Nowa Ukta: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Nowa Ukta | |nazwa = Nowa Ukta | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Nowej Ukty | |dopełniacz wsi = Nowej Ukty | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = nowa ukta.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Cmentarz ewangelicki z XIX w. w Nowej Ukcie. <br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 158 | + | |liczba ludności = 158 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Nowa Ukta''' (niem. ''Neue Uckta'', ''Neu Ukta'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)|gminie Ruciane–Nida]]. Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) [[Gmina Ukta|Ukta]] w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]]. W 1973 roku włączona do gminy Ruciane–Nida w powiecie piskim. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 158 mieszkańców<ref>łącznie Nowa Ukta, Kadzidłowo, Wypad</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jarosław Wnuk]]<ref>[http://www.ruciane-nida.pl/strona-92-Solectwa.html/ Strona Gminy Ruciane-Nida] [30.08.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) [[ | ||
| − | |||
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w zachodniej części [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 8 km na północny zachód od [[Ruciane-Nida|Rucianego–Nidy]], na północ od [[Ukta|Ukty]], przy drodze wojewódzkiej nr 609 z Ukty do [[Mikołajki|Mikołajek]]. W pobliżu wsi przepływa rzeka [[Rzeka Krutynia |Krutynia]]. Na wschód od wsi leży jezioro [[Jezioro Wypad|Wypad]] o powierzchni 1,5 ha. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś powstała w 1825 roku | + | Wieś powstała w 1825 roku jako osobna osada leśna. W 1859 roku została połączona z [[Ukta|Uktą]] (Starą Uktą) w jedną gminę. |
| − | W skład sołectwa Nowa Ukta wchodzą [[Kadzidłowo]] i [[Wypad]]. Ta ostatnia osada | + | W skład sołectwa Nowa Ukta wchodzą: [[Kadzidłowo]] i [[Wypad]]. Ta ostatnia osada położona nad Krutynią powstała w 1823 roku. Nazwa pochodzi od „wypadów” rzeki, która poszukiwała nowego koryta. W 1839 roku miejscowość liczyła 26 mieszkańców i 2 gospodarstwa. W 1938 roku nazwę wsi zmieniono na ''Waldsiedeln''. |
Od 1988 roku w Nowej Ukcie znajdowała się siedziba Zarządu [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskiego Parku Krajobrazowego]], przeniesiona później do [[Krutyń|Krutyni]]. | Od 1988 roku w Nowej Ukcie znajdowała się siedziba Zarządu [[Mazurski Park Krajobrazowy|Mazurskiego Parku Krajobrazowego]], przeniesiona później do [[Krutyń|Krutyni]]. | ||
| − | |||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych | + | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach: |
| − | 1839 – 133 osoby, 19 gospodarstw | + | *1839 r. – 133 osoby, 19 gospodarstw |
| − | 1857 – 177 osób | + | *1857 r. – 177 osób |
| − | 1937 – 193 osoby | + | *1937 r. – 193 osoby |
| − | 1970 – 181 osób, 34 gospodarstwa (wraz z | + | *1970 r. – 181 osób, 34 gospodarstwa (wraz z Kadzidłowem i Wypadem) |
| − | 1978 – 151 osób, 22 gospodarstwa | + | *1978 r. – 151 osób, 22 gospodarstwa |
| − | 1987 – 179 osób | + | *1987 r. – 179 osób |
| + | ==Gospodarka== | ||
| + | Wieś, dawniej rolnicza, wykorzystuje swe położenie wśród lasów, rzek i jezior, nabierając charakteru miejscowości wypoczynkowo–turystycznej. We wsi i jej okolicy znajduje się wiele gospodarstw [[Agroturystyka |agroturystycznych]], domki letniskowe oraz pole biwakowe. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | * | + | *kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 13, 14, 17 |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z początku XIX wieku, po wschodniej stronie drogi do Mikołajek, pod lasem |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XX wieku, na północ od wsi, w kierunku osady Wypad |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, przy skrzyżowaniu dróg [[Ukta]] – [[Piecki]] z drogą lokalną [[Gałkowo]] – Kadzidłowo |
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Bielawny Krzysztof, ''Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta'', Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.<br/> | |
| − | + | Kass Wojciech, Worobiec Krzysztof A., ''Ginące leśniczówki Puszczy Piskiej'', Znad Pisy, nr 12, 2003, ss. 284–300.<br/> | |
| − | + | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993.<br/> | |
| − | + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [14.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.bip.ruciane-nida.pl/zalaczniki/prawo/130215093910.pdf/ Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida] [14.08.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 90: | Linia 83: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Ruciane-Nida (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1801-1918]] | |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 09:48, 6 maj 2015
| Nowa Ukta | |
| | |
 Cmentarz ewangelicki z XIX w. w Nowej Ukcie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 158 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-220 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowa Ukta | |
| Położenie na mapie Polski  Nowa Ukta | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowa Ukta (niem. Neue Uckta, Neu Ukta) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) Ukta w powiecie mrągowskim. W 1973 roku włączona do gminy Ruciane–Nida w powiecie piskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 158 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Wnuk[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części Puszczy Piskiej, 8 km na północny zachód od Rucianego–Nidy, na północ od Ukty, przy drodze wojewódzkiej nr 609 z Ukty do Mikołajek. W pobliżu wsi przepływa rzeka Krutynia. Na wschód od wsi leży jezioro Wypad o powierzchni 1,5 ha.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1825 roku jako osobna osada leśna. W 1859 roku została połączona z Uktą (Starą Uktą) w jedną gminę. W skład sołectwa Nowa Ukta wchodzą: Kadzidłowo i Wypad. Ta ostatnia osada położona nad Krutynią powstała w 1823 roku. Nazwa pochodzi od „wypadów” rzeki, która poszukiwała nowego koryta. W 1839 roku miejscowość liczyła 26 mieszkańców i 2 gospodarstwa. W 1938 roku nazwę wsi zmieniono na Waldsiedeln. Od 1988 roku w Nowej Ukcie znajdowała się siedziba Zarządu Mazurskiego Parku Krajobrazowego, przeniesiona później do Krutyni.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1839 r. – 133 osoby, 19 gospodarstw
- 1857 r. – 177 osób
- 1937 r. – 193 osoby
- 1970 r. – 181 osób, 34 gospodarstwa (wraz z Kadzidłowem i Wypadem)
- 1978 r. – 151 osób, 22 gospodarstwa
- 1987 r. – 179 osób
Gospodarka
Wieś, dawniej rolnicza, wykorzystuje swe położenie wśród lasów, rzek i jezior, nabierając charakteru miejscowości wypoczynkowo–turystycznej. We wsi i jej okolicy znajduje się wiele gospodarstw agroturystycznych, domki letniskowe oraz pole biwakowe.
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 13, 14, 17
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XIX wieku, po wschodniej stronie drogi do Mikołajek, pod lasem
- dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XX wieku, na północ od wsi, w kierunku osady Wypad
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, przy skrzyżowaniu dróg Ukta – Piecki z drogą lokalną Gałkowo – Kadzidłowo
Bibliografia
Bielawny Krzysztof, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.
Kass Wojciech, Worobiec Krzysztof A., Ginące leśniczówki Puszczy Piskiej, Znad Pisy, nr 12, 2003, ss. 284–300.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [14.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Nowa Ukta, Kadzidłowo, Wypad
- ↑ Strona Gminy Ruciane-Nida [30.08.2013]
