Natura 2000 Puszcza Piska

Obszar Natura 2000 Puszcza Piska
Fot. Mateusz Giełczyński. Źródło: Commons Wikimedia
Typ obszaru	specjalny obszar ochrony ptaków (OSOP)
Kod	PLH280008
Powierzchnia	172 802,1 ha (w tym 169 101,3 ha w woj. warmińsko-mazurskim)
Status obszaru	obszar ustanowiony rozporządzeniem Min. Środ. w 2004 r.
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Obszar Natura 2000 Puszcza Piska
Położenie na mapie Polski Obszar Natura 2000 Puszcza Piska
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Obszar Natura 2000 Puszcza Piska – obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia).

Ogólny opis obszaru

OSOP Puszcza Piska położony jest w mezoregionach Równiny Mazurskiej, Pojezierza Mrągowskiego i Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, a południowo-wschodni kraniec – Równiny Kurpiowskiej. Teren ostoi ukształtowany został przez cofający się lodowiec. Północna i zachodnia część obszaru to pofałdowany obszar morenowy o urozmaiconej rzeźbie, poprzecinany głębokimi rynnami polodowcowymi, w południowo-wschodniej jej części zaś dominuje krajobraz piaszczystej równiny sandrowej z zagłębieniami wypełnionymi wodami jezior i torfowiskami. Obszar należy do największych krajowych obszarów Natura 2000, obejmuje Puszczę Piską, jeden z najrozleglejszych w Polsce kompleksów leśnych, położony na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Równiny Mazurskiej, oraz tereny przyległe wraz z fragmentem Pojezierza Mrągowskiego.

W obrębie obszaru znajduje się kilkadziesiąt większych jezior morenowych i rynnowych, w tym największe w Polsce jezioro Śniardwy (10 970 ha). Inne większe jeziora na omawianym terenie to: Nidzkie (1818 ha), Bełdany (941 ha) i Mokre (815 ha). Liczne są także niewielkie jeziora w zagłębieniach wytopiskowych oraz bagienne jeziorka dystroficzne. Jeziora często są otoczone szuwarami i mokradłami, stanowiącymi ostoje ptaków. Główne rzeki przepływające przez omawiany teren to Krutynia, wpadająca do jeziora Bełdany, oraz – łącząca Wielkie Jeziora Mazurskie z Narwią – Pisa, wzdłuż której biegnie wschodnia granica obszaru. W dolinach rzecznych, na obrzeżach jezior i w bezodpływowych zagłębieniach znaczne powierzchnie zajmują torfowiska.

Około 60 proc. powierzchni obszaru pokrywają lasy. Przeważają tu drzewostany iglaste, budowane głównie przez sosnę, pochodzące w większości ze sztucznych nasadzeń. Najbardziej charakterystycznym zbiorowiskiem jest bór mieszany. Ubogie piaski sandrowe porasta głównie bór świeży. Wśród ekosystemów leśnych Puszczy Piskiej najważniejszymi i najcenniejszymi są naturalne i zbliżone do naturalnych lasy liściaste (grądy, łęgi, olsy). Ekosystemy mokradłowe, które w przeszłości stanowiły ważny element krajobrazu Puszczy Piskiej, w wyniku licznych melioracji zostały przekształcone głównie w użytki rolne i plantacje leśne. Obecnie zajmują ok. 1 proc. powierzchni ostoi.

Walory przyrodnicze

OSOP Puszcza Piska jest ostoją ptasią o randze krajowej i europejskiej. Występują tu co najmniej 34 lęgowe gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 12 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Puszcza Piska stanowi jedną z najważniejszych w skali kraju ostoi ptaków drapieżnych i sów. Gniazduje tu 5 rzadkich gatunków drapieżników: bielik (31–33 par lęgowych, ok. 4 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej), kania czarna (12–14 par lęgowych, ponad 3 proc.), orlik krzykliwy (80–90 par lęgowych, ponad 4 proc.) oraz rybołów (4–5 par lęgowych, ponad 10 proc.) – jedna z kilku głównych ostoi lęgowych w kraju.

Do największych w skali kraju należą tu populacje lęgowe bąka (60–80 odzywających się samców, ponad 1 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej), bociana białego (330–350 par lęgowych, ponad 0,5 proc.), trzmielojada (70–100 par lęgowych, ok. 3 proc.), zielonki (70–100 odzywających się samców, ponad 3 proc.), kropiatki (40–60 odzywających się samców, blisko 2 proc.), derkacza (400–500 odzywających się samców, ponad 1 proc.), żurawia (500–600 par lęgowych, blisko 5 proc.), włochatki (100–160 par lęgowych, ponad 5 proc.), lelka (350–450 par lęgowych, ponad 3 proc.) i dzięcioła czarnego (700–800 par lęgowych, ok. 1 proc. ogólnokrajowej populacji lęgowej).
W granicach ostoi zidentyfikowano 16 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I DS, a także 4 gatunki roślin i 16 gatunków zwierząt z Załącznika II DS.

Istniejące formy ochrony

W obrębie obszaru znajduje się 14 rezerwatów przyrody: Rezerwat Czapliniec (17,10 ha), Rezerwat Czaplisko Ławny Lasek (6,62 ha), Rezerwat Jezioro Lisunie (15,78 ha), Rezerwat Jezioro Nidzkie (2934,71 ha), Rezerwat Jezioro Pogubie Wielkie (691,70 ha), Rezerwat Jezioro Warnołty (373,30 ha), Rezerwat Królewska Sosna (103,76 ha), Rezerwat Krutynia (273,12 ha), Rezerwat Krutynia Dolna (969,33 ha), Rezerwat Pierwos (605,48 ha), Rezerwat Piłaki (52,45 ha), Rezerwat Pupy (58,12 ha), Rezerwat Strzałowo (13,13 ha) i Rezerwat Zakręt (105,80 ha).
Inne formy ochrony przyrody to:

• Obszar Natura 2000 Ostoja Piska (57 826,6 ha)
• Mazurski Park Krajobrazowy (53 655 ha) wraz z otuliną (18 608 ha)

Obszary chronionego krajobrazu: Puszczy i Jezior Piskich, Otuliny Mazurskiego PK – Wschód, Otuliny Mazurskiego PK – Ruciane-Nida, Otuliny Mazurskiego PK – Szeroki Bór, Otuliny Mazurskiego PK – Kierwik, Otuliny Mazurskiego PK – Zachód, a także fragmenty obszarów chronionego krajobrazu: Spychowskiego, "Krainy Wielkich Jezior Mazurskich" i "Równina Kurpiowska".

Zobacz też

natura2000.gdos.gov.pl [22.10.2014]
obszary.natura2000.org.pl [22.10.2014]
ine.eko.org.pl [22.10.2014]

Bibliografia

Krupa R., Krupa M., Puszcza Piska, [w:] Obszary Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, red. Hołdyński Czesław, Krupa Małgorzata, Olsztyn 2009, s. 97–102.

Trzmielojad zwyczajny (Pernis apivorus).
Fot. MAKY.OREL. Źródło: Commons Wikimedia

Kropiatka zwyczajna (Porzana porzana).
Fot. Marek Szczepanek. Źródło: Commons Wikimedia