Kuna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Rezerwaty przyrody" na " ")
 
(Nie pokazano 36 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Zwierzę infobox
 
{{Zwierzę infobox
 
  |nazwa zwyczajowa      = Kuna
 
  |nazwa zwyczajowa      = Kuna
  |nazwa łacińska        = ''Martes foina'' (k.domowa)/''Martes martes'' (k.leśna)
+
  |nazwa łacińska        = ''Martes foina'' (kuna domowa)/''Martes martes'' (kuna leśna)
 
  |TSN                    =  
 
  |TSN                    =  
 
  |zoolog                = Erxleben, 1777/Linnaeus, 1758
 
  |zoolog                = Erxleben, 1777/Linnaeus, 1758
 
  |okres istnienia        =  
 
  |okres istnienia        =  
  |grafika                = Kuna-portret.jpg
+
  |grafika                = Kuna-portret_1.jpg
  |opis grafiki          = Kuna leśna (zdj.Les Pearce/flickr.com)
+
  |opis grafiki          = Kuna leśna<br> Fot. Huhu Uet. Źródło: [http://www.wikiwand.com/es/Martes_martes www.wikiwand.com]
  |typ                    = [[strunowce]]
+
  |typ                    = strunowce
  |podtyp                = [[kręgowce]]
+
  |podtyp                = kręgowce
  |gromada                = [[ssaki]]
+
  |gromada                = ssaki
  |rząd                  = [[drapieżne]]
+
  |rząd                  = drapieżne
  |rodzina                = [[łasicowate]]
+
  |rodzina                = łasicowate
  |rodzaj                = ''[[Mustela]]''
+
  |rodzaj                = ''Mustela''
 
  |gatunek                = Kuna
 
  |gatunek                = Kuna
 
  |synonimy              =  
 
  |synonimy              =  
Linia 18: Linia 18:
 
  |commons                =  
 
  |commons                =  
 
}}
 
}}
 
+
'''Kuna''' – nazwa obejmująca kilka gatunków ssaków drapieżnych z rodziny łasicowatych, m.in. kunę leśną i kunę domową. W Polsce kuna występuje na całym obszarze kraju, zwykle przebywa w pobliżu ludzkich siedzib (nawet w dużych aglomeracjach), ale jest też spotykana w ruinach, i w lasach. 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
 
== Kuna domowa (kamionka)==
 
== Kuna domowa (kamionka)==
 +
Ma wydłużone ciało (45-53 cm) i spory ogon (25-30 cm). Waży do 1,5 kg. Futerko jest koloru brązowego z jedną, charakterystyczną plamą na piersiach, która sięga przednich łap. Plama ta odróżnia ją od kuny leśnej, która ma plamę intensywnie żółtą i nierozwidloną jak u kuny domowej. Ogon i kończyny kuny są ciemnobrązowe.
  
[[Grafika:Kuna_1.jpg|400px|thumb|left|Kuna domowa - młody osobnik (zdj.G.Mtnez/flickr.com)]]
+
Na łowy wybiera się nocą. Żywi się gryzoniami (myszami), płazami i gadami, ptakami i ich jajami oraz owadami. Jesienią je również owoce. Zdarza się, że zakrada się do kurników i atakuje drób.  
 
 
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
Występuje w niemal całej Europie oraz w strefie klimatu umiarkowanego Azji, aż po Himalaje i Chiny. W Europie jest spotykana od północnej Danii po zachodnią Hiszpanię i – na południe – po Włochy i niektóre wyspy na Morzu Śródziemnym i Egejskim. W Polsce występuje na całym obszarze kraju, zwykle w okolicach ludzkich siedzib, ruinach, lasach, a także w centrach dużych miast. W stanie Wisconsin w USA zaadaptowała się do warunków naturalnych mała populacja kun domowych, które zostały tam sprowadzone jako zwierzęta domowe.
 
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
[[Grafika:Kuna_2.jpg|400px|thumb|left|Młoda kuna domowa (zdj.Ralf/flickr.com)]]
 
 
 
Szkielet
 
Podobnie jak większość małych łasicowatych charakteryzuje się wydłużonym ciałem i krótkimi nogami. Sierść brązowa, na piersi biała rozwidlona plama; jej rozwidlenia sięgają aż do nasady przednich łap zwierzęcia. Jest to najprostszy sposób odróżnienia kuny domowej od kuny leśnej (Martes martes), która wprawdzie też ma łatę na piersi, ale żółtą i nie rozwidloną. W odróżnieniu od kuny leśnej, kuna domowa ma nagie opuszki palców i stóp.
 
Rozmiary[edytuj | edytuj kod]
 
  
długość ciała: 45-53 cm
+
Okres rui kuny domowej to lipiec i sierpień (ruja dodatkowa styczeń i luty). Ciąża trwa długo 9 miesięcy i kończy się porodem od 2 do 8 ślepych młodych. Po 3 miesiącach karmienia wyłącznie mlekiem matki młode zaczynają się żywić jak dorosłe osobniki. Dojrzewają w wieku ok. 2 lat. Kuna domowa żyje do 10 lat.  
długość ogona: 25-30 cm
 
masa ciała: 1,1-1,5 kg (samice nieznacznie mniejsze od samców)
 
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
Żywi się gryzoniami, ptakami i ich jajami, żabami i owadami. Dość duży udział w jej diecie mają owoce. W jaskiniach poluje na nietoperze. W zabudowaniach gospodarskich tępi szczury i myszy, wyrządza jednak również szkody wśród drobiu. Na wspólnych stanowiskach konkuruje z kuną leśną.
 
Rozród[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
Okres rui kamionki przypada na lipiec i sierpień, ciąża przedłużona trwa długo, nawet 9 miesięcy. Ruja dodatkowa przypada na styczeń i luty. Młode rodzą się ślepe, w liczbie od 2 do 8. Ssą mleko ok. 3 miesięcy. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach.
 
Długość życia[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
Kuna domowa żyje średnio 8-10 lat. Jej naturalnymi wrogami są wilki, psy i lisy, a także borsuk.
 
  
 +
Podlega ochronie gatunkowej.
  
 
== Kuna leśna (tumak)==
 
== Kuna leśna (tumak)==
 +
Kuna leśna jest to również ssak drapieżny. Występuje nielicznie w całej Polsce; często jej terytorium występowania pokrywa się z bytowaniem kuny domowej. Żyje w lasach liściastych i mieszanych – raczej w starych drzewostanach. Gniazda zakłada wysoko w starych dziuplach drzew. W razie niebezpieczeństwa kryje się w norach innych drobnych zwierząt. Poza okresem rui i wychowywania młodych żyje samotnie.
  
[[Grafika:Kuna_3.jpg|400px|thumb|left|Kuna leśna (zdj.Les Pearce/flickr.com)]]
+
Ma długie i giętkie ciało (długość ciała 40-54 cm; ogona – do 28 cm) oraz krótkie nogi. Osiąga wagę do 2 kg. Ma sierść barwy ciemnobrązowej (na grzbiecie) i jaśniejszą na podbrzuszu z charakterystyczną, żółtą plamą na piersiach.
  
W Polsce występuje, choć niezbyt licznie, na całym obszarze kraju, a zasięg jej występowania często pokrywa się z występowaniem kuny domowej.
+
Jest aktywna nocą, wtedy też poluje głównie na wiewiórki, króliki, drobne gryzonie oraz ptaki, ale także żaby, węże, ślimaki. Zjada również owoce, miód oraz padlinę.
Spis treści  [ukryj]
 
1 Charakterystyka
 
2 Podgatunki
 
3 Zobacz też
 
4 Przypisy
 
5 Bibliografia
 
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
 
Wygląd
 
Podobnie jak większość małych łasicowatych charakteryzuje się długim giętkim ciałem i krótkimi nogami. Sierść jednolicie ciemnobrązowa (łapy i ogon w podobnym kolorze co grzbiet). Strona brzuszna jaśniejsza; na szyi kremowa lub żółtawa plama - nie rozwidlona - co pozwala ją łatwo odróżnić od jej bliskiej krewniaczki kuny domowej. Opuszki palców i stóp owłosione. Pysk wąski, nos czarny.
 
Rozmiary
 
długość ciała: średnio 40–53 cm
 
długość ogona: 22–28 cm
 
masa ciała: 0,8–1,5 kg (samice), 1,2–1,8 kg (samce)
 
Biotop
 
Tumaki występują zarówno lasach liściastych, iglastych jak i mieszanych. Preferują gęste, stare lasy ponad młode i jasne. Kuny często wybierają obszary, gdzie korony drzew są zamknięte. Widuje się je jednak również poza lasami. Na przykład na wyspie Minorka żyją one w każdym typie środowiska - jest to prawdopodobnie spowodowane brakiem wrogów naturalnych. Podobnie w Szkocji, kuny są spotykane w między innymi młodych lasach, na łąkach czy trawiastych wrzosowiskach.
 
Tryb życia i pożywienie
 
Kuna leśna jest najbardziej aktywna nocą oraz wieczorem, choć czasem również w dzień. Jako kryjówki wybierają najczęściej dziuple w drzewach, przy czym każdy osobnik ma kilka gniazd na swoim terytorium. Opuszczone ptasie gniazda, norki wiewiórek oraz szczeliny skalne są często używane w razie niebezpieczeństwa. Kiedy temperatura spada, kuny wolą spać pod powierzchnią ziemi. Tumaki są samotnikami, poza okresem, kiedy wychowują młode. Terytoria samców są większe niż samic. Areały osobnicze samic nie pokrywają się, podczas gdy areały samców i samic - tak. Zależnie od miejsca występowania wielkość terytorium wynosi około 3-20 km kwadratowych u samców oraz 1,5-6,5 km kwadratowych u samic. Wielkości areału osobniczego zmienia się zależnie od pory roku (zmniejsza się zimą). Terytoria są znaczone wydzieliną z gruczołów okołoodbytowych. Młode komunikują się z matką za pomocą ćwierkania. Jest to zwierzę wszystkożerne, poluje nocą. Na jego dietę składają się głównie małe ssaki (wiewiórki i gryzonie, szczególnie nornice), ptaki, owady, padlina, żaby, węże, ślimaki, owoce (kiedy jagody są dostępne stanowią nawet 30% spożywanego jedzenia). W Szkocji często do tego jadłospisu dochodzą kraby, szkarłupnie i skorupiaki. Latem i jesienią jedzenie jest gromadzone.
 
Rozród
 
Krycie odbywa się w lipcu i sierpniu. Ciąża przedłużona trwa nawet 9 miesięcy, ale faktyczny rozwój potomstwa odbywa się w ciągu drugiej połowy ciąży. Młode rodzą się ślepe, głuche, bezzębne, nie pokryte futrem w maju, w liczbie od 2 do 7, o wadze około 30 gramów. Otwierają oczy w wieku ok. 7 dni. Ssą mleko ok. 3 miesięcy i zaczynają jeść pokarm mięsny około 34–38 dnia. Na jesieni odchodzą od rodziców i usamodzielniają się, choć często zostają jeszcze pewien czas na ich terytorium. Kuny mogą odbyć gody już ich pierwszego lata, w wieku 14 miesięcy, zazwyczaj jednak krycie odkładane jest dwa, a nawet trzy lata. W niewoli większość samców nie może się rozmnażać nawet do 27 miesiąca ich życia, co może być spowodowane stresem.
 
Ciekawym zachowaniem jest tak zwana fałszywa ruja, która występuje późną zimą. Zwiększa się wtedy tolerancja pomiędzy samcami i samicami oraz agresja pomiędzy osobnikami tej samej płci, częstotliwość znakowania terytorium oraz poziom hormonów. Niegdyś sądzono, że jest to okres godów, jednak okazało się, że kuny nie parzą się przed latem. Ponieważ przed tym okresem młode, które osiągnęły samodzielność nie są wyganiane z terytoriów, możliwe, że właśnie wtedy to następuje, by nie zagrażały one kolejnemu miotowi.
 
Długość życia
 
Na wolności średnio 8–10 lat, w niewoli – do 15. Jej naturalnymi wrogami są: wilk, pies i lis.
 
Status
 
W niektórych krajach pod ochroną, w innych zwierzę łowne, bywa też tępiona jako szkodnik. Okres polowań w Polsce: 1 września - 31 marca
 
  
 +
Ruja odbywa się w lipcu i sierpniu. Po niemal 9-miesięcznej ciąży, w maju, rodzą się młode w liczbie od 2 do 7 osobników. Są głuche, ślepe i bezzębne. Po trzecim miesiącu życia młode przestają pić mleko matki. Komunikują się z nią, charakterystycznie ćwierkając. Jesienią stają się samodzielne i odłączają się od rodziców. Dojrzewają po pierwszym roku życia, ale parzą się z reguły w 3–4 roku życia. Kuny leśne żyją do 10 lat (na wolności), w niewoli nawet 15.
 +
==Występowanie==
 +
Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] kuna (leśna i domowa) występuje powszechnie, m.in. w [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskim Parku Krajobrazowym]], [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy| Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym]], w [[Puszcza Romincka|Puszczy Rominckiej]], [[Lasy Skaliskie|Lasach Skaliskich]] oraz w licznych rezerwatach przyrody (np. w rezerwacie [[Rezerwat Borki|Borki]] czy [[Rezerwat Boczki|Boczki]]).
 
==Bibliografia==  
 
==Bibliografia==  
<references/>
+
Panfil Jan, ''Ssaki Pojezierza Mazurskiego'', Olsztyn 1984, s. 45-46.
[[Jan Panfil|Panfil J.]] 1984, Ssaki Pojezierza Mazurskiego, Wydawnictwo Pojezierze , Olsztyn 1984, 45,46 str.
 
 
 
WikiMedia
 
  
[[Kategoria:Zwierzęta]]
 
 
[[Kategoria:Przyroda]]
 
[[Kategoria:Przyroda]]
 +
[[Kategoria: Parki krajobrazowe]]
 
[[Kategoria:Zwierzęta Warmii i Mazur]]
 
[[Kategoria:Zwierzęta Warmii i Mazur]]

Aktualna wersja na dzień 17:28, 21 mar 2015

Kuna

Martes foina (kuna domowa)/Martes martes (kuna leśna)`
Erxleben, 1777/Linnaeus, 1758
Martes foina (kuna domowa)/Martes martes (kuna leśna) Erxleben, 1777/Linnaeus, 1758
Kuna leśna Fot. Huhu Uet. Źródło: www.wikiwand.com
Kuna leśna
Fot. Huhu Uet. Źródło: www.wikiwand.com
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Rząd drapieżne
Rodzina łasicowate
Rodzaj Mustela
Gatunek Kuna

Kuna – nazwa obejmująca kilka gatunków ssaków drapieżnych z rodziny łasicowatych, m.in. kunę leśną i kunę domową. W Polsce kuna występuje na całym obszarze kraju, zwykle przebywa w pobliżu ludzkich siedzib (nawet w dużych aglomeracjach), ale jest też spotykana w ruinach, i w lasach.

Kuna domowa (kamionka)

Ma wydłużone ciało (45-53 cm) i spory ogon (25-30 cm). Waży do 1,5 kg. Futerko jest koloru brązowego z jedną, charakterystyczną plamą na piersiach, która sięga przednich łap. Plama ta odróżnia ją od kuny leśnej, która ma plamę intensywnie żółtą i nierozwidloną jak u kuny domowej. Ogon i kończyny kuny są ciemnobrązowe.

Na łowy wybiera się nocą. Żywi się gryzoniami (myszami), płazami i gadami, ptakami i ich jajami oraz owadami. Jesienią je również owoce. Zdarza się, że zakrada się do kurników i atakuje drób.

Okres rui kuny domowej to lipiec i sierpień (ruja dodatkowa styczeń i luty). Ciąża trwa długo – 9 miesięcy i kończy się porodem od 2 do 8 ślepych młodych. Po 3 miesiącach karmienia wyłącznie mlekiem matki młode zaczynają się żywić jak dorosłe osobniki. Dojrzewają w wieku ok. 2 lat. Kuna domowa żyje do 10 lat.

Podlega ochronie gatunkowej.

Kuna leśna (tumak)

Kuna leśna jest to również ssak drapieżny. Występuje nielicznie w całej Polsce; często jej terytorium występowania pokrywa się z bytowaniem kuny domowej. Żyje w lasach liściastych i mieszanych – raczej w starych drzewostanach. Gniazda zakłada wysoko w starych dziuplach drzew. W razie niebezpieczeństwa kryje się w norach innych drobnych zwierząt. Poza okresem rui i wychowywania młodych żyje samotnie.

Ma długie i giętkie ciało (długość ciała 40-54 cm; ogona – do 28 cm) oraz krótkie nogi. Osiąga wagę do 2 kg. Ma sierść barwy ciemnobrązowej (na grzbiecie) i jaśniejszą na podbrzuszu z charakterystyczną, żółtą plamą na piersiach.

Jest aktywna nocą, wtedy też poluje głównie na wiewiórki, króliki, drobne gryzonie oraz ptaki, ale także żaby, węże, ślimaki. Zjada również owoce, miód oraz padlinę.

Ruja odbywa się w lipcu i sierpniu. Po niemal 9-miesięcznej ciąży, w maju, rodzą się młode w liczbie od 2 do 7 osobników. Są głuche, ślepe i bezzębne. Po trzecim miesiącu życia młode przestają pić mleko matki. Komunikują się z nią, charakterystycznie ćwierkając. Jesienią stają się samodzielne i odłączają się od rodziców. Dojrzewają po pierwszym roku życia, ale parzą się z reguły w 3–4 roku życia. Kuny leśne żyją do 10 lat (na wolności), w niewoli nawet 15.

Występowanie

Na Warmii i Mazurach kuna (leśna i domowa) występuje powszechnie, m.in. w Mazurskim Parku Krajobrazowym, Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym, w Puszczy Rominckiej, Lasach Skaliskich oraz w licznych rezerwatach przyrody (np. w rezerwacie Borki czy Boczki).

Bibliografia

Panfil Jan, Ssaki Pojezierza Mazurskiego, Olsztyn 1984, s. 45-46.