Czerniki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Pole-obowiązkowe |herb wsi = Pole-obowiązkowe |flaga wsi = Pole-obowiązkowe |herb artykuł...")
 
 
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Czerniki
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe 
+
  |herb wsi              =  
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe 
+
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Czernik   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = czernikik.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Czernikach.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = kętrzyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Kętrzyn
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 269<ref>Łącznie: Czerniki, [[Góry (gm. Kętrzyn)|Góry]], [[Rybniki]], [[Strzyże]].</ref>
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |tablice rejestracyjne =
 
  |tablice rejestracyjne =
  |SIMC                  =
+
  |SIMC                  =
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 04 |sekundN = 59.39 
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 21 |minutE = 26 |sekundE = 24.43
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Hasło_do_definicji ''' – ...<br/><br/>
+
[[Image:czernikik2.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Czernikach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.  
 +
Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gmina Kętrzyn)|Górami]], [[Rybniki|Rubnikami]] i [[Strzyże|Strzyżami]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Iwona Pietkiewicz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
== Położenie ==
...
+
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój|jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze|jezioro Siercze]].
<br/>
 
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
....
+
Nazwę wsi wiąże się z miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła i pragnął zniszczyć go za pomocą wielkiego czarnego głazu. Nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi – kiedy zapiały koguty, znikła jego moc i w popłochu rzucił kamieniem w stronę lasu. Legenda wiąże się z [[Głaz narzutowy koło osady Góry|głazem narzutowym]] zlokalizowanym w pobliskim lesie.
<br/>
+
 
 +
Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała w niej już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: [[Parcz]], [[Stara Różanka]], [[Wopławki]] oraz [[Kwiedzina]]. W 1765 r. do parafii włączono również [[Siniec]]. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
Miejscowość została dotknięta przez [[epidemia dżumy 1709–1711| epidemię dżumy]] w 1710 r., w wyniku której śmierć poniosło 19 osób.
...
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
  
== Zabytki ==
+
W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: "Pokazują tu legendarną podkowę [[Legenda o szynkarce z Nakomiad|szynkarki]] z [[Nakomiady|Nakomiad]], przemienionej przez diabła w konia"<ref>Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.</ref>. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.
...
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
  
== Bibliografia ==
+
Po 1945 r. wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od 1946 r. zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 r. we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 r. miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki wchodzące w skład [[Kętrzyn (gmina wiejska)| gminy Kętrzyn]] składało się z ośmiu miejscowości.
...
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
== Zabytki ==
 +
*[[Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Czernikach|gotycki kościół parafialny]] z XIV w., przebudowany w latach 1749–1750 oraz 1771–1772, z wieżą kościelną dobudowaną w 1885 r.
 +
*cmentarz przykościelny
 +
*mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej zlokalizowane na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
 +
*pozostałości linii kolejowej z 1907 roku
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
<br/>
+
== Bibliografia ==
 
+
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/>
== Zobacz też ==
+
Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/>
...
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'',  na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| atlaswsi.pl] [10.03.2014]<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
 +
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/>
 +
[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki rowery.olsztyn.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html polskaniezwykła.pl] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 09:56, 9 maj 2018

Czerniki

Kościół w Czernikach.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Czernikach.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Kętrzyn
Liczba ludności (2010) 269[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Czerniki
Czerniki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Czerniki
Czerniki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kościół w Czernikach.
Fot. Mieczysław Kalski

Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Górami, Rubnikami i Strzyżami). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Iwona Pietkiewicz[2].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest jezioro Mój oraz zarastające jezioro Siercze.

Dzieje miejscowości

Nazwę wsi wiąże się z miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła i pragnął zniszczyć go za pomocą wielkiego czarnego głazu. Nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi – kiedy zapiały koguty, znikła jego moc i w popłochu rzucił kamieniem w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie.

Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała w niej już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 r. do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.

Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w 1710 r., w wyniku której śmierć poniosło 19 osób.

W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: "Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia"[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.

Po 1945 r. wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od 1946 r. zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 r. we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 r. miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.

Zabytki

  • gotycki kościół parafialny z XIV w., przebudowany w latach 1749–1750 oraz 1771–1772, z wieżą kościelną dobudowaną w 1885 r.
  • cmentarz przykościelny
  • mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej zlokalizowane na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 roku
  • pozostałości linii kolejowej z 1907 roku

Przypisy

  1. Łącznie: Czerniki, Góry, Rybniki, Strzyże.
  2. bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
  3. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.

Bibliografia

Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
atlaswsi.pl [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
rowery.olsztyn.pl [05.03.2014]
polskaniezwykła.pl [05.03.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie [05.03.2014]