Franknowo

Franknowo
Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Katarzyny
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2010)	703
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Franknowo
Położenie na mapie Polski Franknowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Franknowo (niem. Frankenau) – wieś warmińska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. Do 1954 roku siedziba gminy Franknowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego..

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 6 km na północny wschód od Jezioran w kierunku Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona na prawie chełmińskim 3 grudnia 1346 roku przez wójta biskupiego Brunona z Lutr. Przez jakiś czas miejscowość nosiła podwójną nazwę: niemiecką - Vrankenaw i pruską - Vamlauken. Ta ostatnia z czasem zanikła. Franknowo zostało zlokalizowane na staropruskim polu osadniczym Vamlauken. Zasadźcą wsi został Prus o imieniu Heinko. Obszar wsi obejmował 91 włók, zasiedlonych przez ludność pruską. W okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521, miejscowość została całkowicie zniszczona. Wieś została opuszczona, 72 włóki ziemi leżały odłogiem. Do 1533 roku udało się na nowo zasiedlić 37 włók. 1 kwietnia 1585 roku biskup Marcin Kromer nadał niejakiemu Bartłomiejowi Mukowi karczmę we Franknowie. Druga karczma powstała w 1613 roku. W 1783 roku Franknowo składało się z 2 karczem i 70 domów.

Kościół został zbudowany wkrótce po założeniu wsi. Przed 1426 rokiem proboszczem był Mikołaj Hamersdorf, a po nim Dominicus Sartoris. Świątynia została zniszczona w okresie wojny trzynastoletniej. Kościół odbudowano w 1565 roku, ale po 1581 roku ponownie uległ zniszczeniu. Odbudowy podjęto się w latach 1746-1751 z fundacji biskupa Grabowskiego. W XIX wieku do parafii we Franknowie należały wsie: Kramarzewo, Polkajmy, Wólka Szlachecka i Wielewo.

Miejscowa szkoła w 1935 roku zatrudniała 3 nauczycieli, pracujących z 162 dzieci.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

1820 - 455 osób

1848 - 595 osób

1939 - 927 osób

Turystyka

• Szlak turystyczny o długości 23,5 km - przebieg trasy: Jeziorany-Tłokowo-Kramarzewo-Franknowo-Ustnik-Wójtówko-Jeziorany

Zabytki

• Kościół (zabytek trzeciej klasy) zbudowany w XIV w. Uległ on zniszczeniu podczas wojny trzynastoletniej. Został odbudowany w 1565, a w 1581 konsekrował go biskup Marcin Kromer, na cześć przeniesienia tu relikwii św. Stanisława i św. Katarzyny. W 1751 wzniesiono nową świątynię dzięki fundacji biskupa warmińskiego A.S. Grabowskiego. W 1843 r. zawaliło się sklepienie kościoła. W 1845 założono drewniany sufit. Ołtarz główny pochodzi z 1751, mieści się w nim obraz św. Stanisława wraz z Bolesławem Śmiałym i jego rycerzami, namalowany przez Józefa Korzeniewskiego. Kościół jest zabytkiem trzeciej klasy.
• Warmińskie kapliczki z XIX i XX w. Łącznie jest ich 8 i są w większości otynkowane.
• Krzyże przydrożne,
• cmentarz z zabytkowymi grobami oraz pomnikami cmentarnymi
• Budynek szkoły, wcześniej była szkołą parafialną.
• Budynki mieszkalne i gospodarcze,
• budynek dawnej stacji kolejowej, (obecnie nieczynna) zaadaptowany na cele mieszkalne.

Bibliografia

1. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
2. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 19.12.2013]
3. Dom Warmiński [data dostępu: 19.12.2013]
4. Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 19.12.2013]
5. Portal Jeziorany [data dostępu: 19.12.2013]
6. Wikipedia: Franknowo [data dostępu: 19.12.2013]