Prosity: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Prosity ''' (niem. ''Prositten'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[gmina | + | ''' Prosity ''' (niem. ''Prositten'') – [[wieś sołecka]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)| gminie Bisztynek]]. |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | + | W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 292 osoby (łącznie Prosity i Biegonity). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Ptaszyński]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ [data dostępu: 18.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 292 osoby (łącznie Prosity i Biegonity). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jan Ptaszyński]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ [data dostępu: 18.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Niemiecka nazwa wsi stanowi przeróbkę pruskiej nazwy nawiązującej do słowa proso. | Niemiecka nazwa wsi stanowi przeróbkę pruskiej nazwy nawiązującej do słowa proso. | ||
| − | Pierwszy dokument lokacyjny Prosit nie zachował się. Wiadomo, że wieś została zasiedlona przez ludność pruską a w XVI wieku miejscowość należała do biskupa sufragana [[Jan Wilde| Jana Wilde]]. W czasie [[wojny polsko-krzyżackie| wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521 Prosity zostały doszczętnie zniszczone. Wieś opustoszała a ziemia leżała odłogiem. Podjęto próby ponownego skolonizowania opuszczonej miejscowości. W 1529 roku urząd sołecki wraz z trzema włókami ziemi został sprzedany Janowi Friedelandowi, który zobowiązał się do ponownego obsadzenia wsi nowymi osadnikami. Trudno jednoznacznie stwierdzić, w którym momencie udało się ostatecznie zagospodarować wyludnioną i zniszczoną wieś. Kolejna informacja dotycząca dziejów Prosit pochodzi z roku 1585. Wówczas to biskup [[lkwim: Marcin Kromer| Marcin Kromer]] sprzedał niejakiemu Walentynowi Vossedo parcelę, na której miała zostać założona karczma. W 1623 roku doszło natomiast do odnowienia dokumentu lokacyjnego Prosit, na prośbę ówczesnego sołtysa Andrzeja Preugla. W 1783 roku Prosity składały się z 48 domów. | + | Pierwszy dokument lokacyjny Prosit nie zachował się. Wiadomo, że wieś została zasiedlona przez ludność pruską, a w XVI wieku miejscowość należała do biskupa sufragana [[Jan Wilde| Jana Wilde]]. W czasie [[wojny polsko-krzyżackie| wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521 Prosity zostały doszczętnie zniszczone. Wieś opustoszała a ziemia leżała odłogiem. Podjęto próby ponownego skolonizowania opuszczonej miejscowości. W 1529 roku urząd sołecki wraz z trzema włókami ziemi został sprzedany Janowi Friedelandowi, który zobowiązał się do ponownego obsadzenia wsi nowymi osadnikami. Trudno jednoznacznie stwierdzić, w którym momencie udało się ostatecznie zagospodarować wyludnioną i zniszczoną wieś. Kolejna informacja dotycząca dziejów Prosit pochodzi z roku 1585. Wówczas to biskup [[lkwim: Marcin Kromer| Marcin Kromer]] sprzedał niejakiemu Walentynowi Vossedo parcelę, na której miała zostać założona karczma. W 1623 roku doszło natomiast do odnowienia dokumentu lokacyjnego Prosit, na prośbę ówczesnego sołtysa Andrzeja Preugla. W 1783 roku Prosity składały się z 48 domów. |
Kościół został wzniesiony prawdopodobnie wkrótce po założeniu wsi. Wszystko wskazuje, że został zniszczony w czasie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] w latach 1454-1466. Świątynia nie figuruje w wykazie miejscowych parafii z przełomu XV i XVI wieku. W połowie XIX stulecia w skład parafii w Prositach wchodziły miejscowości [[Księżno]] oraz [[Lądek]]. | Kościół został wzniesiony prawdopodobnie wkrótce po założeniu wsi. Wszystko wskazuje, że został zniszczony w czasie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] w latach 1454-1466. Świątynia nie figuruje w wykazie miejscowych parafii z przełomu XV i XVI wieku. W połowie XIX stulecia w skład parafii w Prositach wchodziły miejscowości [[Księżno]] oraz [[Lądek]]. | ||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
1939 - 589 osób | 1939 - 589 osób | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Edukacja== | ||
| + | Dzieci z tej miejscowości uczęszczają do [[Szkoła Podstawowa w Bisztynku |Szkoły Podstawowej w Bisztynku]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Josef Engling]] (1898-1918) - urodzony w Prositach kleryk seminarium pallotynów, współtwórca [[Ruch Szensztacki| Ruchu Szensztackiego]], poległy na froncie [[I wojna światowa| I wojny światowej]] w | + | *[[Josef Engling]] (1898-1918) - urodzony w Prositach kleryk seminarium pallotynów, współtwórca [[Ruch Szensztacki| Ruchu Szensztackiego]], poległy na froncie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| I wojny światowej]] w pobliżu Cambrai. W 1952 w Trewirze rozpoczął się proces beatyfikacyjny Englinga. W 1992 roku Jan Paweł II wznowił proces beatyfikacyjny duchownego. Przy miejscowym kościele znajduje się grób rodziców Englinga opatrzony dwujęzycznymi napisami. |
*[[Adalbert Protman]] - duchowny katolicki, od 1919 roku proboszcz w Prositach; został rozstrzelany przez sowieckiego żołnierza 4 lutego 1945 roku. W 2007 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny duchownego. W murze wieży kościoła znajduje się tablica upamiętniająca miejsce rozstrzelania i pochówku księdza Protmana. | *[[Adalbert Protman]] - duchowny katolicki, od 1919 roku proboszcz w Prositach; został rozstrzelany przez sowieckiego żołnierza 4 lutego 1945 roku. W 2007 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny duchownego. W murze wieży kościoła znajduje się tablica upamiętniająca miejsce rozstrzelania i pochówku księdza Protmana. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *Kościół | + | *[[Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Prositach|Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]], wybudowany na fundamentach starszej świątyni wzniesionej w 1585 roku - ówczesną budowlę konskrował biskup [[Szymon Rudnicki]] w roku 1608. Zachowany do czasów obecnych kościół pochodzi z lat 1840-1842. To świątynia w stylu neogotyckim |
*Krzyż przydrożny z 1891 roku, ufundowany przez osobę o inicjałach A.B. | *Krzyż przydrożny z 1891 roku, ufundowany przez osobę o inicjałach A.B. | ||
*Dwa przydrożne krzyże zlokalizowane przy drodze do Prosit | *Dwa przydrożne krzyże zlokalizowane przy drodze do Prosit | ||
| Linia 70: | Linia 73: | ||
*Cmentarz przykościelny, na którym zlokalizowane są nagrobki z XIX i początku XX wieku | *Cmentarz przykościelny, na którym zlokalizowane są nagrobki z XIX i początku XX wieku | ||
*Dom rodzinny Josefa Englinga, w którym znajduje się izba pamięci | *Dom rodzinny Josefa Englinga, w którym znajduje się izba pamięci | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 85: | Linia 87: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] | |
| − | + | [[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1501-1600]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 16:32, 18 sie 2014
| Prosity | |
| | |
 Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Prositach
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Bisztynek |
| Liczba ludności (2010) | 292 (łącznie Prosity i Biegonity) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Prosity | |
| Położenie na mapie Polski  Prosity | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Prosity (niem. Prositten) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 292 osoby (łącznie Prosity i Biegonity). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Ptaszyński[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 8 km od Bisztynka w kierunku Jezioran.
Dzieje miejscowości
Niemiecka nazwa wsi stanowi przeróbkę pruskiej nazwy nawiązującej do słowa proso. Pierwszy dokument lokacyjny Prosit nie zachował się. Wiadomo, że wieś została zasiedlona przez ludność pruską, a w XVI wieku miejscowość należała do biskupa sufragana Jana Wilde. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Prosity zostały doszczętnie zniszczone. Wieś opustoszała a ziemia leżała odłogiem. Podjęto próby ponownego skolonizowania opuszczonej miejscowości. W 1529 roku urząd sołecki wraz z trzema włókami ziemi został sprzedany Janowi Friedelandowi, który zobowiązał się do ponownego obsadzenia wsi nowymi osadnikami. Trudno jednoznacznie stwierdzić, w którym momencie udało się ostatecznie zagospodarować wyludnioną i zniszczoną wieś. Kolejna informacja dotycząca dziejów Prosit pochodzi z roku 1585. Wówczas to biskup Marcin Kromer sprzedał niejakiemu Walentynowi Vossedo parcelę, na której miała zostać założona karczma. W 1623 roku doszło natomiast do odnowienia dokumentu lokacyjnego Prosit, na prośbę ówczesnego sołtysa Andrzeja Preugla. W 1783 roku Prosity składały się z 48 domów.
Kościół został wzniesiony prawdopodobnie wkrótce po założeniu wsi. Wszystko wskazuje, że został zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej w latach 1454-1466. Świątynia nie figuruje w wykazie miejscowych parafii z przełomu XV i XVI wieku. W połowie XIX stulecia w skład parafii w Prositach wchodziły miejscowości Księżno oraz Lądek.
Szkoła powstała w momencie założenia parafii w Prositach. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty pełnił niejaki Andrzej Parzan. W 1935 roku w placówce zatrudnionych było 3 nauczycieli. Do szkoły uczęszczało w tym czasie 136 uczniów.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
1820 - 296 osób
1848 - 526 osób
1939 - 589 osób
Edukacja
Dzieci z tej miejscowości uczęszczają do Szkoły Podstawowej w Bisztynku.
Ludzie związani z miejscowością
- Josef Engling (1898-1918) - urodzony w Prositach kleryk seminarium pallotynów, współtwórca Ruchu Szensztackiego, poległy na froncie I wojny światowej w pobliżu Cambrai. W 1952 w Trewirze rozpoczął się proces beatyfikacyjny Englinga. W 1992 roku Jan Paweł II wznowił proces beatyfikacyjny duchownego. Przy miejscowym kościele znajduje się grób rodziców Englinga opatrzony dwujęzycznymi napisami.
- Adalbert Protman - duchowny katolicki, od 1919 roku proboszcz w Prositach; został rozstrzelany przez sowieckiego żołnierza 4 lutego 1945 roku. W 2007 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny duchownego. W murze wieży kościoła znajduje się tablica upamiętniająca miejsce rozstrzelania i pochówku księdza Protmana.
Zabytki
- Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wybudowany na fundamentach starszej świątyni wzniesionej w 1585 roku - ówczesną budowlę konskrował biskup Szymon Rudnicki w roku 1608. Zachowany do czasów obecnych kościół pochodzi z lat 1840-1842. To świątynia w stylu neogotyckim
- Krzyż przydrożny z 1891 roku, ufundowany przez osobę o inicjałach A.B.
- Dwa przydrożne krzyże zlokalizowane przy drodze do Prosit
- Trzy kapliczki warmińskie
- Dwa metalowe krzyże znajdujące się w ogródkach prywatnych posesji
- Cmentarz przykościelny, na którym zlokalizowane są nagrobki z XIX i początku XX wieku
- Dom rodzinny Josefa Englinga, w którym znajduje się izba pamięci
Bibliografia
- Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.12.2013]
- Bisztynek24.pl [data dostępu: 12.12.2013]
- MojeMazury.pl [data dostępu: 12.12.2013]
Przypisy
