Łukta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 31: Linia 31:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
−
<big>''' Łukta''' (niem. ''Locken'') – [[wieś gminna]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[gmina Łukta|gminie Łukta]].  
+
<big>''' Łukta''' (niem. ''Locken'') – [[wieś gminna]] w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Łukta (gmina wiejska)|gminie Łukta]].  
  
−
W latach 1975-1998 miejscowość [[administracja|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
  
 
Miejscowość jest siedzibą gminy Łukta.
 
Miejscowość jest siedzibą gminy Łukta.
Linia 39: Linia 39:
  
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
−
Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej [[Prusy Górne|Prus Górnych]], w odległości około 17 km od [[Morąg|Morąga]]. Przez wieś przepływa [[rzeka Łukta]]. W odległości 2 km od Łukty położone jest [[Jezioro Marąg]]. Na jeziorze znajduje się [[Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy]]. W odległości 2-4 km zlokalizowane są jeziora [[Jezioro Isąg|Isąg]], [[Jezioro Długie|Długie]], [[Jezioro Taborskie|Taborskie]], [[Jezioro Karwek|Karwek]], [[Jezioro Zerek|Zerek]].
+
Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej [[Prusy Górne|Prus Górnych]], w odległości około 17 km od [[Morąg|Morąga]]. Przez wieś przepływa [[Rzeka Łukta|rzeka Łukta]]. W odległości 2 km od Łukty położone jest [[Jezioro Marąg]]. Na jeziorze znajduje się [[Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy]]. W odległości 2-4 km zlokalizowane są [[Jezioro Isąg|jeziora Isąg]], [[Jezioro Długie|Długie]], [[Jezioro Taborskie|Taborskie]], [[Jezioro Karwek|Karwek]], [[Jezioro Zerek|Zerek]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
−
Miejscowość powstała w 1340 roku. [[Winrych von Kniprode]] nadał w roku 1352 Prusom Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie . W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu [[Ulrich von Jungingen]] . W 1414 roku w Łukcie spłonęły  w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami . W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła .W kolejnym stuleciu działała w miejscowości [[szkoła parafialna w Łukcie|szkoła parafialna]]. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal . W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 w Łukcie stacjonowali żołnierze 13 pułku grenadierów francuskich .
+
Miejscowość powstała w 1340 roku. [[Winrych von Kniprode]] nadał w roku 1352 Prusom Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu [[Ulrich von Jungingen]]. W 1414 roku w Łukcie spłonęły  w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości [[Szkoła parafialna w Łukcie|szkoła parafialna]]. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 w Łukcie stacjonowali żołnierze 13 pułku grenadierów francuskich.
−
W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości  dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.
+
W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości  dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.
  
 
Aktualnie funkcję [[wójt|wójta]] pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
 
Aktualnie funkcję [[wójt|wójta]] pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
Linia 60: Linia 60:
 
Na terenie wsi działa [[Fundacja Rozwoju Regionu Łukta]].
 
Na terenie wsi działa [[Fundacja Rozwoju Regionu Łukta]].
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
===Kultura===
 
===Kultura===
 
W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Łukcie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Łukcie|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 
W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Łukcie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Łukcie|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
===Sport===
 
===Sport===
−
W miejscowości działa piłkarski [[klub sportowy]] [[Warmiak Łukta]].
+
W miejscowości działa piłkarski klub sportowy [[Warmiak Łukta]].
 +
<br/>
 +
 
 +
===Edukacja===
 +
W Łukcie funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łukcie|zespół szkolno - przedszkolny]]
 
<br/>
 
<br/>
  
−
===Szkolnictwo===
+
===Religia===
−
W Łukcie funkcjonuje [[Zespół Szkolno - Przedszkolny w Łukcie|zespół szkolno - przedszkolny]]
+
W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Boskiej Częstochowskiej]],
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
===Turystyka===
 
===Turystyka===
−
*[[Żółty szlak rowerowy]]: Łukta – [[Komorowo (gmina Łukta) |Komorowo]] – [[Pelnik]] – [[Łęguty]] – [[Grazymy]] – [[Wynki]] – Łukta o łącznej długości 24,5 km
+
*Żółty szlak rowerowy: Łukta – [[Komorowo (gmina Łukta) |Komorowo]] – [[Pelnik]] – [[Łęguty]] – [[Grazymy]] – [[Wynki]] – Łukta o łącznej długości 24,5 km
−
*[[Zielony szlak rowerowy]]: Łukta – [[Dragolice]] – [[Florczaki]] – [[Nowaczyzna]] – [[Swojki]] – [[Żabi Róg]] – [[Gubity]] – [[Kozia Góra]] – [[Gucin]] – [[Kolonia Mostkowo]] – Łukta o łącznej długości 27,9 km
+
*Zielony szlak rowerowy: Łukta – [[Dragolice]] – [[Florczaki]] – [[Nowaczyzna]] – [[Swojki]] – [[Żabi Róg]] – [[Gubity]] – [[Kozia Góra]] – [[Gucin]] – [[Kolonia Mostkowo]] – Łukta o łącznej długości 27,9 km
−
*[[Niebieski szlak rowerowy]]: Łukta – [[Molza]] – [[Dąg]] – [[Plichta]] – [[Tabórz]] – [[Niedźwiady]] – [[Białka Leśna]] – Florczaki [[Kolonia]] – [[Ramoty]] – Łukta
+
*Niebieski szlak rowerowy: Łukta – [[Molza]] – [[Dąg]] – [[Plichta]] – [[Tabórz]] – [[Niedźwiady]] – [[Białka Leśna]] – Florczaki [[Kolonia]] – [[Ramoty]] – Łukta o łącznej długości 27,3 km
−
o łącznej długości 27,3 km
+
<br/>
 +
 
 +
===Przyroda===
 +
W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej [[Natura 2000 Jezioro Długie | "Jezioro Długie"]]. Na terenie gminy znajdują się także [[Rezerwat Wyspa Lipowa|Rezerwat "Wyspa Lipowa"]] i [[Rezerwat Sosny Taborskie|"Sosny Taborskie"]].
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
=== Zabytki: ===
 
=== Zabytki: ===
−
*[[lkwim:Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|Kościół gotycki]] wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
+
*[[lkwim:Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|Kościół gotycki]] wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.
−
*Zlokalizowane w kościele [[płyty nagrobne]] Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku.
+
*Zlokalizowane w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku.
 
*Wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200 – 1700 lat p.n.e.) do tzw. [[kultura ceramiki sznurowej|kultury ceramiki sznurowej]]. Ludność tej kultury pojawiła się pod koniec neolitu i zasięgiem swym obejmowała Europę wschodnią, południową i środkową. W Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi.  
 
*Wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200 – 1700 lat p.n.e.) do tzw. [[kultura ceramiki sznurowej|kultury ceramiki sznurowej]]. Ludność tej kultury pojawiła się pod koniec neolitu i zasięgiem swym obejmowała Europę wschodnią, południową i środkową. W Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi.  
 
[[File:Kościół gotycki w Łukcie.jpg|thumb|300px|Kościół gotycki w Łukcie]]
 
[[File:Kościół gotycki w Łukcie.jpg|thumb|300px|Kościół gotycki w Łukcie]]
 +
<br/>
 +
 +
===Ludzie związani z miejscowością===
 +
*[[Jan Leonowicz]] (ur. 1953) — społecznik, samorządowiec, wójt gminy Łukta.
 +
*[[lkwim:Alfred Markowski|Alfred Markowski]] (1930-2002) – poeta, pisarz, satyryk.
 +
*[[lkwim:Stanisław Raginiak|Stanisław Raginiak]] (ur. 1952) – poeta, prozaik.
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 104: Linia 121:
 
<br/>
 
<br/>
  
−
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat ostródzki]]
−
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 00:01, 29 paź 2013 (CET)
+
[[Kategoria: Łukta (gmina wiejska)]]  
−
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 12:22, 26 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Wsie gminne]]  
−
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 12:21, 26 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: 1301-1400]]
−
 
 
−
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś gminna]] [[Kategoria: powiat ostródzki]]  [[Kategoria: gmina Łukta]]
 
−
 
 
−
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 11:44, 26 wrz 2013 (CEST)
 

Wersja z 21:03, 31 sie 2014


Pole-obowiązkowe
Herb
Herb Łukty
Łukta. Jezioro Marąg
Łukta. Jezioro Marąg
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Łukta
Liczba ludności (2010) 1 235 (łącznie Łukta i Dragolice)
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-105
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Łukta (niem. Locken) – wieś gminna w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Łukta.

Charakterystyka fizjograficzna

Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej Prus Górnych, w odległości około 17 km od Morąga. Przez wieś przepływa rzeka Łukta. W odległości 2 km od Łukty położone jest Jezioro Marąg. Na jeziorze znajduje się Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy. W odległości 2-4 km zlokalizowane są jeziora Isąg, Długie, Taborskie, Karwek, Zerek.

Dzieje miejscowości

Miejscowość powstała w 1340 roku. Winrych von Kniprode nadał w roku 1352 Prusom Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu Ulrich von Jungingen. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości szkoła parafialna. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 w Łukcie stacjonowali żołnierze 13 pułku grenadierów francuskich. W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.

Aktualnie funkcję wójta pełni Jan Leonowicz[1].

Liczba ludności w poszczególnych okresach:

1820-1861 – 617

1895 – 818

1939 - 780

Gospodarka

Na terenie wsi działa Fundacja Rozwoju Regionu Łukta.

Kultura

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminna Biblioteka Publiczna.

Sport

W miejscowości działa piłkarski klub sportowy Warmiak Łukta.

Edukacja

W Łukcie funkcjonuje zespół szkolno - przedszkolny

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Boskiej Częstochowskiej,

Turystyka


Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej "Jezioro Długie". Na terenie gminy znajdują się także Rezerwat "Wyspa Lipowa" i "Sosny Taborskie".

Zabytki:

  • Kościół gotycki wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.
  • Zlokalizowane w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku.
  • Wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200 – 1700 lat p.n.e.) do tzw. kultury ceramiki sznurowej. Ludność tej kultury pojawiła się pod koniec neolitu i zasięgiem swym obejmowała Europę wschodnią, południową i środkową. W Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi.
Kościół gotycki w Łukcie


Ludzie związani z miejscowością


Bibliografia:

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
  2. Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
  3. Dąbrowski Jan, Siedem wieków Łukty. 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Olsztyn 2007.
  4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  6. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
  7. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  8. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 30.08.2013]
  9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu: 30.08.2013]
  10. Gminny Ośrodek Kultury: http://goklukta.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
  11. Oficjalna strona gminy Łukta: http://www.lukta.com.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
  12. Urząd gminy Łukta. Biuletyn Informacji Publicznej: http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
  13. Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]


Przypisy

  1. ↑ http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]

.

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Łukta&oldid=28186”