Dominik Wanic

Dominik Wanic
Źródło: Archiwum Redakcji "5 plus x". Zdjęcie nadesłał Apolinary Zapisek
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1904 r. Stara Wieś, powiat brzozowski
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 1971 r. Olsztyn

Prof. D. Wanic w todze prorektora
Źródło: Archiwum prywatne prof. Kaweckiego

Kulig w lesie kortowskim. Na saniach prof. D. Wanic w towarzystwie mgr inż. Kazimiery Niewiadomskiej i mgr inż. Danuty Koterowej.
Fot.: W.Kulesza

Porządki wiosenne przez Katedrą Ogrodnictwa w Kortowie. Na zdjęciu magistranci, po środku prof. D. Wanic.
Fot.: W.Kulesza

Prof. D. Wanic na juwenaliach (siedzi na tylnym siedzeniu)
Fot.: C. Liniewski

Prof. Wanic przy inspektach z pracownikami ogrodu w Kortowie
Fot.: W.Kulesza

Dominik Wanic (ur. 1 stycznia 1904 r. w Starej Wsi, powiat brzozowski, zm. 6 kwietnia 1971 r. w Olsztynie) – profesor zwyczajny, prorektor Wyższej Szkoły Rolniczej Olsztynie.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Szkołę średnią ukończył w 1925 r. Następnie do 1928 r. studiował na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stopień doktora filozofii w zakresie botaniki uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim po przedstawieniu pracy na temat biologii cieszynianki (Hacquetia epipactis Scop. D.C.). Cieszynianka wiosenna jest aktualnie rośliną rzadko występującą i będącą pod ścisłą ochroną botaniczną. Po uzyskaniu tego stopnia naukowego został powołany na stanowisko profesora.

Praca

Dd 1 marca 1930 r. asystent w Katedrze Botaniki, Ogrodnictwa i Pszczelarstwa w Państwowej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. W 1932 r. ukończył kurs nauczycielski i pedagogiczny i uzyskał pełne kwalifikacje do nauczania w szkołach średnich. W 1938 r. został mianowany na profesora botaniki, ogrodnictwa i pszczelarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego Cieszynie. Podczas okupacji pracował jako robotnik w ogrodnictwie, a następnie uczył w Liceum Rolniczym w Czernichowie. Po wojnie otrzymał etat profesora ogrodnictwa i pszczelarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. pełnił również funkcję dyrektora Studium Nauczycielskiego w Cieszynie. W 1950 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym ogrodnictwa. W 1969 r. otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego.

Badania naukowe

Dotyczyły one roślin sadowniczych i warzywniczych, ich ochrony przed szkodnikami i ekorobami. W latach 50-tych ubiegłego stulecia zajmował się też sprawdzaniem przydatności różnych odmian roślin sadowniczych polskich i zagranicznych na warunki północno-wschodniej Polski a zwłaszcza Warmii i Mazur. Z jego inicjatywy powstały sady pomologiczne w rejonie Ostródy (Bałcyn) i w Olsztynie (Pozorty). Ogród w Kortowie stał się miejscem wielu badań porównawczych różnych gatunków i odmian roślin sadowniczych i warzywniczych. Pod nadzorem prof. D. Wanica powstała pszczela pasieka doświadczalna. W badaniach sprawdzano mrozoodporność roślin, ich cechy fenologiczne i morfologiczne, a przede wszystkim plonowanie. Z pszczelarstwa badania prowadził zarówno w zakresie rozwoju rodzin pszczelich, jak i ich biologii, fizjologii. Analizował nektary i miody w zakresie ich jakości.

Stwierdził, że zarówno klimat Warmii i Mazur, jak i gleby pozwalają na uprawę wielu gatunków roślin sadowniczych i warzywniczych. Zalecał uprawę głównie jabłoni, śliw, wiśni a z krzewów porzeczki czerwone, białe i czarne, agrest, truskawki i maliny. Dużym ryzykiem obarczał uprawę gruszy, czereśni, orzecha włoskiego i leszczyny (przemarzanie kwiatostanów i kwiatów).

Opublikował 27 prac twórczych, jako autor (12) i współautor (15). Ekspertyzy, dokumentacje, komunikaty i artykuły (26), artykuły popularno-naukowe (60). Był autorem 2 podręczników i jednej monografii z zakresu sadownictwa. Każdy z podręczników był wydany w 3 nakładach wydawniczych.

Od 1950 r. kierował Katedrą Ogrodnictwa w skład, której wchodziły dwa zakłady: Zakład Ogrodnictwa i Zakład Pszczelarstwa. Zorganizował doświadczalnictwo ogrodnicze w ogrodzie w Kortowie i Pozortach. Utworzył sad pomologiczny w Bałcynach k. Ostródy. Dla Zakładu Pszczelnictwa została utworzona pasieka doświadczalna. Był promotorem 6 prac doktorskich i 180 prac magisterskich. Na potrzeby innych placówek naukowych wykonał 15 recenzji dorobku. Opiniował dorobek naukowy dr Anny Korsak (stacja badawcza Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach w [[Siejnik|Siejniku k. Olecka]).

W latach 1950-1956 brał czynny udział w projektowaniu i zakładaniu sadów w 115 spółdzielniczych produkcyjnych na terenie Warmii i Mazur. Przez cały okres swojej pracy zawodowej tworzył projekty perspektywicznego rozwoju ogrodnictwa w Polsce północno-wschodniej. Na potrzeby przetwórstwa owocowego opracował zagospodarowanie baz surowcowych dla wielu przetwórni. Organizował szkolenia i kursy z zakresu ogrodnictwa i pszczelnictwa dla producentów, kadry instruktorskiej i działkowiczów na terenie Warmii i Mazur.

Piastował wiele funkcji naukowych i społecznych. W latach 1952-1953 był prodziekanem Wydziału Rolniczego WSR w Olsztynie. Od 1 stycznia 1956 r, do 31 sierpnia 1969 r. był prorektorem ds. nauczania i wychowania a następnie ds. studiów zaocznych oraz rolniczych zakładów doświadczalnych. Opiekował się całą zielenią Kortowa, którą porządkował i zagospodarowywał ze studentami i pracownikami uczelni. W Cieszynie był zarówno przed wojną jak i po niej prelegentem Towarzystwa Rolniczego i Towarzystwa Ogrodniczo-Pszczelarskiego na terenie Śląska i województwa Krakowskiego. W czasie okupacji pełnił funkcję prezesa Związku Pszczelarskiego w rejonie Czernichowa k/Krakowa. Po przejściu do pracy do Olsztyna zajął się inwentaryzacją drzew i krzewów owocowych wraz z wojewódzkim inspektoratem ds. ogrodnictwa inż. Alfonsem Bandurskim. Brał zawsze czynny udział w ustalaniu doboru odmian roślin sadowniczych na tereny północno-wschodniej części kraju. Od 1962 r. był prezesem Wojewódzkiego Zarządu Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Olsztynie. W latach 1965-1969 był członkiem Prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie. Z jego inicjatywy został utworzony w 1965 r. Wojewódzki Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa w Olsztynie. Był jego pierwszym prezesem. Należał do Komisji Pszczelarskiej PAN. Do końca życia był członkiem Rady naukowo-Technicznej w Ministerstwie Rolnictwa. Był członkiem rady Naukowej Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach, członkiem Rady Naukowo-Technicznej Wojewódzkiej Rady narodowej w Olsztynie. Należał do Towarzystwa Przyrodników im. M. Kopernika i Polskiego Towarzystwa Botanicznego.

Ważniejsze publikacje naukowe

1. Wanic D. 1933. Biologia cieszynianki (Hacqetia epipactis scop.). Praca doktorska UJ, Kraków.
2. Wanic D. 1951. Zmuszanie jabłoni do corocznego owocowania za pomocą kwasu alfanaftylooctowego i krezotolu. WSR, Olsztyn.
3. Wanic D. 1957. produkcja ogrodnicza woj. olsztyńskiego jako baza surowcowa i jej rozwój do roku 1956. WSR, Olsztyn.
4. Wanic D. 1958. Sadownictwo woj. Olsztyńskiego. Praca monograficzna. WSR, Olsztyn.
5. Wanic D. 1963. Wyniki badań różnych typów Węgierki Zwykłej wyselekcjonowanej na Podkarpaciu. Zesz. Nauk. WSR, Olsztyn 16 (97)
6. Wanic D. 1956. Pomologia. Współautorstwo, wyd. II PWRiL, Warszawa.
7. Wanic D. 1956-1973. Podręcznik dla techników ogrodniczych PWRiL Warszawa (dwa różne podręczniki, każdy w 3 wydaniach).
8. Wanic D., Bobrzecki J. 1964. Niektóre z czynników wpływających na dojrzałość i pobudliwość płciową trutni. Zesz. Nauk WSR Olsztyn.
9. Wanic D., Kulesza W. 1969. Wstępne wyniki badań porównawczych niektórych odmian jabłoni prowadzonych na przewodniej. Zesz. Nauk WSR, Olsztyn.
10. Wanic D., Kawecki Z. 1970. Wpływ simazinu na morfologię i niektóre zmiany chemiczne siewek jabłoni Antonówki Zwykłej. CZ. I. Zmiany niektórych cech morfologicznych siewek jabłoni pod wpływem Simazinu. RNR S.A. 97(4): 115-126, Cz. II. Zmiany zawartości niektórych form azotu i cukrowców w liściach siewek jabłoni podczas wegetacji. Rocz. Nauk. Roln. S.A. 98(1): 175-187.

Nagrody i odznaczenia

• Medal X-lecia Polski Ludowej,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Honorowa Odznaka WSR w Olsztynie,
• Złota Honorowa Odznaka Zasłużony dla Warmii i Mazur,
• Odznaka X-lecia Zrzeszenia Studentów Polskich,
• Złota Honorowa Odznaka Zasłużony Popularyzator Wiedzy Powszechnej,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Honorowa Odznaka Zrzeszenia Studentów Polskich,
• Pamiątkowy Medal 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Honorowa Odznaka Ministerstwa Kultury i Sztuki – Zasłużony Działacz Kultury,
• Zasłużony Nauczyciel,
• Honorowy Członek SITO,
• Honorowy Członek Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Olsztynie.

• Otrzymał Nagrodę Komitetu Nauki i Techniki, Nagrodę Ministra II stopnia, Nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej, Nagrodę Rektora I stopnia, Dyplom Uznania Rektora WSR w Olsztynie.
• Ku czci zasług prof. dr zw. Dominika Wanica Senat i Rektor uhonorowali pamięć nadając Jego imieniem nazwę parku w Kortowie.

Ciekawostki

• Aktywnie działał w zakresie popularyzowania wiedzy ogrodniczej i pszczelarskiej. Był współzałożycielem Wojewódzkiego Związku Pszczelarskiego w Olsztynie (1956 r.) oraz wiceprzewodniczącym Komisji Pszczelarskiej V Oddziału PAN.
• W 1968 r. otrzymał tytuł honorowego członka Wojewódzkiego Związku Pszczelarskiego w Olsztynie.
• Zainteresowania pozazawodowe: praca społeczna na rzecz środowiska, roślinność Warmii i Mazur, turystyka, praca wychowawcza z młodzieżą.

Bibliografia

1. Chłosta Jan, Ludzie Olsztyna, Olsztyn 2003, s. 130.
2. Oracki Tadeusz, Twórcy i działacze w województwie olsztyńskim 1945–1970. Materiały biograficzne, Olsztyn 1979, s. 186-187.
3. Informacje nadesłane przez prof. dr hab. Zdzisława Kaweckiego za pośrednictwem dr Bolesława Pilarka.

Zobacz też

apis.gromisz.org.pl [12.04.2014]