Kwietniewo

Kwietniewo
Kościół pw. Podwyższenia Świętego Krzyża w Kwietniewie Wikipedia [12.09.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Rychliki
Liczba ludności (2010)	253
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kwietniewo
Położenie na mapie Polski Kwietniewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kwietniewo (niem. Königsblumenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 253 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Kraska.

Położenie

Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, na południowy zachód od Pasłęka nad Jeziorem Kiersyty.

Dzieje miejscowości

Obszar dzisiejszego Kwietniewa był zamieszkany na długo przez założeniem osady przez Zakon Krzyżacki. Świadczą o tym owoce prac archeologicznych, których efektem było m.in. odnalezienie kamiennej siekiery z młodszej epoki kamienia (w 1935 roku). Podczas budowy miejscowej szkoły w 1911 roku natrafiono natomiast na kamienny grób skrzynkowy z charakterystyczną urną twarzową, datowany na okres wczesnogermański.

Okolice Kwietniewa odgrywały istotną rolę także w czasie walk Krzyżaków z Prusami. Wielu historyków skłania się do przypuszczania, że w pobliskim Świętym Gaju został zamordowany przez Prusów w 997 roku biskup z Pragi - Wojciech. Dokument lokacyjny dla Kwietniewa został wystawiony w Dzierzgoniu 28 września 1299 roku. Kwietniewo było najstarszą wsią czynszową w komturii dzierzgońskiej. Komtur Henryk Zuckschwert lokował wieś na 63 łana. Wyrażono również zgodę na działalność karczmy.Prawdopodobnie z osadnikami niemieckimi w średniowieczu i później przybywali tu także nieliczni koloniści polscy.

Po zakończeniu Wojny trzynastoletniej w 1466 roku Kwietniewo, Dolno i Myślice pozostały w granicach państwa zakonnego.

Kwietniewo było jedną z nielicznych wsi w dawnym powiecie pasłęckim, mogącą poszczycić się posiadaniem wilkierza, zwanego także ustawą wiejską. Wilkierz dla Kwietniewa i równocześnie Świętego Gaju został wydany 6 maja 1671 roku w Dolnie (Starym). Na początku XVIII wieku wieś została włączona do domen królewskich; wówczas zaczęto stosować nazwę Königsblumenau.

W 1785 rOku Kwietniewo składało się 49 domów, a do miejscowej luterskiej parafii należał także kościół filialny w Świętym Gaju.(filia)". W okresie wojen napoleońskich w okolicy stacjonowały - traktowane jako przysłowiowy dopust Boży - wojska francuskie.

Po reformach administracyjnych w roku 1818 Kwietniewo znalazło się w nowo utworzonym powiecie pasłęckim, wyodrębnionym z powiatu morąskiego. W 1834 roku miejscowość składała się z 20 zabudowań należących do 16 chłopów. W Kwietniewa działała wówczas szkoła oraz kuźnia. Po reformach rolnych z lat 30. i 40. XIX wieku, doszło do powstania w miejscowości 16 dużych gospodarstw chłopskich, które w kilku przypadkach usytuowano poza wsią. Od 1874 roku Kwietniewo było siedzibą urzędu obwodowego. Miejscowość liczyła 668 mieszkańców. W tym czasie do Kwietniewa należały administracyjnie wsi: Brudzędy, Stare i Nowe Dolno, Rejsyty, Dziśnity.

Ożywienie życia gospodarczego nastąpiło z pewnością pod koniec XIX wieku. Uruchomiono wówczas wybudowaną w latach 1891-1893 linię kolejową, łączącą bezpośrednio Elbląg z Ostródą i z Olsztynkiem. Ostatnim zawiadowcą był tu niejaki Jordan. Linia ta została rozebrana przez Sowietów w 1945 roku.Kilkadziesiąt osób z parafii kwietniewskiej zginęło w czasie I wojnie światowej. Ku ich czci odsłonięto w latach 20. okazały pomnik w centrum wsi, naprzeciwko kościoła. Pomnik po 1945 roku został częściowo zniszczony.

W okresie międzywojennym wieś znacznie się rozbudowała. Uruchomiona została poczta, funkcjonowała duża mleczarnia. Charakterystyczym obiektem był zbudowany pod koniec XIX wieku wiatrak typu Bock'a,którego właścicielem był niejaki Kolmsee. W 1931 roku na 690 mieszkańców 327 stanowili mężczyźni. W Kwietniewie żyło 671 ewangelików, i zaledwie 10 katolików. Do znanych przedwojennych mieszkańców wsi należał m.in. Zygfryd Koppetsch, gospodarzący na 144 ha, Paul Fähndrich - ostatni wójt i właściciel dworku w stylu włoskim z XIX wieku, Emil Kalien - właściciel dużej gospody, stacji benzynowej "Aral" i hurtownik brykietu oraz niejaki Römer - właściciel zakładu ślusarsko-kowalskiego.

Wieś została zajęta przez Armię Czerwoną 23 stycznia 1945 roku. W Kwietniewie urządzono duży obóz pracy dla Niemców, którzy pozostali na terenie powiatu pasłęckiego. Wieś zasiedlona została w większości przez Polaków pochodzących z Zamojszczyzny oraz z okolic Krakowa. 2 października 1999 roku obchodzono uroczyście jubileusz 700-lecia Kwietniewa.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Ludzie związani z miejscowością

• Edward Anderson (1827-1905) - syn miejscowego pastora, uczestnika kampanii napoleońskich, Edward był malarzem i wykładowcą, członkiem Królewskiego Towarzystwa Miłośników Starożytności "Prussia". W 1896 roku jako pierwszy postawił tezę, iż to w pobliskim Świętym Gaju zginął męczeńską śmiercią św. Wojciech.
• Ciekawą postacią był również ostatni ewangelicki pastor kwietniewskiego kościoła Max Toepel (1896-1976), członek Wschodniopruskiego Kościoła Wyznaniowego. Interesował się historią, pisał wiersze i wydawał miesięcznik o nazwie "Posłaniec gminny Kwietniewa i Świętego Gaju", zawierający lokalne informacje parafialne.

Mówiąc o historii tej wsi, należy podkreślić, że jej niemiecki charakter do 1945 r. nie ulega żadnej wątpliwości, chociaż można znaleźć też elementy polskie.

Zabytki

• Średniowieczny gotycki kościół, wzniesiony w latach 1330-1350; we wnętrzu znajduje się ołtarz z 1685 roku, kamienne płyty nagrobne przedstawicieli miejscowych rodów i zarazem patronów świątyni - von Wallenrodt i von Reibnitz.

Turystyka

Przez miejscowość prowadzi pieszy Szlak św. Wojciecha: Elbląg - Święty Gaj - przebieg trasy: Elbląg Zdrój – Elbląg (port) – Tropy – Węgle – Żukowo – Żółwiniec – Dzierzgonka – Stare Dolno – Kwietniewo – Święty Gaj.

Bibliografia

1. Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
2. Historia Kwietniewa [data dostępu: 12.11.2013]
3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]