Wielkie Wierzno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Wierzna Wielkiego |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = wierzno.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Wierzno Wielkie. Kościół | + | |opis zdjęcia = Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Parafia_Wszystkich_Świętych_w_Wierznie_Wielkim_01.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = braniewski | |powiat = braniewski | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 198 | + | |liczba ludności = 198 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – | + | ''' Wierzno Wielkie ''' (niem. ''Gross Rautenberg'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat braniewski|powiecie braniewskim]], w [[Frombork (gmina miejsko-wiejska)|gminie Frombork]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców<ref>łącznie Wierzno Wielkie i [[Nowe Sadłuki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Szyrwiński]]<ref>[http://frombork.samorzady.pl/art/id/1671/ Strona Gminy Frombork] [12.11.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Warmińska|Równinie Warmińskiej]], 10 km na południowy wschód od [[Frombork|Fromborka]] i 15 km na południe od [[Braniewo|Braniewa]], przy granicy z [[Powiat elbląski|powiatem elbląskim]]; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku [[Elbląg]] - granica państwowa. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas | + | Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa [[Henryk Fleming|Henryka Fleminga]] o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś [[Wierzno Małe]] (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas [[Wojny polsko-krzyżackie| wojen polsko–krzyżackich]] w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup [[lkwim:Jan Dantyszek |Jan Dantyszek]] zwolnił wieś z obowiązku płacenia [[Płużne|płużnego]]. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to [[Wieś królewska |wieś królewska]]. |
| − | Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został | + | Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę. |
| − | Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji. | + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji. |
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach: |
| − | 1783 - 35 gospodarstw rolnych | + | *1783 r. - 35 gospodarstw rolnych |
| − | 1820 - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych | + | *1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych |
| − | 1857 - 323 osoby | + | *1857 r. - 323 osoby |
| − | 1905 - 496 osób | + | *1905 r. - 496 osób |
| − | 1933 - 474 osoby | + | *1933 r. - 474 osoby |
| − | 1939 - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe | + | *1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe |
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Wszystkich Świętych w Wielkim Wierznie |parafii rzymskokatolickiej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim| | + | *[[lkwim:Kościół pw. Wszystkich Świętych w Wierznie Wielkim|kościół]] wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku |
| − | * | + | *cmentarz parafialny |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [2.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/braunsberg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 80: | Linia 78: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat braniewski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1201-1300]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 18:13, 12 mar 2015
| Wierzno Wielkie | |
| | |
![Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Wierzno.jpg) Wierzno Wielkie. Kościół. Fot. Leinad. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Frombork |
| Liczba ludności (2010) | 198 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wierzno Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Wierzno Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wierzno Wielkie (niem. Gross Rautenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Frombork. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku liczyła 198 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Szyrwiński[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, 10 km na południowy wschód od Fromborka i 15 km na południe od Braniewa, przy granicy z powiatem elbląskim; przebiega przez nią droga krajowa nr 22 na odcinku Elbląg - granica państwowa.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała na terenach, które pod koniec XIII wieku zakupił Bartłomiej Rautenberg (50 łanów), powiększonych wkrótce przez biskupa Henryka Fleminga o kolejnych 40 łanów. Przywilej lokacyjny dla tych obszarów biskup wystawił dopiero w 1297 roku dla syna Bartłomieja, Marcina. Ten ostatni był zobowiązany do wystawienia trzech służb zbrojnych, ale przy tym otrzymał prawo do prowadzenia karczmy bez żadnych powinności. Prawdopodobnie niedługo później z części majątku Rautenberga wydzielono 60 łanów na założenie wsi czynszowej - źródła z 1304 roku informują już o sołtysie w Wierznie Wielkim. Z kolei na sąsiednich 30 łanach Rautenberga powstała wieś Wierzno Małe (około 1340 roku). Wierzno Wielkie ucierpiało podczas wojen polsko–krzyżackich w XV i na początku XVI wieku. Z tego też powodu w 1539 roku biskup Jan Dantyszek zwolnił wieś z obowiązku płacenia płużnego. W połowie XVII wieku Wierzno Wielkie było własnością jezuitów z Braniewa, którzy osadzili na 30 łanach siedmiu chłopów. Od 1712 roku wieś przeszła w ręce kapituły katedralnej, zaś po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.
Kościół we wsi wybudowano na początku XIV wieku z kamieni polnych i cegły, wkrótce po wystawieniu przywileju; działała przy nim szkoła parafialna. Został rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, natomiast w 1845 roku całość przebudowano oraz dodano wieżę.
Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 77 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 33 w handlu i komunikacji.
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
- 1783 r. - 35 gospodarstw rolnych
- 1820 r. - 194 osoby, 37 gospodarstw rolnych
- 1857 r. - 323 osoby
- 1905 r. - 496 osób
- 1933 r. - 474 osoby
- 1939 r. - 490 osób, 103 gospodarstwa domowe
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.
Zabytki
- kościół wybudowany w XIV wieku, przebudowany połowie XIX wieku
- cmentarz parafialny
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [2.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Wierzno Wielkie i Nowe Sadłuki
- ↑ Strona Gminy Frombork [12.11.2013]
