Pierwągi

Pierwągi
Kapliczka w Pierwągach. Źródło: Commons Wikimedia
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2022)	88
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pierwągi
Położenie na mapie Polski Pierwągi
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pierwągi (niem. Porwangen) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 101 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Sebastian Lewandowski (2023).

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 6,5 km od Jezioran. W pobliżu znajduje się Jezioro Luterskie oraz Bierdawy.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana przez biskupa Henryka z Lutr 21 sierpnia 1341 roku na obszarze 25 włók. W 1381 roku miejscowość powiększyła się o nadane 2 morgi ziemi. Pierwągom zapewne nie udało się uniknąć zniszczeń, które sprowadziła na ten obszar wojna polsko–krzyżacka w latach 1519-1521. W 1700 roku wieś weszła w skład dóbr kapituły warmińskiej. W latach 1709–1711 do miejscowości dotarła epidemia dżumy. W 1772 roku Pierwągi stały się własnością władz pruskich. W 1785 roku funkcjonowały jako wieś królewska, składająca się z 22 budynków mieszkalnych. Wieś wchodziła w skład parafii w Jezioranach. W 1820 roku Pierwągi nadal należały do domeny królewskiej i składały się z 25 gospodarstw domowych. Po zakończeniu II wojny światowej w miejscowości osiedliła się ludność polska.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 129 osób

• 1885 r. – 205 osób

• 1900 r. – 149 osób

• 1905 r. – 164 osoby

• 1933 r. – 180 osób

• 1939 r. – 166 osób

Kultura

Obecnie w miejscowości działa świetlica wiejska.

Zabytki

• kapliczka warmińska zlokalizowana przy drodze na Piszewo
• kapliczka warmińska zlokalizowana na przydrożnej skarpie w kierunku wsi Wągsty

Ludzie związani z miejscowością

• Johann Stuhrmann (1853–1929) – urodzony w Pierwągach językoznawca, badacz dialektów wschodniopruskich

Bibliografia

Bank Danych Lokalnych GUS [21.12.2013]
Ciekawe Mazury [21.12.2013]
Genealogy.net [21.12.2013]