Rydzówka (gmina Pasłęk): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
}} | }} | ||
''' Rydzówka ''' (niem. ''Kalthof'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pasłęk]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. | ''' Rydzówka ''' (niem. ''Kalthof'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pasłęk]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. | ||
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 223 mieszkańców (łącznie z [[Czarna Góra|Czarną Górą]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Rydzówka, [[Tolpity]], Czarna Góra i [[Kąty]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ewa Bilska-Romanowska. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 223 mieszkańców (łącznie z [[Czarna Góra|Czarną Górą]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Rydzówka, [[Tolpity]], Czarna Góra i [[Kąty]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na południe od [[Pasłęk|Pasłęka]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], 4 km na południe od [[Pasłęk|Pasłęka]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Na obszarze wsi istniało prawdopodobnie staropruskie grodzisko obronne. Pierwsza wzmianka dotycząca ówczesnej Rydzówki, zwanej ''Caldenhoff'' pochodzi z lat 1402–1408. Pierwszy zachowany akt lokacyjny wsi został wystawiony z 1466 roku przez wielkiego mistrza [[Ludwig von Erlichshausen|Ludwiga von Erlichshausena]]. W 1507 roku wielki mistrz [[Friedrich von Sachsen]] odnowił przywilej lokacyjny wsi na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Odbiorcą dokumentu był ówczesny właściciel Rydzówki [[von Schertwitz|Hans von Schertwitz]], którego dziedzice gospodarzyli w majątku do końca XVIII wieku. Po [[wojny polsko-krzyżackie|wojnie polsko-krzyżackiej]] Rydzówka wyludniła się. | + | Na obszarze wsi istniało prawdopodobnie staropruskie grodzisko obronne. Pierwsza wzmianka dotycząca ówczesnej Rydzówki, zwanej ''Caldenhoff'', pochodzi z lat 1402–1408. Pierwszy zachowany akt lokacyjny wsi został wystawiony z 1466 roku przez wielkiego mistrza [[Ludwig von Erlichshausen|Ludwiga von Erlichshausena]]. W 1507 roku wielki mistrz [[Friedrich von Sachsen]] odnowił przywilej lokacyjny wsi na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Odbiorcą dokumentu był ówczesny właściciel Rydzówki [[von Schertwitz|Hans von Schertwitz]], którego dziedzice gospodarzyli w majątku do końca XVIII wieku. Po [[wojny polsko-krzyżackie|wojnie polsko-krzyżackiej]] Rydzówka wyludniła się. |
| − | W 1774 roku wieś była zamieszkana przez 72 osoby. W 1875 roku Rydzówka liczyła 136 mieszkańców. W latach 80. XIX wieku we wsi działała szkoła. Do 1920 roku majątek w Rydzówce należał do cenionego gospodarza Karla Görga, u którego w 1919 roku praktyki rolnicze odbywał młody książę [[Aleksander zu Dohna]] ze [[Słobity|Słobit]]. W 1920 roku Görg przejął dobra swego zmarłego teścia w Littschen koło Kwidzyna, gdzie wkrótce przeniósł się wraz z rodziną. Zarządcą majątku w Rydzówce ustanowił Waltera Schulza. W 1925 roku wieś składała się z 73 budynków. Rydzówka, Kąty, Czarna Góra i Talipity były zamieszkane łącznie przez 353 osoby. Wszyscy byli ewangelikami. Wsie podlegały parafii w [[Zielonka | + | W 1774 roku wieś była zamieszkana przez 72 osoby. W 1875 roku Rydzówka liczyła 136 mieszkańców. W latach 80. XIX wieku we wsi działała szkoła. Do 1920 roku majątek w Rydzówce należał do cenionego gospodarza Karla Görga, u którego w 1919 roku praktyki rolnicze odbywał młody książę [[Aleksander zu Dohna]] ze [[Słobity|Słobit]]. W 1920 roku Görg przejął dobra swego zmarłego teścia w Littschen koło Kwidzyna, gdzie wkrótce przeniósł się wraz z rodziną. Zarządcą majątku w Rydzówce ustanowił Waltera Schulza. W 1925 roku wieś składała się z 73 budynków. Rydzówka, Kąty, Czarna Góra i Talipity były zamieszkane łącznie przez 353 osoby. Wszyscy byli ewangelikami. Wsie podlegały parafii w [[Zielonka Pasłęcka|Zielonce Pasłęckiej]], której ostatnim pastorem był Robert Griggo. |
| − | 22 stycznia 1945 roku mieszkańcy opuścili wieś, kierując się w stronę Pasłęka i [[Elbląg|Elbląga]]. Kiedy w 1945 roku pojawili się pierwsi polscy osadnicy, w Rydzówce pozostawało jeszcze kilka rodzin niemieckich. Pierwszym powojennym sołtysem wsi został [[Bolesław Osiński]]. Cztery miejscowe rodziny niemieckie pozostały w Rydzówce jeszcze do 1947 roku. W poniemieckiej szkole uruchomiono wkrótce polską czteroklasową placówkę. Szkoła została zamknięta pod koniec lat 80. W Rydzówce utworzono majątek państwowy, który od 1958 roku podlegał pod Inspektorat PGR w Pasłęku. Po likwidacji Inspektoratu | + | Na początku lat 30. XX wieku miejscowe dobra obejmowały obszar 375 ha. Ówczesnym właścicielem Rydzówki był major w stanie spoczynku – Arthur Leineweber. Hodował 130 sztuk bydła, 200 świń, 40 koni, 300 owiec. Zbudowania gospodarcze składały się z obór, stajni, owczarni, świniarni, spichlerza zbożowego. Ostatnimi właścicielami majątku byli Edmund i Charlotte Leineweber. W 1939 roku wieś liczyła 136 mieszkańców. W czasie II wojny światowej w majątku pracowali robotnicy przymusowi z Polski, Francji i Rosji. |
| + | |||
| + | 22 stycznia 1945 roku mieszkańcy opuścili wieś, kierując się w stronę Pasłęka i [[Elbląg|Elbląga]]. Kiedy w 1945 roku pojawili się pierwsi polscy osadnicy, w Rydzówce pozostawało jeszcze kilka rodzin niemieckich. Pierwszym powojennym sołtysem wsi został [[Bolesław Osiński]]. Cztery miejscowe rodziny niemieckie pozostały w Rydzówce jeszcze do 1947 roku. W poniemieckiej szkole uruchomiono wkrótce polską czteroklasową placówkę. Szkoła została zamknięta pod koniec lat 80. W Rydzówce utworzono majątek państwowy, który od 1958 roku podlegał pod Inspektorat [[Państowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|PGR]] w Pasłęku. Po likwidacji Inspektoratu w 1972 roku utworzono tu Państwowe Ośrodki Hodowli Zarodowej. Tym sposobem Rydzówka została podporządkowana Państwowemu Ośrodkowi Hodowli Zarodowej w [[Drulity|Drulitach]]. Na początku lat 90. zlikwidowano miejscowy PGR. Ziemia została przejęta przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Około 1997 roku PGR został kupiony przez norweską firmę. Kilka lat temu staraniem mieszkańców Rydzówki oraz proboszcza parafii w Zielonce Pasłęckiej do wsi został przeniesiony rozebrany kościółek z elbląskiej parafii pw. Świętej Trójcy. W 2000 roku świątynia została konsekrowana [[kościół pw. św. Reginy Protmann w Rydzówce|pw. św. Reginy Protmann]]. | ||
W 2013 roku Rydzówka zajęła trzecie miejsce w konkursie "Aktywna, piękna i czysta wieś". W 2014 roku miejscowość zdobyła wyróżnienie w konkursie "Wieś z inicjatywą". | W 2013 roku Rydzówka zajęła trzecie miejsce w konkursie "Aktywna, piękna i czysta wieś". W 2014 roku miejscowość zdobyła wyróżnienie w konkursie "Wieś z inicjatywą". | ||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
<br/> | <br/> | ||
==Gospodarka == | ==Gospodarka == | ||
| − | W miejscowości ma | + | W miejscowości ma powstać farma wiatrowa. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*dworek dawnych właścicieli majątku z drugiej połowy XIX wieku – obecnie własność prywatna; obiekt w złym stanie technicznym | *dworek dawnych właścicieli majątku z drugiej połowy XIX wieku – obecnie własność prywatna; obiekt w złym stanie technicznym | ||
| Linia 63: | Linia 64: | ||
[[Rydzówka (gmina Braniewo)]]<br/> | [[Rydzówka (gmina Braniewo)]]<br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.<br/> | + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> |
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | ||
| − | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic | + | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> |
| − | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16430 | + | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16430 Lech Słodownik, ''Rydzówka'', glospasleka.pl] [15.06.2014]<br/> |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1401-1500]] |
Aktualna wersja na dzień 09:14, 27 kwi 2020
| Rydzówka | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Pasłęk |
| Liczba ludności (2010) | 223 (łącznie z Czarną Górą) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rydzówka | |
| Położenie na mapie Polski  Rydzówka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rydzówka (niem. Kalthof) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 223 mieszkańców (łącznie z Czarną Górą). W skład sołectwa wchodzą wsie: Rydzówka, Tolpity, Czarna Góra i Kąty. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ewa Bilska-Romanowska.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na południe od Pasłęka.
Dzieje miejscowości
Na obszarze wsi istniało prawdopodobnie staropruskie grodzisko obronne. Pierwsza wzmianka dotycząca ówczesnej Rydzówki, zwanej Caldenhoff, pochodzi z lat 1402–1408. Pierwszy zachowany akt lokacyjny wsi został wystawiony z 1466 roku przez wielkiego mistrza Ludwiga von Erlichshausena. W 1507 roku wielki mistrz Friedrich von Sachsen odnowił przywilej lokacyjny wsi na prawie magdeburskim. Odbiorcą dokumentu był ówczesny właściciel Rydzówki Hans von Schertwitz, którego dziedzice gospodarzyli w majątku do końca XVIII wieku. Po wojnie polsko-krzyżackiej Rydzówka wyludniła się.
W 1774 roku wieś była zamieszkana przez 72 osoby. W 1875 roku Rydzówka liczyła 136 mieszkańców. W latach 80. XIX wieku we wsi działała szkoła. Do 1920 roku majątek w Rydzówce należał do cenionego gospodarza Karla Görga, u którego w 1919 roku praktyki rolnicze odbywał młody książę Aleksander zu Dohna ze Słobit. W 1920 roku Görg przejął dobra swego zmarłego teścia w Littschen koło Kwidzyna, gdzie wkrótce przeniósł się wraz z rodziną. Zarządcą majątku w Rydzówce ustanowił Waltera Schulza. W 1925 roku wieś składała się z 73 budynków. Rydzówka, Kąty, Czarna Góra i Talipity były zamieszkane łącznie przez 353 osoby. Wszyscy byli ewangelikami. Wsie podlegały parafii w Zielonce Pasłęckiej, której ostatnim pastorem był Robert Griggo.
Na początku lat 30. XX wieku miejscowe dobra obejmowały obszar 375 ha. Ówczesnym właścicielem Rydzówki był major w stanie spoczynku – Arthur Leineweber. Hodował 130 sztuk bydła, 200 świń, 40 koni, 300 owiec. Zbudowania gospodarcze składały się z obór, stajni, owczarni, świniarni, spichlerza zbożowego. Ostatnimi właścicielami majątku byli Edmund i Charlotte Leineweber. W 1939 roku wieś liczyła 136 mieszkańców. W czasie II wojny światowej w majątku pracowali robotnicy przymusowi z Polski, Francji i Rosji.
22 stycznia 1945 roku mieszkańcy opuścili wieś, kierując się w stronę Pasłęka i Elbląga. Kiedy w 1945 roku pojawili się pierwsi polscy osadnicy, w Rydzówce pozostawało jeszcze kilka rodzin niemieckich. Pierwszym powojennym sołtysem wsi został Bolesław Osiński. Cztery miejscowe rodziny niemieckie pozostały w Rydzówce jeszcze do 1947 roku. W poniemieckiej szkole uruchomiono wkrótce polską czteroklasową placówkę. Szkoła została zamknięta pod koniec lat 80. W Rydzówce utworzono majątek państwowy, który od 1958 roku podlegał pod Inspektorat PGR w Pasłęku. Po likwidacji Inspektoratu w 1972 roku utworzono tu Państwowe Ośrodki Hodowli Zarodowej. Tym sposobem Rydzówka została podporządkowana Państwowemu Ośrodkowi Hodowli Zarodowej w Drulitach. Na początku lat 90. zlikwidowano miejscowy PGR. Ziemia została przejęta przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Około 1997 roku PGR został kupiony przez norweską firmę. Kilka lat temu staraniem mieszkańców Rydzówki oraz proboszcza parafii w Zielonce Pasłęckiej do wsi został przeniesiony rozebrany kościółek z elbląskiej parafii pw. Świętej Trójcy. W 2000 roku świątynia została konsekrowana pw. św. Reginy Protmann.
W 2013 roku Rydzówka zajęła trzecie miejsce w konkursie "Aktywna, piękna i czysta wieś". W 2014 roku miejscowość zdobyła wyróżnienie w konkursie "Wieś z inicjatywą".
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Drulitach.
Gospodarka
W miejscowości ma powstać farma wiatrowa.
Zabytki
- dworek dawnych właścicieli majątku z drugiej połowy XIX wieku – obecnie własność prywatna; obiekt w złym stanie technicznym
- budynek dawnej niemieckiej szkoły – obecnie zaadoptowany na prywatne mieszkanie
- dawny cmentarz pochodzący z drugiej połowy XIX wieku – obecnie zachowany jedynie szczątkowo
- zanikający cmentarz z pierwszej połowy XIX wieku, znajdujący się na terenie dawnego dworskiego parku
Przypisy
Zobacz też
Rydzówka (gmina Węgorzewo)
Rydzówka (gmina Braniewo)
Bibliografia
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Lech Słodownik, Rydzówka, glospasleka.pl [15.06.2014]
