typowym (jako lektotyp) rodzaju Chara. W polskiej literaturze naukowej utrwalona jest nazwa ramienica omszona, mimo że początkowo, tj. u Jana Kluka, używano nazwy ramienica kosmata.
Ramienica omszona należy do najbardziej zmiennych gatunków ramienic. Może być mylona z ramienicą zwyczajną, ramienicą przeciwstawną czy ramienicą kolczastą.

Zobacz też

gios.gov.pl [02.12.2014]
Ramienica omszona, pl.wikipedia.org [02.12.2014]
Dz. Ust. 2014, nr 0, poz. 1409, isap.sejm.gov.pl [02.12.2014]

Bibliografia

Pełechaty M., Pukacz A., Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa 2008, s. 46–47.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11–20.