Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Świętajno

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Andrzej Kisiel
Powierzchnia 214,93 km²
Liczba sołectw 24
Liczba miejscowości 34
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
4023
19 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NOE
TERYT 2813052
Urząd gminy
Świętajno 104 19-411 Świętajno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Świętajno – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części powiatu oleckiego. Siedziba gminy znajduje się w Świętajnie. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Blisko 75% powierzchni gminy stanowią obszary chronionego krajobrazu[1]. Władzę w gminie sprawuje wójt Andrzej Kisiel[2].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Świętajno zajmuje powierzchnię 214,93 km2[3], w tym:

  • użytki rolne: 56,8% (12226 ha)
  • lasy: 24,9% (5362 ha)
  • wody: 7,6% (1635 ha)

Gmina stanowi 24,6% powierzchni powiatu oleckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Świętajno (gmina wiejska)
Świętajno. Fot. J. Kunicki.Źródło: Commons Wikimedia
Świętajno. Fot. J. Kunicki.
Źródło: Commons Wikimedia
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 4023 100 1940 48,2 2083 51,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
19 9 10

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Świętajno było dodatnie i wynosiło 9 osób[3].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny gminy Świętajno należały do powiatu oleckiego w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[4], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Świętajno przetrwała do końca 1972 roku, do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[5]. W 1973 roku reaktywowano gminę Świętajno.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat olecki. Gmina Świętajno została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[7].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapsko-oleckim.

1 stycznia 2002 gmina wiejska Świętajno na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku[9] weszła w skład reaktywowanego powiatu oleckiego.

Gmina Świętajno graniczy z gminami: Kowale Oleckie, Olecko, Ełk, Stare Juchy, Wydminy, Kruklanki.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Barany, Borki, Chełchy, Cichy, Dudki, Dunajek, Dworackie, Dybowo, Giże, Gryzy, Jelonek, Jurki, Kije, Krzywe, Kukówko, Mazury, Orzechówko, Pietrasze, Połom, Rogojny, Sulejki, Świętajno, Wronki, Zalesie.

Pozostałe miejscowości: Cichy Młyn, Jurki (osada), Jurkowo, Leśniki, Niemsty, Nowiny, Rogowszczyzna, Smolnik, Świdrówko, Zajdy.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Świętajno jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią 56,8% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 60,9% zajmują grunty orne (7447 ha), 35,9% łąki i pastwiska (4385 ha). Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. W gminie dominują gleby średniej jakości, należące do IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż - pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta i mieszanek zbożowych; uprawiane są również rzepak, ziemniaki i kukurydza. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła opasowego i mlecznego oraz trzody chlewnej i drobiu. Część rolników oprócz pracy na roli zajmuje się innymi pracami zarobkowymi. Szansą dla małych gospodarstw rolnych jest dodatkowa działalność, np. produkcja żywności ekologicznej, hodowla pszczół czy agroturystyka.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Świętajno wynosiła w 2013 roku 244. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 233 tworzy sektor prywatny. 50 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 15 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 40 firm w dziale budownictwo, 37 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 7 firm[3].

Gmina Świętajno stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje walory przyrodnicze i krajobrazowe, m.in.: dużą ilość jezior, lasy (Puszcza Borecka), obszary chronionego krajobrazu oraz niski stopień zanieczyszczenia środowiska. Dodatkowo gmina Świętajno posiada wiele terenów i obiektów o charakterze historycznym, ściśle związanych z kulturą tego regionu. Niestety w gminie nie ma rozwiniętej całorocznej bazy noclegowej. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krzywe, Dybowo, Giże, Orzechówko, Borki, Świętajno, Sulejki, Dunajek[1].

Gmina współpracuje z Rejonem Kelme na Litwie zgodnie z podpisaną umową o współpracy pomiędzy Rejonem Kelme – Gminą Świętajno, Stowarzyszeniem Agroturystycznym "Mazurska Kraina" i Stowarzyszeniem Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny[1]. Ponadto gmina należy do LGD "Lider w EGO".

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Świętajno wynosiła 466 osób[3], co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie oleckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 29% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Janina Trus - społecznik, samorządowiec, w latach 2006-2014 pełniła funkcje wójta gminy Świętajno w powiecie oleckim.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Świętajno należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • zabytkowe parki w miejscowościach: Chełchy, Cichy, Dunajek, Kije, Rogowszczyzna
  • grodzisko w Gryzach
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
  • Puszcza Borecka, jeziora

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Świętajno można uzyskać w Stowarzyszeniu agroturystycznym "Mazurska Kraina" w Giżach oraz na stronie internetowej agroturystyka.mazury.info.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Świętajno istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Noworoczny Turniej Szachowy o Puchar Wójta Gminy Świętajno, Wiosenny turniej piłki siatkowej dla seniorów, Rajd pieszy - "Spacer aktywnym sposobem na zdrowie".
Na terenie gminy działają kluby:

  • UKS "Wodnik" Świętajno
  • UKS przy Gimnazjum w Świętajnie
  • UKS przy SP w Cichym

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Świętajno znajduje się 14 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: użytek ekologiczny "Jezioro Birek", użytek ekologiczny "Torfowisko Połom" i użytek ekologiczny "Wyspa Dunajek"[12].

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Świętajno na lata 2008 –2013, Olsztyn 2008 bip.swietajno.pl
  2. Urząd Gminy Świętajno
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  4. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  6. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  7. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  9. Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Świętajno na lata 2008 –2013, Olsztyn 2008.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Świętajno [20.12.2014]
Urząd Gminy Świętajno [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]