Muntowo

Muntowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Muntowo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Muntowo
Położenie na mapie Polski Muntowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Muntowo (niem. Muntowen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś znajduje się nad Jeziorem Juksty. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości jest pochodzenia pruskiego od imienia „Monte”. W okresie funkcjonowania Muntowa używano też nazw: Mentowen, Montow, Montaw, Muntau. Wiadomo, że wieś istniała już w 1422 r. Natomiast w 1437 r. prokurator z Szestna - Mikołaj Gorlitz przesiedlił na teren dzisiejszej wsi część chłopów z Kiersztanowa. Otrzymał na to zgodę od wielkiego mistrza Pawła von Rusdorfa. Osadnikami byli Polacy. Muntowo położone było na 40 łanach. Tylko 2 łany sołeckie były wolne od czynszu. Ponadto mieszkańcy wsi mieli uczestniczyć wedle możliwości w łowach, sianokosach oraz służyć w młynie w Mrągowie. W 1451 r. sołtysem został Blasie. Dodatkowo niektórzy chłopi trudnili się bartnictwem. W wyniku przywileju z 1482 r. wydanego przez prokuratora Szestna Otto von Drauschwitza, bartnicy mogli hodować pszczoły w puszczy należącej do zakonu, polować i łowić ryby na własne potrzeby. Musieli jednak uiszczać za to 3 rączki miodu. Nadwyżkę zaś należało sprzedawać na zamek w Szestnie. Za beczkę miodu mogli pobierać 2,5 grzywny a za wosk według własnej woli. W 1536 r. mieszkańcami wsi byli zarówno Polacy jak i Niemcy. W 1543 r. wdowa po sołtysie Pawle - Anna, sprzedała 2 łany sołeckie za 30 grzywien Michałowi Skrodzkiemu (Schrotzke). Michał zaś odsprzedał je Stanisławowi Popielcowi i Wiesnie. W 1550 r. sołectwo muntowskie kupił Michał Zarzecki i Stanisław (Stanick) Jadamow. W tym samym roku książę Albrecht zwiększył liczbę łanów sołeckich z 2 do 4. Michał Zarzycki nabył również Muntowskie Ostrowie (Muntowenwerder), między Jeziorem Juksty a małym Jeziorkiem Muntynkiem. W 1536 r. mieszkali tu Polacy i Niemcy. Pod koniec XVII w. mieszkańcami wsi Muntowo byli wyłącznie Polacy. W XVIII w. powstała tutaj szkoła. W I poł. XIX w. uczyły się w niej, po polsku, również dzieci ze Śniadowa. Nauczycielem był wówczas Fryderyk Śniarewski. W XIX w. liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. były tu 22 dymy, w 1815 r. – 36, w 1838 r. – 29 . W 1815 r. we wsi mieszkało 188 osób, w 1838 r. – 214, w 1939 r. – 260. W 1856 r. w Muntowie Starym i Nowym było po 83 mieszkańców . Niegdyś tern wsi zamieszkiwali bartnicy pruscy. W 1871 r. obszar Muntowskiego Ostrowia włączono do Muntowa. Wieś natomiast podzielono na Stare, Nowe i Małe Muntowo . W wyniku procesu separacji gruntów powstała kilka koloni:Wola Muntowska (Muntowenwolla), Zielonka Muntowska (Grunwiese), Piotrówka (Petersberg) i Pełkowo (Pelkshof). Centralna część wsi uformowała się w północnym krańcu Jeziora Juksty. Drogę między Muntowem a Mrągowem położono w 1887 r. W 1907 r. na terenie wsi istniał folwark Muntowska Góra, którego właścicielem był Otto Neubacher a następnie Hoenig. Zajmowano się w nim przede wszystkim hodowlą bydła. W 1935 r. istniała tutaj jednoklasowa szkoła. W 1939 r. funkcjonowało w Muntowie 59 gospodarstw domowych a w tym 24 rolniczych. Muntowo przyjęło kształt półkolisty nad Jeziorem Juksty.

Ludzie związani z miejscowością:

Na kartach historii wsi zapisał się prokurator z Szestna -Mikołaj Gorlitz.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

www.mragowo.wm.pl