Gradki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Gradki | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Gradek | |dopełniacz wsi = Gradek | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Gradki.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Gradki. Dawny magazyn - fragment przedwojennego majątku rodziny von Schulze<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Gradki''' (niem. ''Gratken'') – | + | ''' Gradki''' (niem. ''Gratken'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]],w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 204 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Teresa Sezonienko]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>. |
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Wieś usytuowana pomiędzy [[Frączki| Frączkami]] a [[Nowe Włóki| Nowymi Włókami]]. Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 21 km na północny wschód od [[Olsztyn| Olsztyna]] oraz 3,8 km od [[Jezioro Kociołek| | + | Wieś usytuowana jest pomiędzy [[Frączki| Frączkami]] a [[Nowe Włóki| Nowymi Włókami]]. Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 21 km na północny wschód od [[Olsztyn| Olsztyna]] oraz 3,8 km od jeziora [[Jezioro Kociołek|Kociołek]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | + | Na przestrzeni stuleci istniały różne nazwy wsi: ''villa Grawden'' (1366), ''Grawdekayme wel Grunenberg'' (1376), ''Grauden'' (1422), ''Grotken'' (1656), ''Gradken'' (1755). W 1881 roku odnotowano polską odmianę ''Gratki''. | |
| − | + | Lokacja wsi miała miejsce w roku 1366 – w dokumencie miejscowość zapisano jako ''Grawden''. Wieś stanowiła własność biskupów warmińskich. Gradki wraz z [[Plutki|Plutkami]] wchodziły w skład majątku rodu [[Rodzina von Schultze| von Schultze]]. W XVIII wieku w Gradkach znajdowała się prywatna kaplica wybudowana przez dzierżawcę [[Andrzej Kautecka |Andrzeja Kautecka]] – w latach 1743–1782 odprawiano w niej nabożeństwa. W roku 1910 obszar dworski obejmował powierzchnię 730 ha; 23 rodziny mieszkały w 11 budynkach. Gradki liczyły wówczas 151 mieszkańców, w tym 5 Polaków. W 1920 roku ostatni właściciel zbankrutował, a jego syn przekazał majątek państwu. W 1930 roku ziemię rozparcelowano na mniejsze działki i przekazane rolnikom. Po 1945 roku dworek dawnych właścicieli został rozebrany. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] w Gradkach działał sklep, kuźnia, punkt pocztowy i magazyn zbożowy. Swoje usługi oferował miejscowy stolarz, ogrodnik, krawiec i dróżnik. W miejscowości funkcjonowała również szkoła. Niedaleko wsi zlokalizowany był podobno cmentarz rodowy, do którego prowadziła – niknąca obecnie – aleja dębowa. Do czasów obecnych nie zachował się żaden ślad po cmentarzu. W 1945 roku na terenie wsi Rosjanie utworzyli obóz pracy, w którym przebywały głównie kobiety i dzieci. W 1993 roku miejscowość była zamieszkana przez 202 osoby. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Kultura == |
| − | + | *Działalność [[Stowarzyszenie ''Nasza Wieś''| Stowarzyszenia ''Nasza Wieś'']] z siedzibą we [[Frączkach]] obejmuje swym zasięgiem miejscowość Gradki, [[Tuławki]] i [[Studzianka]]. | |
| − | [[ | + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | ... | + | *pozostałości dworskiej zabudowy: czworaki i budynki gospodarcze, dawna kuźnia, przekształcona w domek letniskowy |
| − | + | ||
| − | < | + | ==Ciekawostki== |
| + | *W Pałacu von Schulze w latach przedwojennych mieściła się szkoła. Dyrektorem był fanatyczny zwolennik Adolfa Hitlera. W 1932 r. podczas wyborów do Reichstagu intensywnie agitował za NSDAP. Rozprowadzał przypinki z napisem "JA" (niem. "tak"). <ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=5&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=664286256050f3ba065fef97e6b8b465</ref> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny'', Gady 2011.<br/> | |
| − | + | Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994.<br/> | |
| − | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.warmiaznanainieznana.pl/czytaj.php?strona=gradki| Warmia znana i nieznana] [13.12.2013]<br/> | |
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Gradki| Wikipedia] [13.12.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 70: | Linia 65: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 12:27, 4 sty 2017
| Gradki | |
| | |
 Gradki. Dawny magazyn - fragment przedwojennego majątku rodziny von Schulze
Źródło: archipelag.ceik.eu | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 204 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gradki | |
| Położenie na mapie Polski  Gradki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gradki (niem. Gratken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim,w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 204 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Sezonienko[1].
Spis treści
Położenie
Wieś usytuowana jest pomiędzy Frączkami a Nowymi Włókami. Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 21 km na północny wschód od Olsztyna oraz 3,8 km od jeziora Kociołek.
Dzieje miejscowości
Na przestrzeni stuleci istniały różne nazwy wsi: villa Grawden (1366), Grawdekayme wel Grunenberg (1376), Grauden (1422), Grotken (1656), Gradken (1755). W 1881 roku odnotowano polską odmianę Gratki. Lokacja wsi miała miejsce w roku 1366 – w dokumencie miejscowość zapisano jako Grawden. Wieś stanowiła własność biskupów warmińskich. Gradki wraz z Plutkami wchodziły w skład majątku rodu von Schultze. W XVIII wieku w Gradkach znajdowała się prywatna kaplica wybudowana przez dzierżawcę Andrzeja Kautecka – w latach 1743–1782 odprawiano w niej nabożeństwa. W roku 1910 obszar dworski obejmował powierzchnię 730 ha; 23 rodziny mieszkały w 11 budynkach. Gradki liczyły wówczas 151 mieszkańców, w tym 5 Polaków. W 1920 roku ostatni właściciel zbankrutował, a jego syn przekazał majątek państwu. W 1930 roku ziemię rozparcelowano na mniejsze działki i przekazane rolnikom. Po 1945 roku dworek dawnych właścicieli został rozebrany.
Przed wybuchem II wojny światowej w Gradkach działał sklep, kuźnia, punkt pocztowy i magazyn zbożowy. Swoje usługi oferował miejscowy stolarz, ogrodnik, krawiec i dróżnik. W miejscowości funkcjonowała również szkoła. Niedaleko wsi zlokalizowany był podobno cmentarz rodowy, do którego prowadziła – niknąca obecnie – aleja dębowa. Do czasów obecnych nie zachował się żaden ślad po cmentarzu. W 1945 roku na terenie wsi Rosjanie utworzyli obóz pracy, w którym przebywały głównie kobiety i dzieci. W 1993 roku miejscowość była zamieszkana przez 202 osoby.
Kultura
- Działalność Stowarzyszenia Nasza Wieś z siedzibą we Frączkach obejmuje swym zasięgiem miejscowość Gradki, Tuławki i Studzianka.
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Zabytki
- pozostałości dworskiej zabudowy: czworaki i budynki gospodarcze, dawna kuźnia, przekształcona w domek letniskowy
Ciekawostki
- W Pałacu von Schulze w latach przedwojennych mieściła się szkoła. Dyrektorem był fanatyczny zwolennik Adolfa Hitlera. W 1932 r. podczas wyborów do Reichstagu intensywnie agitował za NSDAP. Rozprowadzał przypinki z napisem "JA" (niem. "tak"). [2]
Bibliografia
Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Warmia znana i nieznana [13.12.2013]
Wikipedia [13.12.2013]
Przypisy
