|
|
| (Nie pokazano 66 wersji utworzonych przez 10 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| | {{Parafia infobox | | {{Parafia infobox |
| − | |nazwa = Parafia Prawosławna pw. Narodzenia N.M.P. | + | |nazwa = Parafia prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kętrzynie |
| − | |grafika = | + | |grafika = Prawosławna-Kętrzyn.jpg |
| − | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Wnętrze cerkwi.<br> Fot. Wiaczesław Perek. Źródło: [http://www.cerkiew.pl/index.php?id=1616 cerkiew.pl] [19.12.2013] |
| | |siedziba = Kętrzyn | | |siedziba = Kętrzyn |
| | |adres = ul. Bolesława Limanowskiego 9, 11-400 Kętrzyn | | |adres = ul. Bolesława Limanowskiego 9, 11-400 Kętrzyn |
| − | |data powołania = 1951 | + | |data powołania = 1951 r. |
| | |data zamknięcia = | | |data zamknięcia = |
| | |wyznanie = prawosławne | | |wyznanie = prawosławne |
| Linia 14: |
Linia 14: |
| | |2. jednostka nazwa = Olsztyn | | |2. jednostka nazwa = Olsztyn |
| | |obiekt sakralny funkcja = Cerkiew | | |obiekt sakralny funkcja = Cerkiew |
| − | |obiekt sakralny = Cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy | + | |obiekt sakralny = cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy |
| | |dzień wspomnienia = 8/21 września | | |dzień wspomnienia = 8/21 września |
| | |www = | | |www = |
| − | }}<br/> | + | }} |
| − | | + | ''' Parafia prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kętrzynie ''' – prawosławna parafia leżąca w [[dekanat Olsztyn|dekanacie Olsztyn]], należącym do [[diecezja białostocko-gdańska |diecezji białostocko-gdańskiej]]. Erygowana w 1951 r. Mieści się przy ul. Limanowskiego 9 w [[Kętrzyn|Kętrzynie]]. |
| − | ''' Parafia Prawosławna pw. Narodzenia N.M.P. w Kętrzynie ''' – [[prawosławna]] parafia leżąca w [[dekanat Olsztyn|dekanacie Olsztyn]] należącym do [[diecezja białostocko-gdańska | diecezji białostocko-gdańskiej]]. Erygowana w 1951 r. Mieści się przy ul. Bolesława Limanowskiego 9 w [[Kętrzyn|Kętrzynie]]. | |
| | <br/><br/> | | <br/><br/> |
| − |
| |
| | == Historia parafii == | | == Historia parafii == |
| − | Pierwsi i nieliczni wierni Kościoła prawosławnego przybyli do Kętrzyna w 1945, zaraz po zakończeniu II wojny światowej. Wraz z frontem przybyło kilku zacnych wyznawców prawosławia, a mianowicie: Eugeniusz Gałdziewicz s. Franza i Anny Grabarz – posiadacz wielkiego majątku; Zofia Licharewa – kandydat nauk przyrodniczych, córka carskiego generała, późniejsza organizatorka muzeum w Kętrzynie; siostry Olga Michler i Krystyna Waszkiewicz. W 1945 przybyła też nieliczna ilość wiernych z Białorusi i Ukrainy, jednak mowy o organizacji parafii w tym okresie nie było, gdyż ludzie w większości byli zastraszeni, a niektórzy pochodzili z rodzin wyznaniowo mieszanych. W momencie, gdy zaczęły powstawać Państwowe Gospodarstwa Rolne, w okolice Kętrzyna przybyła do pracy młodzież ze wschodnich części Polski, a mianowicie z woj. białostockiego. Najwięcej ich było z powiatu hajnowskiego, siemiatyckiego i białostockiego. W 1947 w ramach Akcji „Wisła” przybyli przesiedleńcy z woj. lubelskiego. W większości wywodzili się oni z następujących miejscowości:
| + | Po II wojnie światowej do [[Kętrzyn |Kętrzyna]] przybyli pierwsi wyznawcy prawosławia. Ich liczba zwiększyła się po [[Akcja "Wisła"|Akcji "Wisła"]]. |
| − | powiat Biała Podlaska – Bubel, Dobrynka, Kijowiec, Kobylany, Koroszczyn, Leniuszki, Nosów, Okczyn, Olszanki, Połoski, Zabłocie;
| |
| − | powiat Chełm Lubelski – Berdyszcze, Dorohusk, Wólka Okopska oraz Pniewno (obecnie na Ukrainie).
| |
| − | W wyniku Akcji Wisła do powiatu kętrzyńskiego przybyło około 1000 prawosławnych narodowości ukraińskiej, którzy ze względu na zakaz grupowania się, zostali osiedleni w różnych, czasami odległych od miasta miejscowościach takich jak: Parys, Kominki, Nowy Dwór, Starówka (obecnie Gradowo), Junkierka, Grzęda, Wikrowo, Pudwągi i wiele innych. We wsiach Parys i Kominki wyjątkowo osiedlono po 20 rodzin, w innych miejscowościach ich liczba nie przekraczała 10, z tego też względu trudno było na organizowania jakiegokolwiek życia religijnego wśród tej ludności. Prawosławni, kiedy się znaleźli w nowych i trudnych dla nich warunkach, od samego początku pragnęli utworzenia parafii, lecz często pojawiały się trudności. Zanim powstała parafia, wierni dojeżdżali na nabożeństwa do Giżycka. Na szczególną uwagę zasługuje miejscowość Pudwągi (dawniej Paswangen), gdzie osiedlili się wierni z Nosowa i to właśnie tutaj już w 1949 w domu Eustachiusza Komorowskiego rozpoczęły się pierwsze prawosławne nabożeństwa. Nabożeństwa tutaj sprawował ks. Anatol Bondar, dojeżdżający z Giżycka i to właśnie on rozpoczął starania o pozyskanie obiektu i otwarcie parafii w Kętrzynie. Przy współpracy i efektywnej pomocy Aleksego Juszczuka (obecnego starosty cerkiewnego, który pełni tę funkcję od 1949), nauczyciela Mikołaja Durowicza i wcześniej przybyłych wyznawców, rozpoczęto długotrwałe starania o kaplicę poewangelicką przy ul. Bolesława Limanowskiego 9. W tym też czasie świątynia była zamieniona na budynek gospodarczy. Ostatecznie miasto przekazało kompletnie zdewastowaną kaplicę i rozpoczęto adaptację tegoż budynku na cele kultu prawosławnego. Pierwszym proboszczem, zorganizowanej przez ks. Bondara parafii prawosławnej w Kętrzynie, został od 1951 ks. Aleksy Uszakow, który przybył na Ziemie Odzyskane z Kodnia. To właśnie dzięki jego staraniom uzyskano mieszkanie w bloku znajdującym się przy cerkwi, jak również sprowadzono ikonostas, który w nieco zmienionej postaci znajduje się w kętrzyńskiej cerkwi do dnia dzisiejszego. W tym też czasie zorganizowany został chór, a kierował nim diakon Mikołaj Potapczuk, późniejszy archimandryta Nikon, pochodzący z Kostomłot. Księdzu Uszakowi nie było dane długo opiekować się i rozwijać nowo utworzonej parafii, gdyż w 1953 zmarł. Jego ciało zostało złożone na prawosławnym cmentarzu w Dojlidach. Opiekę duszpasterską w Kętrzynie powierzono ks. Jerzemu Klingerowi, który przeniesiony został do Warszawy w 1955. W przeciągu jego kadencji w cerkwi zostały wykonane freski i ikony przez prof. Jerzego Nowosielskiego, którego wspomagał prof. Adam Stalony–Dobrzański. W tym czasie parafia miała problemy finansowe i dlatego też malowidła były wykonane na nieodpowiednim tynku, co wpłynęło na szybkie ich zniszczenie. W sierpniu 1955 do pełnienia obowiązków tej parafii został delegowany absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie – ks. Witalis Czyżewski, który w listopadzie tegoż roku był mianowany proboszczem i który pełnił tę funkcję do śmierci (5 października 2013). Za czasów ks. Czyżewskiego, dzięki włożonemu przez niego wysiłkowi i sercu, nastąpiła stabilizacja parafii. Potrafił on zjednoczyć wokół cerkwi ludzi z różnych stron się wywodzących. Chór, którym zajmowała się Anna Mańdziuk, wykonywał śpiewy na melodie, które były bliskie i drogie tej społeczności. Niestety w latach 1956–1958 nastąpiła destabilizacja życia parafialnego, ponieważ był to okres tzw. „odwilży przy Gomułce”. Około 50 % wiernych opuściło kętrzyńską parafię i wróciło na swoje dawne miejsca zamieszkania. Pozostających ogarnął smutek i żal, gdyż nie wszyscy mogli skorzystać z możliwości powrotu. Młody i pełen optymizmu kapłan odwiedzał autobusem, bądź pieszo mieszkających w odległych miejscowościach wiernych, niosąc im pocieszenie i otuchę. W końcu udało mu się. Parafia w Kętrzynie stała się centrum życia religijnego na Warmii i Mazurach. Tutaj przyjeżdżali wierni z okolicznych parafii na nabożeństwa. W latach 60–tych, proboszcz parafii wraz z wiernymi, zmuszony był do podjęcia działań zmierzających do konserwacji odpadającego tynku z freskami. W tym też czasie rozebrano sąsiedni budynek gospodarczy (dawny Obwodowy Urząd Miar i Jakości), który przylegał do ołtarza cerkwi, zbudowano ogrodzenie wokół świątyni i powstała możliwość urządzania procesji. Dla zabezpieczenia budynku przed wilgocią, zainstalowano centralne ogrzewanie i urządzono świątynię w taki sposób, na jaki pozwalała architektura. Z tej parafii światło wiary prawosławnej było głoszone przez ks. Czyżewskiego wiernym zarówno Kościoła prawosławnego, jak i greckokatolickiego. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, w wyniku trudnej misji, zorganizował on parafie, gdzie nabożeństwa były sprawowane w galicyjskim porządku, a mianowicie w Kruklankach, Orłowie, Gołdapi i Sątopach–Samulewie. Od 1965, na prośbę ks. Witalisa, do Orłowa był powołany ks. Jerzy Senejko z Giżycka, zaś opiekę duszpasterską w Gołdapi przez pewien czas sprawował ks. Piotr Martyniuk. Parafia w Sątopach–Samulewie, początkowo była liczna, lecz kiedy pojawiła się możliwość powrotu ludności dotkniętej Akcją Wisła, wielu z niej skorzystało, tym samym liczba tutejszych wiernych w znacznym stopniu się zmniejszyła. Dla tej garstki osób ks. Czyżewski odprawiał nabożeństwa w obrządku galicyjskim, a wspomagał go lektor Bazyli Gij z Orłowa. Znaleźli się tu ludzie bardzo oddani dla dzieła prawosławnego, a mianowicie: Aleksander Biły, Jakub Dańczuk, Miron Pograniczny i inni. Na początku lat sześćdziesiątych do posługi duszpasterskiej w Sątopach–Samulewie, był delegowany ks. Jarosław Buciora, który w późniejszym czasie przeniósł siedzibę parafii do Korsz. Obecnie po świątyni w Sątopach nie pozostało śladu, gdyż została ona rozebrana. Cegły natomiast przewieziono do Białegostoku, gdzie wykorzystano je do budowy cerkwi Świętego Ducha. Ważnym elementem w życiu kętrzyńskich parafian, było zorganizowanie działalności kulturalno–oświatowej. Trzeba podkreślić, że w dużym stopniu tutejsza ludność zawdzięcza to ówczesnym przedstawicielom władz Kętrzyna. Pod „płaszczykiem” choinek ks. Czyżewski organizował w świetlicach miejskich spotkania i zabawy z repertuarem ukraińskim, co też miało znaczny wpływ na współżycie społeczności ukraińskiej, niezależnie od wyznania. Miało to miejsce jeszcze przed powstaniem Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno–Kulturalnego. W ramach konsolidacji i pokrzepienia w wierze, proboszcz rozpoczął organizowanie pielgrzymek do miejsc szczególnie czczonych przez wiernych Kościoła prawosławnego w Polsce, a mianowicie do klasztoru św. Onufrego w Jabłecznej i na Świętą Górę Grabarkę. Tutejsza parafia kilkakrotnie organizowała również pielgrzymki na Ukrainę, z której również korzystali wierni z sąsiednich miast, m.in. z Giżycka i Mrągowa. Parafia kętrzyńska od początku swojego istnienia (oficjalnie od 1961) prowadzi katechizację dzieci i młodzieży. Lekcje religii systematycznie odbywają się w świetlicy parafialnej. Przez kilkanaście ostatnich lat ojciec Witalis uczył religii w Liceum Ogólnokształcącym z ukraińskim językiem nauczania w Górowie Iławeckim. Ksiądz Czyżewski pracował również społecznie jako kapelan w Zakładzie Karnym w Kamińsku, gdzie dzięki jego staraniom utworzono prawosławną kaplicę św. Barbary, w Areszcie Śledczym w Bartoszycach, Barczewie i innych placówkach penitencjarnych. Bolączką parafii, jak i też całej społeczności regionu, jest bezrobocie. Po tzw. „transformacji politycznej”, uległy likwidacji Państwowe Gospodarstwa Rolne, a w związku z tym część wiernych utraciła podstawowe środki do życia. Spowodowało to odpływ znacznej ilości wiernych w poszukiwaniu pracy do większych ośrodków miejskich, bądź też za granicę. Rzutuje to przede wszystkim na kondycję parafii, która obecnie (2013) liczy niewiele ponad 300 osób, z których około 40% mieszka w Kętrzynie, zaś pozostali są rozproszeni w promieniu 40 km od miasta. Parafialnym chórem zajmuje się matuszka Wiera Czyżewska, która również włożyła wiele serca w rozwój życia religijnego na ziemi kętrzyńskiej.
| |
| − | <br/>
| |
| | | | |
| − | == Kler parafialny ==
| + | Zanim powstała parafia, wierni dojeżdżali na nabożeństwa do [[Giżycko|Giżycka]]. Od 1949 r. ks. Anatol Bondar odprawiał w [[Pudwągi| Pudwągach]], w domu Eustachiusza Komorowskiego, pierwsze prawosławne nabożeństwa. On również starał się o otwarcie parafii w [[Kętrzyn |Kętrzynie]]. Wyznawcy prawosławia przy pomocy Aleksego Juszczuka uzyskali kaplicę poewangelicką przy ul. Limanowskiego 9. Do dziś znajduje się tutaj [[Cerkiew pw. Narodzenia N.M.P. w Kętrzynie|cerkiew pw. Narodzenia NMP w Kętrzynie]]. Parafię erygowano w 1951 r. Pierwszym proboszczem parafii prawosławnej w Kętrzynie był Aleksy Uszakow. W tym czasie zorganizowano tutaj chór, któremu przewodniczył diakon Mikołaj Potapczuk. |
| | | | |
| − | '''Proboszczowie:'''
| + | W latach 1953–1955 parafia przeżywała kryzys finansowy. Po krótkim okresie stabilizacji, w latach 1956–1958, ok. połowa wiernych powróciła na tereny Białorusi i Ukrainy. |
| | | | |
| − | (1951-1953) – ks. Aleksy Uszakow | + | W II poł. XX w. ks. prob. Czyżewski sprawował posługę duszpasterską wiernym Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, jak i Kościoła obrządku bizantyjsko-ukraińskiego. Msze odbywały się wówczas w: [[Kruklanki |Kruklankach]], [[Orłowo (gmina Wydminy) |Orłowie]], [[Gołdap|Gołdapi]] i [[Sątopy]]-[[Samulewo]]. |
| | | | |
| − | (1953-1955) – ks. Jerzy Klinger
| + | Ksiądz Czyżewski wraz z parafianami organizował w świetlicach miejskich spotkania i zabawy z repertuarem ukraińskim, a dla wiernych parafii pielgrzymki do miejsc świętych w Polsce i na Ukrainie. Duszpasterze parafii kętrzyńskiej prowadzą katechizację dzieci i młodzieży. Lekcje religii odbywają się w świetlicy parafialnej. |
| | | | |
| − | (1955-2013) – ks. Witalis Czyżewski | + | Obecnie (2013) parafia liczy ok. 300 osób z Kętrzyna i okolic. |
| | <br/> | | <br/> |
| | | | |
| − | == Filie parafii == | + | == Duchowni parafii == |
| − | ...
| |
| − | <br/>
| |
| | | | |
| | + | '''Wykaz proboszczów:''' |
| | + | * ks. Aleksy Uszakow (1951–1953) |
| | + | * ks. Jerzy Klinger (1953–1955) |
| | + | * ks. Witalis Czyżewski (1955–2013) |
| | == Zobacz też == | | == Zobacz też == |
| − | ... | + | [http://www.cerkiew.pl Cerkiew.pl]<br/> |
| | + | [http://orthodox.bialystok.pl Diecezja białostocko-gdańska] |
| | <br/> | | <br/> |
| | | | |
| | == Bibliografia == | | == Bibliografia == |
| − | ... | + | Dudra Stefan, ''Kościół prawosławny na Warmii i Mazurach po II wojnie światowej, cz. I'', Cerkiewny Wiestnik 2005, nr 1.<br/> |
| | + | ''Kalendarz Prawosławny 2013''.<br/> |
| | + | Nestoruk Piotr, ''Kształtowanie się struktury Kościoła prawosławnego na terenie dekanatu olsztyńskiego'', Warszawa 2004.<br/> |
| | + | Sosna Grzegorz, Troc-Sosna Antonina, ''Hierarchia i kler Kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku'', Ryboły 2012. |
| | <br/> | | <br/> |
| | | | |
| − | [[Kategoria: Kościół]][[Kategoria: Parafie]][[Kategoria: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny]][[Kategoria: Prawosławna Diecezja białostocko-gdańska]][[Kategoria: Dekanat Olsztyn]] | + | |
| | + | [[Kategoria: Kościół prawosławny]] |
| | + | [[Kategoria: Parafie prawosławne]] |
| | + | [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] |
| | + | [[Kategoria: Kętrzyn]] |
| | + | [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] |
| | + | [[Kategoria: 1945-1989]] |
| | + | [[Kategoria: 1990-]] |
| Parafia prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kętrzynie
|
|
|
|
![Wnętrze cerkwi. Fot. Wiaczesław Perek. Źródło: cerkiew.pl [19.12.2013]](/images/thumb/4/40/Prawos%C5%82awna-K%C4%99trzyn.jpg/240px-Prawos%C5%82awna-K%C4%99trzyn.jpg)
Wnętrze cerkwi. Fot. Wiaczesław Perek. Źródło: cerkiew.pl [19.12.2013] |
| Siedziba
|
Kętrzyn
|
| Adres
|
ul. Bolesława Limanowskiego 9, 11-400 Kętrzyn
|
| Data powołania
|
1951 r.
|
| Wyznanie
|
prawosławne
|
| Kościół
|
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
|
| Diecezja
|
białostocko-gdańska
|
| Dekanat
|
Olsztyn
|
| Cerkiew
|
cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
|
| Wspomnienie liturgiczne
|
8/21 września
|
Parafia prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kętrzynie – prawosławna parafia leżąca w dekanacie Olsztyn, należącym do diecezji białostocko-gdańskiej. Erygowana w 1951 r. Mieści się przy ul. Limanowskiego 9 w Kętrzynie.
Historia parafii
Po II wojnie światowej do Kętrzyna przybyli pierwsi wyznawcy prawosławia. Ich liczba zwiększyła się po Akcji "Wisła".
Zanim powstała parafia, wierni dojeżdżali na nabożeństwa do Giżycka. Od 1949 r. ks. Anatol Bondar odprawiał w Pudwągach, w domu Eustachiusza Komorowskiego, pierwsze prawosławne nabożeństwa. On również starał się o otwarcie parafii w Kętrzynie. Wyznawcy prawosławia przy pomocy Aleksego Juszczuka uzyskali kaplicę poewangelicką przy ul. Limanowskiego 9. Do dziś znajduje się tutaj cerkiew pw. Narodzenia NMP w Kętrzynie. Parafię erygowano w 1951 r. Pierwszym proboszczem parafii prawosławnej w Kętrzynie był Aleksy Uszakow. W tym czasie zorganizowano tutaj chór, któremu przewodniczył diakon Mikołaj Potapczuk.
W latach 1953–1955 parafia przeżywała kryzys finansowy. Po krótkim okresie stabilizacji, w latach 1956–1958, ok. połowa wiernych powróciła na tereny Białorusi i Ukrainy.
W II poł. XX w. ks. prob. Czyżewski sprawował posługę duszpasterską wiernym Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, jak i Kościoła obrządku bizantyjsko-ukraińskiego. Msze odbywały się wówczas w: Kruklankach, Orłowie, Gołdapi i Sątopy-Samulewo.
Ksiądz Czyżewski wraz z parafianami organizował w świetlicach miejskich spotkania i zabawy z repertuarem ukraińskim, a dla wiernych parafii pielgrzymki do miejsc świętych w Polsce i na Ukrainie. Duszpasterze parafii kętrzyńskiej prowadzą katechizację dzieci i młodzieży. Lekcje religii odbywają się w świetlicy parafialnej.
Obecnie (2013) parafia liczy ok. 300 osób z Kętrzyna i okolic.
Duchowni parafii
Wykaz proboszczów:
- ks. Aleksy Uszakow (1951–1953)
- ks. Jerzy Klinger (1953–1955)
- ks. Witalis Czyżewski (1955–2013)
Zobacz też
Cerkiew.pl
Diecezja białostocko-gdańska
Bibliografia
Dudra Stefan, Kościół prawosławny na Warmii i Mazurach po II wojnie światowej, cz. I, Cerkiewny Wiestnik 2005, nr 1.
Kalendarz Prawosławny 2013.
Nestoruk Piotr, Kształtowanie się struktury Kościoła prawosławnego na terenie dekanatu olsztyńskiego, Warszawa 2004.
Sosna Grzegorz, Troc-Sosna Antonina, Hierarchia i kler Kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, Ryboły 2012.
![Wnętrze cerkwi. Fot. Wiaczesław Perek. Źródło: cerkiew.pl [19.12.2013]](/index.php/Plik:Prawos%C5%82awna-K%C4%99trzyn.jpg)
