Kaborno

Kaborno
Kaborno. Fot. Archetyp. Źródło: Commons Wikimedia [27.08.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Liczba ludności (2010)	142
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kaborno
Położenie na mapie Polski Kaborno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kaborno (niem. Kalborn) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Wittke.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 4 km na południe od Klewek.

Dzieje miejscowości

Przywilej lokacyjny dla obszaru, na którym miała w przyszłości powstać wieś, został wystawiony przez kapitułę warmińską w 1359 roku. Nadanie obejmujące 120 łanów otrzymali czterej pruscy bracia zwani Karyothen. Mieli prawo do budowy młyna i połowu ryb w Jeziorze Linowskim. Na wspomnianym obszarze na początku XVI wieku powstały wsie szlacheckie: Trękus, Trękusek, Wyrandy i Kaborno. Miejscowość w 1518 roku pojawia się pod nazwą Caldeborn, co stanowiło nawiązanie do jej ówczesnego właściciela – Petera von Caldeborn. W 1523 roku majątek należał już do wasala kapituły warmińskiej – Wojtka Milewskiego. Wkrótce dotychczasowy majątek szlachecki powrócił do kapituły, która przekształciła go w wieś czynszową na prawie chełmińskim. W 1656 roku wieś miała obejmować obszar 30 łanów, na których gospodarzyło 10 chłopów – osadników z Mazowsza. Za wsią, na granicy z gruntami wsi Trękus, na strumieniu biegnącym do Jeziora Linowskiego zbudowano młyn wodny zwany Kalbornikiem. Młyn oddawany był przez kapitułę w dzierżawę lub lenno. Przestał działać w latach 30. XX wieku. W latach 80. młyn rozebrano i przewieziono do skansenu w Olsztynku. Znajdują się tam również warmińskie chałupy drewniane z przełomu XVIII i XIX wieku przeniesione z tej miejscowości.

Spis majątkowy po zaborze Warmii przez Prusy wykazał obecność 148 mieszkańców. Reprezentujący wieś chłop Walenty Chmielewski uczestniczył w hołdzie składanym nowemu władcy w Malborku. W 1. połowie XIX wieku w Kabornie działał młyn z młynarzówką, a wieś liczyła 202 mieszkańców i 35 domów. W 1895 roku Kaborno liczyło już 488 mieszkańców. We wsi działała szkoła, zatrudniająca 2 niemieckich nauczycieli. Pomiędzy miejscową ludnością a nauczycielami doszło do ostrego konfliktu, u którego podstaw leżała nietolerancja wobec języka polskiego praktykowana w placówce. W Kabornie działała również polska biblioteka, prenumerowano Gazetę Olsztyńską. W 1908 roku Jakub Dulisz wybudował we wsi kaplicę. W 1935 roku Kaborno było zamieszkane przez 547 osób. W roku 2009, z okazji 650–lecia lokacji wsi, ówczesny prymas Polski kardynał Józef Glemp odprawił w kaplicy uroczyste nabożeństwo.

Gospodarka

W miejscowości działa ceniona tradycyjna wędzarnia ryb Parol.

Zabytki

• budynek dawnej szkoły, przerobiony na mieszkania
• dwie warmińskie chałupy
• mała kapliczka przydrożna i krzyż – zlokalizowane za wsią

Turystyka

• niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: Olsztyn – Stary Olsztyn – Linowo – Trękus – Kaborno – Nowa Wieś – Przykop – Butryny.
• czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km - przebieg trasy: Olsztyn – Szczęsne – Klewki – Kaborno – Nowa Wieś – Kopanki – Łajs – Małszewo

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Strona Gminy Purda [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Wikipedia [27.08.2014]