Wielkie Wierzno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Emes przeniósł stronę Jadaminy do Wierzno Wielkie) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Wierzno Wielkie |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Wierzna Wielkiego |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = wierzno.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Parafia_Wszystkich_Świętych_w_Wierznie_Wielkim_01.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = braniewski |
| − | |gmina = | + | |gmina = Frombork |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 198 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = | + | |stopniN = 54 |minutN = 16 |sekundN = 27 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 19 |minutE = 44 |sekundE = 39 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' | + | ''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminie Frombork]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców<ref>łącznie Wierzno Wielkie i [[Nowe Sadłuki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Szyrwiński]]<ref>[http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671/ Strona Gminy Frombork] [12.11.2013]</ref>. |
| − | W latach | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | == | + | == Położenie == |
| − | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], 10 km na południowy wschód od [[Frombork|Fromborka]] i 15 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]], przy granicy z [[Powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku [[Elbląg]] - granica państwowa. | |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | .... | + | Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas [[Wojny polsko-krzyżackie| wojen polsko–krzyżackich]] w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup [[lkwim:Jan Dantyszek |Jan Dantyszek]] zwolnił wieś z obowiązku płacenia [[Płużne|płużnego]]. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to [[Wieś królewska |wieś królewska]]. |
| − | + | ||
| + | Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę. | ||
| + | |||
| + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach: | ||
| + | |||
| + | *1783 r. - 35 gospodarstw rolnych | ||
| + | |||
| + | *1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych | ||
| + | |||
| + | *1857 r. - 323 osoby | ||
| + | |||
| + | *1905 r. - 496 osób | ||
| + | |||
| + | *1933 r. - 474 osoby | ||
| + | |||
| + | *1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe | ||
| − | == | + | == Religia == |
| − | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Wszystkich Świętych w Wielkim Wierznie |parafii rzymskokatolickiej]]. | |
| − | [[ | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | + | *[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim|kościół]] wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku | |
| − | [[ | + | *cmentarz parafialny |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | ... | + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br> |
| − | <br/> | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> |
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [2.11.2013]<br> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat braniewski]] |
| + | [[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1201-1300]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:13, 12 mar 2015
| Wierzno Wielkie | |
| | |
![Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Wierzno.jpg) Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Frombork |
| Liczba ludności (2010) | 198 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wierzno Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Wierzno Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wierzno Wielkie (niem. Gross Rautenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Frombork. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Szyrwiński[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, 10 km na południowy wschód od Fromborka i 15 km na południe od Braniewa, przy granicy z powiatem elbląskim; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku Elbląg - granica państwowa.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa Henryka Fleminga o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś Wierzno Małe (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko–krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup Jan Dantyszek zwolnił wieś z obowiązku płacenia płużnego. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.
Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę.
Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
- 1783 r. - 35 gospodarstw rolnych
- 1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych
- 1857 r. - 323 osoby
- 1905 r. - 496 osób
- 1933 r. - 474 osoby
- 1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- kościół wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku
- cmentarz parafialny
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [2.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Wierzno Wielkie i Nowe Sadłuki
- ↑ Strona Gminy Frombork [12.11.2013]
