Piotraszewo

Piotraszewo
Kościół w Piotraszewie. Źródło: Wikimedia Commons
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dobre Miasto
Liczba ludności (2010)	217
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Piotraszewo
Położenie na mapie Polski Piotraszewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Piotraszewo (niem. Peterswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. Do 1954 roku siedziba gminy Piotraszewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w roku 2010 była zamieszkana przez 217 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ryszard Piwowarek.

Położenie

Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 16,4 km na północny zachód od Dobrego Miasta.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana w dniu 13 grudnia 1335 roku. Nadania dokonał wójt krajowy Henryk Luter. 60 łanów ziemi na prawie chełmińskim otrzymał zasadźca o imieniu Piotr. Oprócz urzędu sołtysa oraz 6,5 łana ziemi otrzymał również karczmę. W przywileju lokacyjnym wspomniany był także obowiązek uposażenia miejscowej świątyni. Proboszcz Piotraszewa po raz pierwszy pojawił się w źródłach z roku 1363. 40 lat później biskup Henryk III Sorbom przekazał wsi dodatkowe 12 łanów lasu. W 1451 roku kolejny biskup – Franciszek Kuhschmalz – nadał wsi posiadłość Lamoten, liczącą wówczas 6 łanów. Kościół został wzniesiony w trzeciej ćwierci XIV wieku. Jego konsekracji w roku 1580 dokonał biskup Marcin Kromer. Od 1622 roku kościół w Piotraszewie był z pewnością siedzibą parafii.

20 stycznia 1631 roku przywilej lokacyjny wsi został potwierdzony przez Michała Erazma Działyńskiego – administratora biskupstwa. W 1656 roku Piotraszewo było zamieszkane przez sołtysa i 16 chłopów; we wsi działała karczma. W 1688 roku miejscowość liczyła 38 mieszkańców. Wykazy z lat 1702 i 1767 odnotowują istnienie Piotraszewa jako wsi chłopskiej. W 1817 roku wieś składała się z 54 domów, zamieszkanych przez 267 osób. W 1939 roku miejscowość liczyła 537 mieszkańców. Po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę Pietrzwałd lub Piotrowice. Gminę Piotraszewo powołano do życia z dniem 23 października 1945 roku. Pierwszym wójtem obrano Wacława Grotkowskiego. Jesienią 1945 roku we wsi zaczęła działać siedmioklasowa szkoła podstawowa. Piotraszewo zelektryfikowano dopiero w 1960 roku.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1846 r. – 502 osoby (8 Żydów, 5 ewangelików, 489 katolików; 60 domów)

• 1858 r. – 600 osób (1 ewangelik, 599 katolików; 62 domy)

• 1871 r. – 637 osób (4 ewangelików, 633 katolików; 74 domy)

• 1905 r. – 539 osób (4 ewangelików, 535 katolików)

• 1925 r. ‒ 506 osób (15 ewangelików, 491 katolików; 78 domów)

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa

Turystyka

• szlak rowerowy o długości 22 km – przebieg trasy: Smolajny – Dębowa Góra – Urbanowo – dawny nasyp kolejowy linii Orneta – Lidzbark Warmiński – Mawry – Piotraszewo – obwód leśny nr 240

Zabytki

• gotycki kościół z II połowy XIV wieku, wzniesiony do niemal połowy wysokości z polnych kamieni; odnowiony w latach 1738-1742; restaurowany w latach 80. XIX wieku (1886–1887); we wnętrzu zachował się ołtarz główny z 1782 roku; pozostałe wyposażenie świątyni pochodzi z XVIII i XIX stulecia
• pomnik ku czci mieszkańców parafii poległych w czasie I wojny światowej
• neogotycka kapliczka zlokalizowana w sąsiedztwie kościoła, wzniesiona ok. 1900 roku, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków
• cmentarz założony w I połowie XIX wieku
• klasycystyczny budynek plebanii wzniesionej w 1806 roku
• kapliczka przydrożna pochodząca z XIX stulecia, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków
• zabytkowy dom nr 11, wybudowany na początku XIX wieku

Bibliografia

Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.09.2013]
Ciekawe Mazury [20.09.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [20.09.2013]
Wikipedia [20.09.2013]