Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)

Gmina Świętajno
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Andrzej Kisiel
Powierzchnia	214,93 km²
Liczba sołectw	24
Liczba miejscowości	34
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	4023 19 osób/km²
Strefa numeracyjna	87
Tablice rejestracyjne	NOE
TERYT	2813052
Urząd gminy Świętajno 104 19-411 Świętajno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Świętajno – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części powiatu oleckiego. Siedziba gminy znajduje się w Świętajnie. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Blisko 75% powierzchni gminy stanowią obszary chronionego krajobrazu. Władzę w gminie sprawuje wójt Andrzej Kisiel.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Świętajno zajmuje powierzchnię 214,93 km², w tym:

• użytki rolne: 56,8% (12226 ha)
• lasy: 24,9% (5362 ha)
• wody: 7,6% (1635 ha)

Gmina stanowi 24,6% powierzchni powiatu oleckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Świętajno (gmina wiejska)

Świętajno. Fot. J. Kunicki.
Źródło: Commons Wikimedia

 

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	4023	100	1940	48,2	2083	51,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	19		9		10

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Świętajno było dodatnie i wynosiło 9 osób.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny gminy Świętajno należały do powiatu oleckiego w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Świętajno przetrwała do końca 1972 roku, do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy. W 1973 roku reaktywowano gminę Świętajno.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat olecki. Gmina Świętajno została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapsko-oleckim.

1 stycznia 2002 gmina wiejska Świętajno na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku weszła w skład reaktywowanego powiatu oleckiego.

Gmina Świętajno graniczy z gminami: Kowale Oleckie, Olecko, Ełk, Stare Juchy, Wydminy, Kruklanki.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Barany, Borki, Chełchy, Cichy, Dudki, Dunajek, Dworackie, Dybowo, Giże, Gryzy, Jelonek, Jurki, Kije, Krzywe, Kukówko, Mazury, Orzechówko, Pietrasze, Połom, Rogojny, Sulejki, Świętajno, Wronki, Zalesie.

Pozostałe miejscowości: Cichy Młyn, Jurki (osada), Jurkowo, Leśniki, Niemsty, Nowiny, Rogowszczyzna, Smolnik, Świdrówko, Zajdy.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Świętajno jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią 56,8% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 60,9% zajmują grunty orne (7447 ha), 35,9% łąki i pastwiska (4385 ha). Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. W gminie dominują gleby średniej jakości, należące do IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż - pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta i mieszanek zbożowych; uprawiane są również rzepak, ziemniaki i kukurydza. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła opasowego i mlecznego oraz trzody chlewnej i drobiu. Część rolników oprócz pracy na roli zajmuje się innymi pracami zarobkowymi. Szansą dla małych gospodarstw rolnych jest dodatkowa działalność, np. produkcja żywności ekologicznej, hodowla pszczół czy agroturystyka.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Świętajno wynosiła w 2013 roku 244. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 233 tworzy sektor prywatny. 50 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 15 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 40 firm w dziale budownictwo, 37 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 7 firm.

Gmina Świętajno stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje walory przyrodnicze i krajobrazowe, m.in.: dużą ilość jezior, lasy (Puszcza Borecka), obszary chronionego krajobrazu oraz niski stopień zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo gmina Świętajno posiada wiele terenów i obiektów o charakterze historycznym, ściśle związanych z kulturą tego regionu. Niestety w gminie nie ma rozwiniętej całorocznej bazy noclegowej. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krzywe, Dybowo, Giże, Orzechówko, Borki, Świętajno, Sulejki, Dunajek.

Gmina współpracuje z Rejonem Kelme na Litwie zgodnie z podpisaną umową o współpracy pomiędzy Rejonem Kelme – Gminą Świętajno, Stowarzyszeniem Agroturystycznym "Mazurska Kraina" i Stowarzyszeniem Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny. Ponadto gmina należy do LGD "Lider w EGO".

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Świętajno wynosiła 466 osób, co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie oleckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 29% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminna Biblioteka Publiczna w Świętajnie
• Gminny Ośrodek Kultury w Świętajnie

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Świętajniada
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Janina Trus - społecznik, samorządowiec, w latach 2006-2014 pełniła funkcje wójta gminy Świętajno w powiecie oleckim.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Świętajno należą:

• kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Cichych wraz z plebanią
• kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Świętajnie wraz z plebanią
• cmentarze ewangelickie w Giżach, Rogojnach i Zalesiu
• zespół pałacowy w Cichych
• zespoły dworskie w Dunajku i Kijach
• cmentarz rodowy rodziny Mittelsteinerów we Wronkach (przy drodze Olecko – Giżycko)

Szlaki i atrakcje turystyczne

• zabytkowe parki w miejscowościach: Chełchy, Cichy, Dunajek, Kije, Rogowszczyzna
• grodzisko w Gryzach
• obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
• Puszcza Borecka, jeziora

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Świętajno można uzyskać w Stowarzyszeniu agroturystycznym "Mazurska Kraina" w Giżach oraz na stronie internetowej agroturystyka.mazury.info.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Świętajno istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Szkoła Podstawowa im. Ignacego Krasickiego w Świętajnie
• Szkoła Podstawowa w Cichym
• Szkoła Podstawowa w Mazurach
• Gimnazjum w Świętajnie
• Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Świętajnie
• Publiczny Punkt Przedszkolny w Cichym oraz w Świętajnie

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Noworoczny Turniej Szachowy o Puchar Wójta Gminy Świętajno, Wiosenny turniej piłki siatkowej dla seniorów, Rajd pieszy - "Spacer aktywnym sposobem na zdrowie".
Na terenie gminy działają kluby:

• UKS "Wodnik" Świętajno
• UKS przy Gimnazjum w Świętajnie
• UKS przy SP w Cichym

Inne organizacje i instytucje

• Stowarzyszenie Agroturystyczne "Mazurska Kraina" w Giżach
• Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Cichy
• Stowarzyszenie Spełniamy Marzenia w Świętajnie
• Stowarzyszenie "Nasze Świętajno"
• Stowarzyszenie Koło Giżowskich Bab
• Stowarzyszenie Kobiety Aktywne w Kukówku
• Stowarzyszenie Wsie znad Łaźna
• Stowarzyszenie Rozwoju Regionu Puszczy Boreckiej
• Zespół "Świętowiacy"

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Oleckich (10 521,3 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Boreckiej (22 860,9 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Ełckie (49 297,2 ha)

Obszary Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Borecka (18 962,76 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Borecka (25 340,14 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Świętajno znajduje się 14 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: użytek ekologiczny "Jezioro Birek", użytek ekologiczny "Torfowisko Połom" i użytek ekologiczny "Wyspa Dunajek".

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Świętajno na lata 2008 –2013, Olsztyn 2008.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Świętajno [20.12.2014]
Urząd Gminy Świętajno [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]