Kosewo

Kosewo
Panorama Kosewa, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Kosewo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kosewo
Położenie na mapie Polski Kosewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kosewo (niem. Kossewen, Rechenberg, Koschouen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Roman Rapkowski.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś znajduje się pomiędzy trzema jeziorami: Probarskim, Kuc i Juksty. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Wieś lokowana na 40 włókach. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska zasadźcy - Grzegorza Kosa z Góry w Piskiem, który nabył w 1546 r. 4 łany sołeckie za 88 grzywien. Ziemia Kosewa była przez 10 lat wolna od czynszu. Jednak po upływie 5 lat zobowiązano mieszkańców do świadczenia tłoki ręcznej na rzecz folwarku w Szestnie. Od 1651 r. funkcjonował tu posterunek leśny podległy rejonowi w Krutyni. W 1693 r. mieszkańcami wsi byli sami Polacy.

W 1739 r. zbudowano tutaj szkołę, do której uczęszczały też dzieci z Czerwonek, Śniodowa i Zawad. W 1818 r. Michał Zalewski uczył w języku polskim. W wyniku separacji gruntów, wieś rozbudowała się wzdłuż traktu wiodącego w stronę Mrągowa, tak że w 1866 r. tę część wsi nazywano Kosewem Górnym (Ober Kossewen). Na terenie wsi gleba była niskiej urodzajności, dlatego ludność trudniła się także wypalaniem wapna, eksploatacją złóż kruszywa - zwłaszcza kamienia polnego i żwiru. Zabudowa wsi ukształtowała się w formie nieregularnego skupiska zagród chłopskich przy Jeziorze Probarskim, jako centralna część wsi.

W latach 1887-1889 zbudowano szosę do Baranowa i Mikołajek, a w 1911 r. przekazano do użytku przystanek kolejowy linii Mrągowo – Orzysz. Natomiast w 1913 r. położono szosę dojazdową Kosewo - Probark - Bronikowo. W 1935 r. we wsi funkcjonowała szkoła dwuklasowa, w której uczyło się 111 dzieci. W Kosewie Górnym wybudowano szkołę jednoklasową, do której uczęszczało 47 dzieci.

Liczba ludności, domów i gospodarstw w kolejnych latach:

1785 r. - 27 domów

1815 r. - 33 domy, 195 mieszkańców

1838 r. - 39 domów, 239 mieszkańców

1849 r. - 36 domów, 224 mieszkańców

1939 r. - 158 domów (101 gospodarstw rolniczych), 608 mieszkańców

Gospodarka

W miejscowości znajduje się 5 pensjonatów, dwa pola kempingowe oraz kilka gospodarstw agroturystycznych i kwater prywatnych do wynajęcia. Wieś ma charakter typowo turystyczny.

Przyroda

Obecnie w pobliżu znajduje się Stacja Badawcza Instytutu Parazytologii PAN, która na powierzchni 330 ha prowadzi hodowlę jeleni, danieli, łosi, muflonów, koników polskich oraz koni Przewalskiego.

Edukacja

We wsi działa Szkoła Podstawowa.

Turystyka

W okolicach Kosewa zostało przygotowanych 160 kilometrów ścieżek rowerowo-pieszych.

Sport

W roku 1999 przez Kosewo biegła trasa odcinka specjalnego Baranowo – Użranki 25. Rajdu Kormoran.

Zabytki:

We wsi znajduje się zabytkowy cmentarz.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 960 ss.

Zobacz też

http://www.mragowotm.pl
Kinlis (dyskusja) 11:05, 21 wrz 2013 (CEST)