Kowale Oleckie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Kowali Oleckich |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = KowaleOleckie.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kowale Oleckie | + | |opis zdjęcia = Kowale Oleckie z lotu ptaka.<br>Źródło: [http://www.gmina.kowale.fr.pl/www/index.php/galerie/category/10-gmina-kowale-oleckie-z-lotu-ptaka/ Strona Gminy Kowale Oleckie] [08.09.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś gminna |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olecki | |powiat = olecki | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 2126 | + | |liczba ludności = 2126 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kowale Oleckie ''' (niem. ''Kowalhen'', od 1938 r. '' Reimannswalde'') – | + | ''' Kowale Oleckie ''' (niem. ''Kowalhen'', od 1938 r. '' Reimannswalde'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Kowale Oleckie (gmina wiejska)|gminie Kowale Oleckie]]; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 2126 mieszkańców<ref>łącznie: Kowale Oleckie, [[Kowale Oleckie–Cegielnia]], [[Kowale Oleckie–Nadleśnictwo]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Zaborowski]]<ref>[http://bip.gmina.kowale.fr.pl/jednostki_pomocnicze/1/757/kowale_oleckie Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Mazury Garbate|Mazurach Garbatych]], na skraju [[Pojezierze Zachodniosuwalskie|Pojezierza Zachodniosuwalskiego]], 15 km na północ od [[Olecko|Olecka]] i 19 km na południe od [[Gołdap|Gołdapi]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 65 oraz linia kolejowa Olecko – Gołdap (obecnie nieczynna). |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1563 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] nadał Absalonowi Rymanowi 60 łanów boru na [[Prawo lenne|prawie lennym]]. Ryman z kolei sprzedał owo nadanie [[Starostwo straduńskie|staroście straduńskiemu]]. W roku następnym starosta sprzedał połowę owej posiadłości oraz dodatkowych 30 łanów boru niejakim Ambrożemu, Rafałowi, Maciejowi, Szczęsnemu i Bratumiłowi Dworakom. Na tym obszarze powstała wieś szlachecka [[Chełchy (gmina Kowale Oleckie)|Chełchy]] oraz majątek Kowale Oleckie. W XVIII wieku majątek w Kowalach należał do polskiej rodziny szlacheckiej [[Rodzina Tyszków| Tyszków]]. Pod koniec XIX wieku obejmował on 610 hektarów i zaliczany był do największych w powiecie oleckim. |
| − | Rozwój wsi znacznie przyspieszył po ukończeniu szosy Gołdap | + | Rozwój wsi znacznie przyspieszył po ukończeniu szosy Gołdap – Olecko i Kowale Oleckie – [[Mieruniszki]] w połowie XIX wieku, a następnie po wybudowaniu linii kolejowej Olecko – Gołdap w drugiej połowie stulecia. Kowale stały się szybko największą i najbardziej uprzemysłowioną wsią w powiecie; znajdowała się tu m.in. odlewnia żelaza i cegielnia, tartak, urząd pocztowy oraz – jak pisał [[Mieczysław Orłowicz]] – ''dwie porządne gospody''. |
| − | Szkoła we dworze powstała w 1760 roku, a we wsi na przełomie XVIII i XIX wieku; później je połączono. W 1935 roku zatrudnionych w niej było trzech nauczycieli i jedna nauczycielka, a uczęszczało do niej w ośmiu klasach ogółem 198 uczniów. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] uruchomiono | + | Szkoła we dworze powstała w 1760 roku, a we wsi na przełomie XVIII i XIX wieku; później je połączono. W 1935 roku zatrudnionych w niej było trzech nauczycieli i jedna nauczycielka, a uczęszczało do niej w ośmiu klasach ogółem 198 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie (w 1946 roku zorganizowano również przedszkole). Ponadto na początku lat 60. założono w Kowalach szkołę przysposobienia rolniczego. |
| − | Po zakończeniu wojny Kowale Oleckie były siedzibą gminy (początkowo gmina nosiła nazwę Mieruniszki), a w latach | + | Po zakończeniu wojny Kowale Oleckie były siedzibą gminy (początkowo gmina nosiła nazwę Mieruniszki), a w latach 1954–1972 [[Gromada Kowale Oleckie|gromady]]; następnie ponownie stała się wsią gminną. |
| − | W 1947 roku utworzono w Kowalach spółdzielnię handlową (w tym samym roku wieś została zelektryfikowana), a w pierwszej połowie następnej dekady spółdzielnię produkcyjną i dwie gorzelnie; reaktywowano cegielnię i odlewnię żelaza; funkcjonował ośrodek zdrowia, działała gospoda. W 1949 roku powstała | + | W 1947 roku utworzono w Kowalach spółdzielnię handlową (w tym samym roku wieś została zelektryfikowana), a w pierwszej połowie następnej dekady spółdzielnię produkcyjną i dwie gorzelnie; reaktywowano cegielnię i odlewnię żelaza; funkcjonował ośrodek zdrowia, działała gospoda. W 1949 roku powstała biblioteka gminna, a w latach 70. wybudowano wiejski dom kultury. W 1958 roku powstało tu koło gospodyń wiejskich ([[Anna Anuszkiewicz]]), które zajmowało się m.in. organizacją różnego rodzaju konkursów, pokazów itp. |
| − | Obecnie w Kowalach Oleckich znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, apteka, restauracja, bar, sezonowe schronisko młodzieżowe. Jest to doskonałe miejsce wypadowe dla wycieczek pieszych i narciarskich na Wzgórza Szeskie. | + | Obecnie w Kowalach Oleckich znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, apteka, restauracja, bar, sezonowe schronisko młodzieżowe. Jest to doskonałe miejsce wypadowe dla wycieczek pieszych i narciarskich na [[Wzgórza Szeskie]]. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 182 osoby |
| − | 1933 | + | *1933 r. – 1126 osób |
| − | 1939 | + | *1939 r. – 1233 osoby |
| − | 1988 | + | *1988 r. – 2209 osób |
| − | |||
== Kultura == | == Kultura == | ||
| − | *[[lkwim: Gminne Centrum Kultury | + | *[[lkwim:Gminne Centrum Kultury w Kowalach Oleckich |Gminne Centrum Kultury i Sportu]] – działają przy nim: zespół folklorystyczny [[lkwim:Prząśniczki| Prząśniczki]], zespół śpiewaczy [[lkwim:Zespół śpiewaczy „Jarka” z Kowali Oleckich |„Jarka”]], zespoły taneczne: [[lkwim:Zespół taneczny „Funky” z Kowali Oleckich |„Funky”]] i [[lkwim:Alien Style Two |Alien Style Two]], zespoły rockowe: [[lkwim:Sodos |Sodos]], [[lkwim:The Silence |The Silence]], grupy teatralne: [[lkwim: Apsik z Kowali Oleckich|Apsik]], [[lkwim:Dziecięca Grupa Teatralna „Młode Wiedźmy” z Kowali Oleckich |„Młode Wiedźmy”]], [[lkwim:Grupa teatralna „Dalej” z Kowali Oleckich|„Dalej”]], [[lkwim:Osiem do dziesięciu |Osiem do dziesięciu]], [[lkwim:G-3 |szkółka gitarowa G-3]], a w latach 1993–2000 również [[lkwim:Kapela „Leśne Echo” z Kowali Oleckich |Kapela „Leśne Echo”]]. Od 1954 r. w Centrum Kultury działa [[lkwim:Kino „Pionier” w Kowalach Oleckich |Kino „Pionier”]]. W 1992 r. zorganizowano tu imprezę wojewódzką pod nazwą [[lkwim:Panorama Kultury Gminy w Kowalach Oleckich 1992 |Panorama Kultury Gminy w Kowalach Oleckich]], od 2004 r. organizowany jest [[lkwim: Zjazd Bardów |Zjazd Bardów]], a w 2011 r. zorganizowano [[lkwim:The Rock Show Festiwal |The Rock Show Festiwal]] |
| − | *[[lkwim: Wiejskie Centrum Integracji w Kowalach Oleckich|Wiejskie Centrum | + | *[[lkwim: Gminna Biblioteka Publiczna w Kowalach Oleckich |Gminna Biblioteka Publiczna w Kowalach Oleckich]] |
| − | *[[lkwim: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych „Kraina Szeskich Wzgórz”|Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych „Kraina Szeskich Wzgórz”]] | + | *[[lkwim: Wiejskie Centrum Integracji w Kowalach Oleckich|Wiejskie Centrum Integracji]] |
| + | *[[lkwim: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych „Kraina Szeskich Wzgórz”|Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych „Kraina Szeskich Wzgórz”]] – organizuje m.in. [[lkwim: Kowaliada|Kowaliadę]], imprezę kulturalno–rekreacyjną. | ||
| + | *[[lkwim: Stowarzyszenie „Archiwiści Północy” |Stowarzyszenie „Archiwiści Północy”]] | ||
*[[lkwim: Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń” w Kowalach Oleckich|Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń”]] | *[[lkwim: Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń” w Kowalach Oleckich|Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń”]] | ||
| − | |||
| − | == | + | == Szkolnictwo == |
| − | *[[ | + | *[[Szkoła Podstawowa w Kowalach Oleckich|szkoła podstawowa]] |
| − | *[[ | + | *[[Gimnazjum w Kowalach Oleckich|gimnazjum]] |
| − | + | == Religia == | |
| + | *[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Kowalach Oleckich |Parafia pw. św. Jana Chrzciciela]] | ||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | * | + | *odlewnia żelaza i cegielnia |
| + | == Przyroda == | ||
| + | W pobliżu miejscowości znajdują się rezerwaty przyrody: [[Rezerwat Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki |Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki]], [[Rezerwat Cisowy Jar |Cisowy Jar]] i [[Rezerwat Lipowy Jar |Lipowy Jar]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *liczne przykłady budownictwa murowanego z początku XX wieku (ul. Kościuszki) |
| − | * | + | *budynek szkoły z początku XX wieku, murowany, ul. Kościuszki 88 |
| − | * | + | *poczta |
| − | * | + | *cegielnia z początku XX wieku |
| − | * | + | *zespół odlewni żeliwa z przełomu XIX i XX wieku: dwa budynki przemysłowe |
| − | * | + | *zespół dworca kolejowego z około 1879 roku: dworzec, dom mieszkalny i dwa budynki gospodarcze |
| − | * | + | *cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z XIX wieku |
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z XIX wieku |
| − | * | + | *park dworski z XIX wieku |
| − | * | + | *cmentarz parafialny |
| − | + | == Turystyka == | |
| + | *szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: Kowale Oleckie – [[Sokółki (gmina Kowale Oleckie)|Sokółki]] – [[Cichy]] – [[Jezioro Szwałk Mały|Szwałk Mały]] – jeziora [[Jezioro Łaźno|Łaźno]] i [[Jezioro Litygajny |Litygajny]] – [[Czerwony Dwór]] – [[Jezioro Piłwąg|Piłwąg]] – [[Jabłonowo]] – [[Stacze]] – [[Guzy]] – Kowale Oleckie | ||
| + | |||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[lkwim:Joanna Sinderewicz |Joanna Sinderewicz]] (ur. 1966) – twórca ludowy, malarka, hafciarka i koronkarka, radna gminy Kowale Oleckie | ||
| + | *[[lkwim:Adam Andryszczyk|Adam Andryszczyk]] (ur. 1964) – poeta, prozaik, felietonista, dramaturg, muzyk, kompozytor, animator kultury, był dyrektorem [[lkwim:Gminne Centrum Kultury w Kowalach Oleckich |Gminnego Centrum Kultury i Sportu]], gdzie m.in. organizował [[„Zajazd Bardów” |„Zajazdy Bardów”]], jest prezesem [[lkwim: Stowarzyszenie „Archiwiści Północy” |Stowarzyszenia „Archiwiści Północy”]] | ||
| + | *[[lkwim:Bogdan Domoradzki|Bogdan Domoradzki]] (ur. 1974) – malarz amator, poeta | ||
| + | *[[lkwim:Irena Tarasiewicz|Irena Tarasiewicz]] (ur. 1957) – malarka amatorka, pisankarka | ||
| + | *[[lkwim:Robert Guziewski |Robert Guziewski]] (1938–1999) – rzeźbiarz ludowy | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.<br/> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://bip.gmina.kowale.fr.pl/files/sites/3092/wiadomosci/197134/files/06tekst_studium_i2013_pelny_zab.pdf| Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [12.11.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://www.gmina.kowale.fr.pl/ Strona Gminy Kowale Oleckie] [08.09.2014] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 114: | Linia 121: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olecki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Kowale Oleckie (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie gminne]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1501-1600]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 14:41, 27 sie 2015
| Kowale Oleckie | |
| | |
![Kowale Oleckie z lotu ptaka.Źródło: Strona Gminy Kowale Oleckie [08.09.2014]](/index.php/Plik:KowaleOleckie.jpg) Kowale Oleckie z lotu ptaka.
Źródło: Strona Gminy Kowale Oleckie [08.09.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Kowale Oleckie |
| Liczba ludności (2010) | 2126 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kowale Oleckie | |
| Położenie na mapie Polski  Kowale Oleckie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kowale Oleckie (niem. Kowalhen, od 1938 r. Reimannswalde) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 2126 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Zaborowski[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Mazurach Garbatych, na skraju Pojezierza Zachodniosuwalskiego, 15 km na północ od Olecka i 19 km na południe od Gołdapi; przebiega przez nią droga krajowa nr 65 oraz linia kolejowa Olecko – Gołdap (obecnie nieczynna).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1563 roku książę Albrecht Hohenzollern nadał Absalonowi Rymanowi 60 łanów boru na prawie lennym. Ryman z kolei sprzedał owo nadanie staroście straduńskiemu. W roku następnym starosta sprzedał połowę owej posiadłości oraz dodatkowych 30 łanów boru niejakim Ambrożemu, Rafałowi, Maciejowi, Szczęsnemu i Bratumiłowi Dworakom. Na tym obszarze powstała wieś szlachecka Chełchy oraz majątek Kowale Oleckie. W XVIII wieku majątek w Kowalach należał do polskiej rodziny szlacheckiej Tyszków. Pod koniec XIX wieku obejmował on 610 hektarów i zaliczany był do największych w powiecie oleckim.
Rozwój wsi znacznie przyspieszył po ukończeniu szosy Gołdap – Olecko i Kowale Oleckie – Mieruniszki w połowie XIX wieku, a następnie po wybudowaniu linii kolejowej Olecko – Gołdap w drugiej połowie stulecia. Kowale stały się szybko największą i najbardziej uprzemysłowioną wsią w powiecie; znajdowała się tu m.in. odlewnia żelaza i cegielnia, tartak, urząd pocztowy oraz – jak pisał Mieczysław Orłowicz – dwie porządne gospody.
Szkoła we dworze powstała w 1760 roku, a we wsi na przełomie XVIII i XIX wieku; później je połączono. W 1935 roku zatrudnionych w niej było trzech nauczycieli i jedna nauczycielka, a uczęszczało do niej w ośmiu klasach ogółem 198 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie (w 1946 roku zorganizowano również przedszkole). Ponadto na początku lat 60. założono w Kowalach szkołę przysposobienia rolniczego.
Po zakończeniu wojny Kowale Oleckie były siedzibą gminy (początkowo gmina nosiła nazwę Mieruniszki), a w latach 1954–1972 gromady; następnie ponownie stała się wsią gminną.
W 1947 roku utworzono w Kowalach spółdzielnię handlową (w tym samym roku wieś została zelektryfikowana), a w pierwszej połowie następnej dekady spółdzielnię produkcyjną i dwie gorzelnie; reaktywowano cegielnię i odlewnię żelaza; funkcjonował ośrodek zdrowia, działała gospoda. W 1949 roku powstała biblioteka gminna, a w latach 70. wybudowano wiejski dom kultury. W 1958 roku powstało tu koło gospodyń wiejskich (Anna Anuszkiewicz), które zajmowało się m.in. organizacją różnego rodzaju konkursów, pokazów itp.
Obecnie w Kowalach Oleckich znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, apteka, restauracja, bar, sezonowe schronisko młodzieżowe. Jest to doskonałe miejsce wypadowe dla wycieczek pieszych i narciarskich na Wzgórza Szeskie.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 182 osoby
- 1933 r. – 1126 osób
- 1939 r. – 1233 osoby
- 1988 r. – 2209 osób
Kultura
- Gminne Centrum Kultury i Sportu – działają przy nim: zespół folklorystyczny Prząśniczki, zespół śpiewaczy „Jarka”, zespoły taneczne: „Funky” i Alien Style Two, zespoły rockowe: Sodos, The Silence, grupy teatralne: Apsik, „Młode Wiedźmy”, „Dalej”, Osiem do dziesięciu, szkółka gitarowa G-3, a w latach 1993–2000 również Kapela „Leśne Echo”. Od 1954 r. w Centrum Kultury działa Kino „Pionier”. W 1992 r. zorganizowano tu imprezę wojewódzką pod nazwą Panorama Kultury Gminy w Kowalach Oleckich, od 2004 r. organizowany jest Zjazd Bardów, a w 2011 r. zorganizowano The Rock Show Festiwal
- Gminna Biblioteka Publiczna w Kowalach Oleckich
- Wiejskie Centrum Integracji
- Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych „Kraina Szeskich Wzgórz” – organizuje m.in. Kowaliadę, imprezę kulturalno–rekreacyjną.
- Stowarzyszenie „Archiwiści Północy”
- Stowarzyszenie „Pomocna Dłoń”
Szkolnictwo
Religia
Gospodarka
- odlewnia żelaza i cegielnia
Przyroda
W pobliżu miejscowości znajdują się rezerwaty przyrody: Wyspa Lipowa na Jeziorze Szwałk Wielki, Cisowy Jar i Lipowy Jar.
Zabytki
- liczne przykłady budownictwa murowanego z początku XX wieku (ul. Kościuszki)
- budynek szkoły z początku XX wieku, murowany, ul. Kościuszki 88
- poczta
- cegielnia z początku XX wieku
- zespół odlewni żeliwa z przełomu XIX i XX wieku: dwa budynki przemysłowe
- zespół dworca kolejowego z około 1879 roku: dworzec, dom mieszkalny i dwa budynki gospodarcze
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
- park dworski z XIX wieku
- cmentarz parafialny
Turystyka
- szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – Szwałk Mały – jeziora Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie
Ludzie związani z miejscowością
- Joanna Sinderewicz (ur. 1966) – twórca ludowy, malarka, hafciarka i koronkarka, radna gminy Kowale Oleckie
- Adam Andryszczyk (ur. 1964) – poeta, prozaik, felietonista, dramaturg, muzyk, kompozytor, animator kultury, był dyrektorem Gminnego Centrum Kultury i Sportu, gdzie m.in. organizował „Zajazdy Bardów”, jest prezesem Stowarzyszenia „Archiwiści Północy”
- Bogdan Domoradzki (ur. 1974) – malarz amator, poeta
- Irena Tarasiewicz (ur. 1957) – malarka amatorka, pisankarka
- Robert Guziewski (1938–1999) – rzeźbiarz ludowy
Bibliografia
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Strona Gminy Kowale Oleckie [08.09.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie: Kowale Oleckie, Kowale Oleckie–Cegielnia, Kowale Oleckie–Nadleśnictwo
- ↑ Strona Urzędu Gminy Kowale Oleckie [05.12.2013]
