Piotraszewo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Piotraszewo | |nazwa = Piotraszewo | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Piotraszewa | |dopełniacz wsi = Piotraszewa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = piotraszewo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kościół | + | |opis zdjęcia = Kościół w Piotraszewie.<br>Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piotraszewo_gm._Dobre_Miasto.JPG Wikimedia Commons] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Piotraszewo''' (niem. ''Peterswalde'') – wieś sołecka | + | '''Piotraszewo''' (niem. ''Peterswalde'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. Do 1954 roku siedziba [[Gmina Piotraszewo|gminy Piotraszewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | Do 1954 roku siedziba [[ | + | Wieś w roku 2010 była zamieszkana przez 217 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ryszard Piwowarek]]<ref>[http://bip.dobremiasto.com.pl/47/43/Solectwa_Kadencja_2015-2019/#] </ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Położenie== | == Położenie== | ||
Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 16,4 km na północny zachód od [[Dobre Miasto| Dobrego Miasta]]. | Miejscowość jest położona w północnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], w odległości 16,4 km na północny zachód od [[Dobre Miasto| Dobrego Miasta]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została lokowana w dniu 13 grudnia 1335 roku. Nadania dokonał wójt krajowy [[Henryk Luter]]. 60 łanów ziemi na [[ | + | Wieś została lokowana w dniu 13 grudnia 1335 roku. Nadania dokonał wójt krajowy [[Henryk Luter]]. 60 łanów ziemi na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] otrzymał zasadźca o imieniu Piotr. Oprócz urzędu sołtysa oraz 6,5 łana ziemi otrzymał również karczmę. W przywileju lokacyjnym wspomniany był także obowiązek uposażenia miejscowej świątyni. Proboszcz Piotraszewa po raz pierwszy pojawił się w źródłach z roku 1363. 40 lat później biskup [[Henryk III Sorbom]] przekazał wsi dodatkowe 12 łanów lasu. W 1451 roku kolejny biskup – [[Franciszek Kuhschmalz]] – nadał wsi posiadłość ''Lamoten'', liczącą wówczas 6 łanów. Kościół został wzniesiony w trzeciej ćwierci XIV wieku. Jego konsekracji w roku 1580 dokonał biskup [[lkwim:Marcin Kromer |Marcin Kromer]]. Od 1622 roku [[lkwim: Kościół p.w. św. Bartłomieja w Piotraszewie|kościół]] w Piotraszewie był z pewnością siedzibą parafii. |
| + | |||
| + | 20 stycznia 1631 roku przywilej lokacyjny wsi został potwierdzony przez [[Michał Działyński| Michała Erazma Działyńskiego]] – administratora biskupstwa. W 1656 roku Piotraszewo było zamieszkane przez sołtysa i 16 chłopów; we wsi działała karczma. W 1688 roku miejscowość liczyła 38 mieszkańców. Wykazy z lat 1702 i 1767 odnotowują istnienie Piotraszewa jako wsi chłopskiej. W 1817 roku wieś składała się z 54 domów, zamieszkanych przez 267 osób. W 1939 roku miejscowość liczyła 537 mieszkańców. | ||
| + | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojnie światowej]] wieś nosiła nazwę Pietrzwałd lub Piotrowice. [[Gmina Piotraszewo|Gminę Piotraszewo]] powołano do życia z dniem 23 października 1945 roku. Pierwszym wójtem obrano [[Wacław Grotkowski| Wacława Grotkowskiego]]. Jesienią 1945 roku we wsi zaczęła działać siedmioklasowa szkoła podstawowa. Piotraszewo zelektryfikowano dopiero w 1960 roku. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Liczba | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: |
| − | 1846 – 502 osoby (8 Żydów, 5 ewangelików, 489 katolików; 60 domów) | + | *1846 r. – 502 osoby (8 Żydów, 5 ewangelików, 489 katolików; 60 domów) |
| − | 1858 – 600 osób (1 ewangelik, 599 katolików; 62 domy) | + | *1858 r. – 600 osób (1 ewangelik, 599 katolików; 62 domy) |
| − | 1871 – 637 osób (4 ewangelików, 633 katolików; 74 domy) | + | *1871 r. – 637 osób (4 ewangelików, 633 katolików; 74 domy) |
| − | 1905 – 539 osób (4 ewangelików, 535 katolików) | + | *1905 r. – 539 osób (4 ewangelików, 535 katolików) |
| − | 1925 ‒ 506 osób (15 ewangelików, 491 katolików; 78 domów) | + | *1925 r. ‒ 506 osób (15 ewangelików, 491 katolików; 78 domów) |
| + | ==Bezpieczeństwo== | ||
| + | W miejscowości działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa w Piotraszewie| szkoła podstawowa]] | |
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 22 km – przebieg trasy: [[Smolajny]] – [[Dębowa Góra]] – [[Urbanowo]] – dawny nasyp kolejowy linii [[Orneta]] – [[Lidzbark Warmiński]] – [[Mawry]] – Piotraszewo – obwód leśny nr 240 |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Bartłomieja w Piotraszewie|gotycki kościół]] z II połowy XIV wieku, wzniesiony do niemal połowy wysokości z polnych kamieni; odnowiony w latach 1738-1742; restaurowany w latach 80. XIX wieku (1886–1887); we wnętrzu zachował się ołtarz główny z 1782 roku; pozostałe wyposażenie świątyni pochodzi z XVIII i XIX stulecia |
| − | * | + | *pomnik ku czci mieszkańców parafii poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
| − | * | + | *neogotycka kapliczka zlokalizowana w sąsiedztwie kościoła, wzniesiona ok. 1900 roku, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków |
| − | * | + | *cmentarz założony w I połowie XIX wieku |
| − | * | + | *klasycystyczny budynek plebanii wzniesionej w 1806 roku |
| − | * | + | *kapliczka przydrożna pochodząca z XIX stulecia, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków |
| − | * | + | *zabytkowy dom nr 11, wybudowany na początku XIX wieku |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | Suchenek Zygmunt, ''Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii'', Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury'', red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.<br/> | |
| − | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/dobre_miasto_gmina_miejsko_wiejska/47/43/Solectwa/| Bank Danych Lokalnych GUS] [20.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#646/pl/p/piotraszewo_-_zabytkowy_kosciol_fil._p.w._sw._bartlomieja| Ciekawe Mazury] [20.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/piotraszewo| Olsztyńska Strona Rowerowa] [20.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Piotraszewo| Wikipedia] [20.09.2013] | |
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 101: | Linia 87: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 09:54, 10 maj 2016
| Piotraszewo | |
| | |
 Kościół w Piotraszewie.
Źródło: Wikimedia Commons | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dobre Miasto |
| Liczba ludności (2010) | 217 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Piotraszewo | |
| Położenie na mapie Polski  Piotraszewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Piotraszewo (niem. Peterswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. Do 1954 roku siedziba gminy Piotraszewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś w roku 2010 była zamieszkana przez 217 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ryszard Piwowarek[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 16,4 km na północny zachód od Dobrego Miasta.
Dzieje miejscowości
Wieś została lokowana w dniu 13 grudnia 1335 roku. Nadania dokonał wójt krajowy Henryk Luter. 60 łanów ziemi na prawie chełmińskim otrzymał zasadźca o imieniu Piotr. Oprócz urzędu sołtysa oraz 6,5 łana ziemi otrzymał również karczmę. W przywileju lokacyjnym wspomniany był także obowiązek uposażenia miejscowej świątyni. Proboszcz Piotraszewa po raz pierwszy pojawił się w źródłach z roku 1363. 40 lat później biskup Henryk III Sorbom przekazał wsi dodatkowe 12 łanów lasu. W 1451 roku kolejny biskup – Franciszek Kuhschmalz – nadał wsi posiadłość Lamoten, liczącą wówczas 6 łanów. Kościół został wzniesiony w trzeciej ćwierci XIV wieku. Jego konsekracji w roku 1580 dokonał biskup Marcin Kromer. Od 1622 roku kościół w Piotraszewie był z pewnością siedzibą parafii.
20 stycznia 1631 roku przywilej lokacyjny wsi został potwierdzony przez Michała Erazma Działyńskiego – administratora biskupstwa. W 1656 roku Piotraszewo było zamieszkane przez sołtysa i 16 chłopów; we wsi działała karczma. W 1688 roku miejscowość liczyła 38 mieszkańców. Wykazy z lat 1702 i 1767 odnotowują istnienie Piotraszewa jako wsi chłopskiej. W 1817 roku wieś składała się z 54 domów, zamieszkanych przez 267 osób. W 1939 roku miejscowość liczyła 537 mieszkańców. Po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę Pietrzwałd lub Piotrowice. Gminę Piotraszewo powołano do życia z dniem 23 października 1945 roku. Pierwszym wójtem obrano Wacława Grotkowskiego. Jesienią 1945 roku we wsi zaczęła działać siedmioklasowa szkoła podstawowa. Piotraszewo zelektryfikowano dopiero w 1960 roku.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1846 r. – 502 osoby (8 Żydów, 5 ewangelików, 489 katolików; 60 domów)
- 1858 r. – 600 osób (1 ewangelik, 599 katolików; 62 domy)
- 1871 r. – 637 osób (4 ewangelików, 633 katolików; 74 domy)
- 1905 r. – 539 osób (4 ewangelików, 535 katolików)
- 1925 r. ‒ 506 osób (15 ewangelików, 491 katolików; 78 domów)
Bezpieczeństwo
W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Szkolnictwo
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 22 km – przebieg trasy: Smolajny – Dębowa Góra – Urbanowo – dawny nasyp kolejowy linii Orneta – Lidzbark Warmiński – Mawry – Piotraszewo – obwód leśny nr 240
Zabytki
- gotycki kościół z II połowy XIV wieku, wzniesiony do niemal połowy wysokości z polnych kamieni; odnowiony w latach 1738-1742; restaurowany w latach 80. XIX wieku (1886–1887); we wnętrzu zachował się ołtarz główny z 1782 roku; pozostałe wyposażenie świątyni pochodzi z XVIII i XIX stulecia
- pomnik ku czci mieszkańców parafii poległych w czasie I wojny światowej
- neogotycka kapliczka zlokalizowana w sąsiedztwie kościoła, wzniesiona ok. 1900 roku, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków
- cmentarz założony w I połowie XIX wieku
- klasycystyczny budynek plebanii wzniesionej w 1806 roku
- kapliczka przydrożna pochodząca z XIX stulecia, wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków
- zabytkowy dom nr 11, wybudowany na początku XIX wieku
Bibliografia
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.09.2013]
Ciekawe Mazury [20.09.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [20.09.2013]
Wikipedia [20.09.2013]
Przypisy
