Babięty Wielkie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Położenie) |
|||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona w 1313 | + | Miejscowość została założona w 1313 r. W imieniu kapituły pomezańskiej zasiedlenia wsi miał dokonać niejaki Cundrat. Zasadźca pełnił również funkcję sołtysa oraz otrzymał pozwolenie na prowadzenie karczmy. Obszar wsi obejmował wówczas 40 łanów. W miejscowości działał młyn wodny. Babięty Wielkie należały do parafii w [[Falknowo|Falknowie Wielkim]]. |
| − | W | + | W czasie [[wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] miejscowość została całkowicie zniszczona. Po 1466 r. opuszczone grunty wsi zostały włączone do dóbr szymbarskich należących do biskupa [[Teofil von Polentz|Teofila von Polentza]]. Po 1525 r. Babięty Wielkie wielokrotnie zmieniały właścicieli. Należały m.in. do książąt Holstein-Gottorf, a po 1808 r. zostały podzielone na wieś chłopską i majątek ziemski. W tym czasie we wsi działała gospoda oraz wiatrak typu holenderskiego. |
| − | + | W 1870 r. Babięty Wielkie stanowiły własność kupca Samuelsona rodem z [[Ostróda|Ostródy]], który wzniósł neobarokowy pałac. Na przełomie XIX i XX stulecia majątek nabył niejaki Moderow. W sprzedaży pośredniczył wówczas Bank Gospodarstwa Wiejskiego. Moderow wydzielił osiem nowych gospodarstw chłopskich, a pozostałe grunty (400 ha) kupił baron von Rosenberg. W latach 1901–1902 Rosenberg wybudował własny dwór, w którym nie mieszkał zbyt długo. W latach 1913–1918 Babięty Wielkie należały już do radcy rządowego von Bulowa, a od 1921 r. stanowiły własność niejakiego Wittiga. | |
| − | + | W 1927 r. majątek został wykupiony przez Wschodniopruskie Towarzystwo Ziemskie. Babięty Wielkie zostały zasiedlone przez przybyszy z Poznania oraz powiatów zachodniopruskich. | |
| − | 1871 | + | Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek)wynosiła: |
| − | + | * 1864 – 247 osób, 21 domów | |
| − | 1885 | + | *1871 – 248 osób, 21 domów |
| − | + | *1885 – 229 osób, 18 domów | |
| − | 1895 | + | *1895 – 283 osoby, 16 domów |
| − | + | *1905 – 246 osób, 27 domów | |
| − | 1905 | + | *1933 – 317 osób |
| − | + | *1939 – 359 osób | |
| − | 1933 | ||
| − | |||
| − | 1939 | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
| Linia 63: | Linia 60: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *wiatrak typu holenderskiego |
| − | * | + | *dawny cmentarz, na którym zachowały się nagrobki z polskimi nazwiskami mieszkańców wsi |
| − | * | + | *dawny pałac, który po przebudowie i odnowieniu jest siedzibą szkoły |
| − | + | {{Przypisy}} | |
| + | <references/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | *[[Babięty Małe]] w gminie Susz | ||
| + | *[[Babięty]] w [[Dźwierzuty (gmina wiejska)|gminie Dźwierzuty]] | ||
| + | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> |
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
[http://bip.susz.sisco.info/?id=539| Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz] [05.03.2014]<br/> | [http://bip.susz.sisco.info/?id=539| Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz] [05.03.2014]<br/> | ||
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Susz (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Susz (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] | ||
Wersja z 22:56, 1 sie 2014
| Babięty Wielkie | |
| | |
 Babięty Wielkie. Pałac w okresie międzywojennym
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Susz |
| Liczba ludności (2010) | 268[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Babięty Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Babięty Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Babięty Wielkie (niem. Gross Babenz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 268 mieszkańców (łącznie z Babiętami Małymi). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Sławomir Zgorzelski[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 16 km na północny zachód od Iławy i 9 km na południowy wschód od Susza.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona w 1313 r. W imieniu kapituły pomezańskiej zasiedlenia wsi miał dokonać niejaki Cundrat. Zasadźca pełnił również funkcję sołtysa oraz otrzymał pozwolenie na prowadzenie karczmy. Obszar wsi obejmował wówczas 40 łanów. W miejscowości działał młyn wodny. Babięty Wielkie należały do parafii w Falknowie Wielkim.
W czasie wojny trzynastoletniej miejscowość została całkowicie zniszczona. Po 1466 r. opuszczone grunty wsi zostały włączone do dóbr szymbarskich należących do biskupa Teofila von Polentza. Po 1525 r. Babięty Wielkie wielokrotnie zmieniały właścicieli. Należały m.in. do książąt Holstein-Gottorf, a po 1808 r. zostały podzielone na wieś chłopską i majątek ziemski. W tym czasie we wsi działała gospoda oraz wiatrak typu holenderskiego.
W 1870 r. Babięty Wielkie stanowiły własność kupca Samuelsona rodem z Ostródy, który wzniósł neobarokowy pałac. Na przełomie XIX i XX stulecia majątek nabył niejaki Moderow. W sprzedaży pośredniczył wówczas Bank Gospodarstwa Wiejskiego. Moderow wydzielił osiem nowych gospodarstw chłopskich, a pozostałe grunty (400 ha) kupił baron von Rosenberg. W latach 1901–1902 Rosenberg wybudował własny dwór, w którym nie mieszkał zbyt długo. W latach 1913–1918 Babięty Wielkie należały już do radcy rządowego von Bulowa, a od 1921 r. stanowiły własność niejakiego Wittiga.
W 1927 r. majątek został wykupiony przez Wschodniopruskie Towarzystwo Ziemskie. Babięty Wielkie zostały zasiedlone przez przybyszy z Poznania oraz powiatów zachodniopruskich.
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek)wynosiła:
- 1864 – 247 osób, 21 domów
- 1871 – 248 osób, 21 domów
- 1885 – 229 osób, 18 domów
- 1895 – 283 osoby, 16 domów
- 1905 – 246 osób, 27 domów
- 1933 – 317 osób
- 1939 – 359 osób
Edukacja
Zabytki
- wiatrak typu holenderskiego
- dawny cmentarz, na którym zachowały się nagrobki z polskimi nazwiskami mieszkańców wsi
- dawny pałac, który po przebudowie i odnowieniu jest siedzibą szkoły
Przypisy
- ↑ Łącznie Babięty Wielkie i Babięty Małe.
- ↑ bip.susz.sisco.info [05.03.2014].
Zobacz też
- Babięty Małe w gminie Susz
- Babięty w gminie Dźwierzuty
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
