Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha w Nidzicy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Historia parafii)
(aktualizacja danych)
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 9 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Parafia infobox
 
{{Parafia infobox
−
  |nazwa                  = Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha
+
  |nazwa                  = Rzymskokatolicka Parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Nidzicy
−
  |grafika                = Kościół Wojciech.jpg
+
  |grafika                = nidzica kosc.jpg
−
  |podpis grafiki          = Kościół parafialny, źródło: [http://archwarmia.pl/parafie/parafie/nidzica-parafia-niepokalanego-poczecia-najswietszej-maryi-panny-i-swietego-wojciecha/ Archidiecezja warmińska], 01.01.2014.  
+
  |podpis grafiki          = Kościół parafialny. <br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kosciol_sw._Wojciecha_w_Nidzicy.jpg Wikimedia Commons]
 
  |siedziba                = Nidzica
 
  |siedziba                = Nidzica
 
  |adres                  = ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica
 
  |adres                  = ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica
Linia 12: Linia 12:
 
  |1. jednostka nazwa      = warmińska
 
  |1. jednostka nazwa      = warmińska
 
  |2. jednostka typ        = Dekanat
 
  |2. jednostka typ        = Dekanat
−
  |2. jednostka nazwa      = Szczytno
+
  |2. jednostka nazwa      = Nidzica
 
  |obiekt sakralny funkcja = Kościół
 
  |obiekt sakralny funkcja = Kościół
−
  |obiekt sakralny        = Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha
+
  |obiekt sakralny        = [[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Nidzicy|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Nidzicy]]
 
  |dzień wspomnienia      =  
 
  |dzień wspomnienia      =  
−
  |www                    = [http://www.swietywojciech.nidzica.pl Parafia św. Wojciecha w Nidzicy]
+
  |www                    = [http://www.swietywojciech.org Parafia św. Wojciecha w Nidzicy]
−
}}<br/>
+
}}
−
 
+
[[image:nidzicak.jpg|thumb|right|290px|Kościół parafialny.<br>Fot.: © Mieczysław Wieliczko]]
−
''' Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha w Nidzicy  ''' – [[rzymskokatolicka | rzymskokatolicka ]] parafia leżąca w [[dekanat Nidzica|dekanacie Nidzica]], należącym do [[archidiecezja warmińska | archidiecezji warmińskiej]]. Erygowana w XV w. Mieści się przy ul. Młynarskiej 12 w [[Nidzica|Nidzicy]].  
+
''' Rzymskokatolicka Parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Nidzicy  ''' – rzymskokatolicka parafia leżąca w [[dekanat Nidzica|dekanacie Nidzica]], należącym do [[archidiecezja warmińska |archidiecezji warmińskiej]]. Erygowana w XV w. Mieści się przy ul. Młynarskiej 12 w [[Nidzica|Nidzicy]]. Proboszczem parafii jest ks. kap. hon. [[Tadeusz Lewdarowicz]].
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
 
== Historia parafii ==
 
== Historia parafii ==
  
−
Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Wojciecha w Nidzicy
+
Pierwsza wzmianka o kościele i proboszczu pochodzi z dokumentu lokacyjnego miasta z 7 grudnia 1381 r. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, nad którym pieczę sprawował [[zakon krzyżacki]], i diakon, zatrudniany przez miasto. Po reformacji świątynia przeszła w ręce ewangelików.
−
ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica, tel. 89 625 29 12
+
<br/>
−
O parafii - Historia
+
Po II wojnie światowej (1 maja 1946 r.)[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Nidzicy|kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha]] został przejęty przez katolików. Jego uroczyste poświęcenie odbyło się 12 maja 1946 r. W 1950 r. parafia liczyła 9250 wiernych. Według źródeł w 1957 r. do parafii należało ponad 40 miejscowości, m.in.: [[Bartoszki]], [[Borowy Młyn]], [[Gniadki]], [[Grzegorzewo]], [[Iłuny]], [[Kamionka]], [[Kanigowo]], [[Litwinki]], [[Łysakowo]], [[Magdaleniec]], [[Napiwoda]], [[Nidzica]], [[Olszewo]], Kolonia Olszewo, [[Pawliki]], [[Pielgrzymowo]], [[Piotrowice]], [[Piątki]], [[Robaczewo]], [[Szafranka]], [[Siemiątki]], [[Sławka Mała]], [[Tatary]], [[Wieluny]], [[Ważyny]], [[Wasiułki]], [[Zabłocie Kanigowskie |Zabłocie]], [[Zagrzewo]], [[Załuski]]. W 1958 r. liczba wiernych wynosiła już blisko 12500 osób.  
−
Miejski kościół w Nidzicy ulokowany został w zachodniej części miasta, i tym samym stanowił naturalną część miejskich murów obronnych. Ich fragment został zachowany do dnia dzisiejszego i widoczny jest przy wejściu na plebanię od strony kościoła. Pierwszą wzmiankę o kościele i proboszczu Nidzicy znajdujemy w dokumencie lokacyjnym miasta z 7 grudnia 1381 roku. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, którym opiekował się Zakon Krzyżacki i diakon zatrudniany przez miasto. Jednakże rycerstwo w świątyni pojawiało się bardzo rzadko, ponieważ swoją kaplicę mieli w tutejszym zamku. Pierwszy budynek kościoła niestety nie przetrwał długo, gdyż wraz z rynkiem spłonął w roku 1414.
+
<br/>
−
Osobista znajomość Wielkiego Mistrza Krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna z ojcem Reformacji Marcinem Lutrem jak i przejście katolickiego biskupa sąsiedniej diecezji sambijskiej Georga von Polenza na luteranizm w roku 1524, spowodowała, że szybko rozwijająca się w Niemczech Reformacja dotarła także do naszego miasta. Zanim Albrecht Hohenzollern przeszedł na protestantyzm (1525), a nasz kościół przejęto dla ich wyznawców, co niedziela, za zgodą miejskiego proboszcza, wygłaszane były kazania dla luteran, przez polskiego kapłana Piotra. W roku 1579 nastąpił remont kościoła, wsparty pomocą rządu, który na ten cel przekazał 20 000 cegieł.
+
W 1977 r. parafia pomniejszyła się o wikariat w [[Napierki|Napierkach]]. W latach 90. XX w. od parafii odłączono kolejne okręgi duszpasterskie, skutkiem czego w 1994 r. było tu ok. 8500 wiernych. Wydzielono wówczas: [[Parafia pw. Miłosierdzia Bożego w Nidzicy|Parafię pw. Miłosierdzia Bożego w Nidzicy]], [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie|Parafię pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie]] oraz [[Parafia pw. Błogosławionej Bolesławy Lament w Nidzicy|Parafię pw. Błogosławionej Bolesławy Lament w Nidzicy]].
−
30 marca 1664 roku w wyniku potężnego pożaru miasta spłonął kościół, a nabożeństwa ewangelickie przeniesiono do kaplicy zamkowej. 13 stycznia 1689 rząd przekazał miastu na budowę kościelnej wieży 5000 cegieł i tyle samo dachówek. Nowo wzniesiony kościół początkowo był pokryty gontem. Pozostałe koszty naprawy obu kościoła i należących do niego budynków pokryto z kasy kościelnej i dziesięciny. Kolejny raz kościół przebudowano w roku 1725.
+
<br/>
−
24 czerwca 1758 roku Kolegium Sprawiedliwości w Nidzicy złożyło wniosek do rosyjskich władz, które wówczas okupowały miasto, o pomoc sfinansowaniu uszkodzonego dachu kościelnej wieży. Potrzebne drewno parafia otrzymała z królewskiego lasu w Napiwodzie. W podobnym stanie w roku 1772 był dach kościoła, w którym na skutek padających deszczów, woda przeciekająca przez sufit zniszczyła ławki na chórze.
+
Obecnie w skład parafii wchodzą następujące miejscowości: [[Nidzica]] (ulice: Działdowska – tylko nr 2, Findera – tylko nr 1–10, Jagiełły, Kajki, Kilińskiego, Kolejowa, Kopernika, Kościuszki, Kraszewskiego, Krzywa, Limanowskiego, 1 Maja, 3 Maja, Mickiewicza, Młynarska, Moniuszki, Murarska, Murzynowskiego, Ogrodowa, Osińskiego, Przechodnia, XXX-lecia, Rataja, Sienkiewicza, Słowackiego, Steffena, Traugutta, Warszawska, Wojska Polskiego, Plac Wolności, Wyborska, Zamkowa, Zielona, Żeromskiego), [[Borowy Młyn]], [[Olszewko]], [[Olszewo]], [[Piątki]], [[Pielgrzymowo]], [[Robaczewo]], [[Tatary]].
−
5 sierpnia 1804 roku w wyniku ogromnego pożaru miasta kościół kolejny raz spłoną. Jednak ponowne jego wzniesienie "w jeszcze istniejących murach" władze zarządziły dopiero l8 grudnia 1805 roku. Wojna francusko - pruska wymusiła przesunięcie odbudowy świątyni do roku 1817 i dzięki wsparciu króla pruskiego trwała tylko 2 lata - do roku 1819. W tym czasie nabożeństwa odbywały się w ratuszu. Stacjonujące w mieście wojska francuskie w roku 1807 urządziły w nim piekarnię polową; krótko też był w nim szpital polowy. Ponownego spalenia świątyni 22 sierpnia 1914 roku dokonali pijani kozacy armii carskiej.
 
−
Kolejny raz przebudowano zniszczony przez wojnę kościół w latach l920 ― 1924. Dawny styl zastąpiono arkadowym (pseudorenesansowym), który zachował się do tej pory. Do tego czasu nabożeństwa od roku 1915 odbywały się w tymczasowym kościele zaprojektowanym przez berlińskiego architekta Bodo Ebhardta. Po II wojnie światowej, 1 maja 1946 kościół został przejęty przez katolików.
 
−
Jak wyglądał kościół do XVI wieku nie wiadomo. Z przeprowadzonej wizytacji kościelnej w 1561 roku wynika, że posiadał chór i rozstawione ławki. Według relacji i szkiców Christopha Hartknocha z roku l684, był dwunawowy z wieżą na północnej stronie. Chór istniał także w wieku XVIII (1772), chociaż zarezerwowany był dla wojskowych elit i ich rodzin.
 
−
W XVIII wieku nidzickie cechy rzemieślnicze miały w miejskim kościele odrębne ławki i miejsca siedzące. Na zachodniej stronie siadali krawcy, kuśnierze, piekarze, w drugiej grupie ślusarze, kowale i stolarze, i na końcu, na osobnych miejscach garncarze. Na wschodniej stronie, naprzeciwko ambony, znajdowało się miejsce magistratu, a po ich prawej stronie dwie ławki zajmował cech szewski oraz płóciennik. Do ich miejsc przylegały siedzenia sukiennika i kołodzieja. W roku 1791 własne miejsca w kościele otrzymali murarze i cieśle, czego w ich imieniu usilnie domagał się budowniczy Drews z Wielbarka.
 
−
Organy w kościele istniały przed 1728 rokiem, o czym świadczy skarga mieszkańców miasta do magistratu z tego roku, że "na budowę organów składana z pola danina została podniesiona, chociaż ich budowa od kilku lat jest zakończona". W roku 1735 nadworny organomistrz Georg Caspari z Królewca poddał je gruntownej naprawie, ale już w 1772r. znowu zostały uszkodzone. Podobnie się stało w 1777r., na co skarżyli się mieszkańcy "że organy są używane nie przez organistę, ale wszelako przez grę niezdolnych rąk mieszkańców i przez to od czasu do czasu się psują".
 
−
Wygląd prezbiterium nidzickiego kościoła znany jest dopiero z lat 20-tych XX wieku. Natomiast w XVIII wieku w ołtarzu istniał bliżej nieznany obraz, na którego naprawę i pozłocenie wiceburmistrz Neumann 8 października 1733r. wysłał testamentowy zapis kościoła w wysokości 40 talarów. Od roku 1820 w głównym ołtarzu tuż pod sklepieniem widniał obraz olejny ukrzyżowania Chrystusa, namalowany w przez prof. Knorre z Królewca, zamalowany w czasie remontu w latach 80-tych XX wieku.
 
−
Według inwentarza z roku 1579, nidzicki kościół posiadał między innymi 2 srebrne kielichy z 2 pozłacanymi patenami, jedną srebrną monstrancję, 1 bursztynowy różaniec, 1 miedzianą kadzielnicę, 1 pozłacaną miedzianą monstrancję, 6 cynowych wielkich lichtarzy (z których 2 sprzedano) i 2 mosiężne średnie lichtarze. W roku 1663, wdowa Magolt, której mąż był miejskim pisarzem w Kwidzynie, zapisała w testamencie kościołowi między innymi: "srebrną wewnętrznie pozłacaną patenę", a Georg Amenda przekazał dzban do wina [ampułki do wina] wykonany wg wzorów sztuki myśliwskiej. Natomiast w roku 1724 Samuel Senstenberg ofiarował pozłacany srebrny kielich.
 
−
Plac wokół kościoła otrzymał obmurowanie na przełomie XVI/XVII wieku, które później o kilka stóp zostało pomniejszone. Po I wojnie światowej odbudowany dopiero w roku 1924 dzięki wsparciu hojnych ofiarodawców z Ameryki i zamożnych nidziczan i Leo Beckera i Alfreda E. Kardinala. O tym fakcie informują szczątki tablicy pamiątkowej wmurowanej w ogrodzenie kościoła: "Postawienie tego muru umożliwione dzięki fundatorom: Panu Leo Becker - Schlossgut Ndbg, Panu Alfredowi E. Kardinal Ndbg i niemieckim Amerykanom z Chicago - Nidzica w roku 1924 ".
 
−
Na dzisiejszym placu kościelnym znajdował się prawdopodobnie pierwszy powszechny chrześcijański cmentarz kościelny, który ciągnął się aż do oficyny głównego urzędu celnego przy rynku. Natomiast bogatszych mieszkańców miasta, jeszcze w 1738 roku chowano w podziemiach kościoła.
 
 
<br/>
 
<br/>
−
Działdowska (tylko nr 2); Findera (tylko nr 1-10); Jagiełły; Kajki; Kilińskiego; Kolejowa; Kopernika; Kościuszki; Kraszewskiego; Krzywa; Limanowskiego; 1-go Maja; 3-go Maja; Mickiewicza; Młynarska; Moniuszki; Murarska; Murzynowskiego; Ogrodowa; Osińskiego; Przechodnia; XXX- Lecia; Rataja; Sienkiewicza; Słowackiego; Steffena; Traugutta; Warszawska; Al. Wojska Polskiego; Plac Wolności; Wyborska; Zamkowa; Zielona; Żeromskiego;
 
−
oraz wioski: Borowy Młyn; Olszewko; Olszewo; Piątki; Pielgrzymowo; Robaczewo; Tatary.
 
  
−
== Kler parafialny ==
+
== Duchowni parafii ==
−
'''Proboszcz:'''
 
  
−
ks. kap. hon. Tadeusz Lewdarowicz
+
* ks. kap. hon. [[Tadeusz Lewdarowicz]] (proboszcz)
  
−
'''Wykaz wikariuszy:'''
+
* ks. Kamil Podlaszuk (wikariusz)
  
−
ks. Jan Podwysocki
+
* ks. Mateusz Spakowski (wikariusz)
  
−
ks. mgr lic. Andrzej Sosnowski
+
* ks. kap. hon. Walenty Bykowski (rezydent) (wikariusz)
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Filie parafii ==
 
== Filie parafii ==
−
Filia w [[Pielgrzymowo|Pielgrzymowie]]
+
* Filia w [[Pielgrzymowo|Pielgrzymowie]]
  
−
Kaplica w szpitalu w [[Nidzica|Nidzicy]]
+
* Kaplica w szpitalu w [[Nidzica|Nidzicy]] <br/>
−
<br/>
 
  
 
== Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii ==
 
== Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii ==
Linia 68: Linia 55:
  
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
−
[http://archwarmia.pl/ Archidiecezja warmińska]  
+
[http://archwarmia.pl/parafie/parafie/nidzica-parafia-niepokalanego-poczecia-najswietszej-maryi-panny-i-swietego-wojciecha/ Nidzica: Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha] <br/>
 +
[http://www.swietywojciech.org Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Nidzicy]  
 
<br/>
 
<br/>
−
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
[http://archwarmia.pl/parafie/parafie/nidzica-parafia-niepokalanego-poczecia-najswietszej-maryi-panny-i-swietego-wojciecha/ Archidiecezja warmińska], 01.01.2014.
+
Bielawny Krzysztof, ''Nidzica i okolice. Katolicy i ewangelicy po 1945 r.'', Gietrzwałd 2012, 549 s.  
−
 
 
−
[http://www.swietywojciech.nidzica.pl Parafia św. Wojciecha w Nidzicy], 01.01.2014.  
 
 
<br/>
 
<br/>
  
−
[[Kategoria: Kościół]]
+
[[Kategoria: Kościół rzymskokatolicki]]
 +
[[Kategoria: Parafie rzymskokatolickie]]
 +
[[Kategoria: Archidiecezja warmińska]]
 +
[[Kategoria: Dekanat Nidzica]]
 +
[[Kategoria: Powiat nidzicki]]
 +
[[Kategoria: Nidzica (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Kozłowo (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: 1401-1500]]
 +
[[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 17:56, 10 lut 2021

Rzymskokatolicka Parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Nidzicy
Kościół parafialny. Źródło: Wikimedia Commons
Kościół parafialny.
Źródło: Wikimedia Commons
Siedziba Nidzica
Adres ul. Młynarska 12, 13-100 Nidzica
Data powołania XV w.
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Archidiecezja warmińska
Dekanat Nidzica
Kościół kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Nidzicy
Parafia św. Wojciecha w Nidzicy
Kościół parafialny.
Fot.: © Mieczysław Wieliczko

Rzymskokatolicka Parafia św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Nidzicy – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Nidzica, należącym do archidiecezji warmińskiej. Erygowana w XV w. Mieści się przy ul. Młynarskiej 12 w Nidzicy. Proboszczem parafii jest ks. kap. hon. Tadeusz Lewdarowicz.

Historia parafii

Pierwsza wzmianka o kościele i proboszczu pochodzi z dokumentu lokacyjnego miasta z 7 grudnia 1381 r. Opiekę duszpasterską w kościele parafialnym sprawowało wówczas dwóch duchownych: proboszcz, nad którym pieczę sprawował zakon krzyżacki, i diakon, zatrudniany przez miasto. Po reformacji świątynia przeszła w ręce ewangelików.
Po II wojnie światowej (1 maja 1946 r.)kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha został przejęty przez katolików. Jego uroczyste poświęcenie odbyło się 12 maja 1946 r. W 1950 r. parafia liczyła 9250 wiernych. Według źródeł w 1957 r. do parafii należało ponad 40 miejscowości, m.in.: Bartoszki, Borowy Młyn, Gniadki, Grzegorzewo, Iłuny, Kamionka, Kanigowo, Litwinki, Łysakowo, Magdaleniec, Napiwoda, Nidzica, Olszewo, Kolonia Olszewo, Pawliki, Pielgrzymowo, Piotrowice, Piątki, Robaczewo, Szafranka, Siemiątki, Sławka Mała, Tatary, Wieluny, Ważyny, Wasiułki, Zabłocie, Zagrzewo, Załuski. W 1958 r. liczba wiernych wynosiła już blisko 12500 osób.
W 1977 r. parafia pomniejszyła się o wikariat w Napierkach. W latach 90. XX w. od parafii odłączono kolejne okręgi duszpasterskie, skutkiem czego w 1994 r. było tu ok. 8500 wiernych. Wydzielono wówczas: Parafię pw. Miłosierdzia Bożego w Nidzicy, Parafię pw. Matki Bożej Królowej Polski w Napiwodzie oraz Parafię pw. Błogosławionej Bolesławy Lament w Nidzicy.
Obecnie w skład parafii wchodzą następujące miejscowości: Nidzica (ulice: Działdowska – tylko nr 2, Findera – tylko nr 1–10, Jagiełły, Kajki, Kilińskiego, Kolejowa, Kopernika, Kościuszki, Kraszewskiego, Krzywa, Limanowskiego, 1 Maja, 3 Maja, Mickiewicza, Młynarska, Moniuszki, Murarska, Murzynowskiego, Ogrodowa, Osińskiego, Przechodnia, XXX-lecia, Rataja, Sienkiewicza, Słowackiego, Steffena, Traugutta, Warszawska, Wojska Polskiego, Plac Wolności, Wyborska, Zamkowa, Zielona, Żeromskiego), Borowy Młyn, Olszewko, Olszewo, Piątki, Pielgrzymowo, Robaczewo, Tatary.

Duchowni parafii

  • ks. Kamil Podlaszuk (wikariusz)
  • ks. Mateusz Spakowski (wikariusz)
  • ks. kap. hon. Walenty Bykowski (rezydent) (wikariusz)


Filie parafii

Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii

Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny

Zobacz też

Nidzica: Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha
Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha w Nidzicy

Bibliografia

Bielawny Krzysztof, Nidzica i okolice. Katolicy i ewangelicy po 1945 r., Gietrzwałd 2012, 549 s.

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Parafia_pw._Niepokalanego_Poczęcia_Najświętszej_Maryi_Panny_i_Świętego_Wojciecha_w_Nidzicy&oldid=157340”