Czerniki
Czerniki | |
| |
Kościół pw. św. Jana w Czernikach
| |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | kętrzyński |
Gmina | Kętrzyn |
Liczba ludności (2010) | 269[1] |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Góry, Rybniki i Strzyże). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Alina Pędzich[2].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest Jezioro Mój oraz zarastające Jezioro Siercze.
Dzieje miejscowości
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący okolicę wsi diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie. Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w roku 1394. Pod koniec XIV wieku wieś obejmowała obszar 41 włók. Działała już wówczas karczma oraz młyn. Kościół wzniesiono niedługo po założeniu wsi. Został jednak dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 roku do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX wieku spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII wiek w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896-1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.
Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w roku 1710. Śmierć poniosło 19 osób. W 1785 roku wieś składała się z 31 budynków. W 1818 roku Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym wspominał o niezwykłej atrakcji: Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.
Po 1945 roku wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od roku 1946 zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 roku we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 roku miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki, wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.
Ludzie związani z miejscowością
...
Zabytki
- Gotycki kościół parafialny w XIV wieku, przebudowany w XVIII stuleciu, w latach 1749-1750 oraz 1771-1772. Wieża kościelna została dobudowana w 1885 roku.
- Cmentarz przykościelny
- Mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej, znajdujące się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
- Pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
Bibliografia
- Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
- Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 10.03.2014]
- Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 10.03.2014]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 5.03.2014]
- Polska Niezwykła [data dostępu: 5.03.2014]
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
- ↑ Łącznie: Czerniki, Góry, Rybniki, Strzyże.
- ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ [data dostępu: 5.03.2014]
- ↑ M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.
Zobacz też
...