Starokatolicy

Starokatolicy – przedstawiciele nurtu katolicyzmu, który narodził się w 1870 roku.

Historia

Wyodrębnienie tego nurtu były efektem sprzeciwu części wiernych Kościoła rzymskokatolickiego wobec ogłoszenia dogmatu o prymacie i nieomylności papieża. Ruch doprowadził do odłączenia się od Kościoła grup wyznawców. W 1889 roku starokatolicyzm związał się z jansenistami w Utrechcie, którzy w 1724 roku zerwali związki z Watykanem.

Starokatolicy na Warmii

Pojawienie się ruchu na Warmii wiąże się z początkiem kulturkapmfu. Władze niemieckie rozpoczęły proces ograniczania wpływów Kościoła katolickiego w sferze publicznej.

Istotnym wydarzeniem związanym z rozwojem ruchu był konflikt biskupa warmińskiego Filipa Krementza z kilkoma wykładowacami Liceum Hosianum oraz seminarium nauczycielskiego w Braniewie. Grupa nie uznała dogmatu o nieomylności papieża, a jej protest od początku popierały władze. Postanowieniom Soboru Watykańskiego I sprzeciwili się: Fryderyk Michelis, Andrzej Menzel, Edmund Treibel, Paweł Wollmann, Józef Grunert. Wszyscy wymienieni zostali zawieszeni przez biskupa Krementza. Wykładowcy i nauczyciele nie spieszyli się jednak z opuszczeniem stanowisk. Wówczas biskup warmiński utworzył prywatne zajęcia z przedmiotów wykładanych dotychczas przez suspendowanych. Do akcji wkroczyli również rodzice seminarzystów i gimnazjalistów. W petycji do cesarza w sprawie usunięcia nauczycieli. Petycję podpisało 227 osób, w tym Mikołaj Liszewski, ojciec Jana Liszewskiego oraz Jakub Barczewski, ojciec Walentego Barczewskiego. Władze nie zareagowały na apele rodziców. Wkrótce liczba uczniów, którzy uczęszczali na zajęcia suspendowanych wykładowców, zaczęła drastycznie spadać. W tym momencie władze zdecydowały o zamknięciu seminarium. Duża część uczniów ukończyła ostatecznie naukę w Eichstädt w Bawarii. Starokatoliccy wykładowcy znaleźli natomiast pracę na uniwersytetach we Fryburgu, w Bonn i Kolonii. Natomiast Józef Grunert został kaznodzieją w przejętym przez starokatolików królewieckim kościele. W listopadzie 1886 roku przeszedł jednak na protestantyzm, poświęcając się pracy pastora w Allenburgu.

Na Warmii starokatolicyzm nie stworzył zwartych struktur i nie włączył się do wspólnoty Kościoła starokatolickiego w Niemczech, któremu ostateczną formę nadały ustalenia przyjęte na kongresach starokatolików w Monachium, Kolonii i Konstancji w latach 1871– 1872.

Około 1886 roku wpływy starokatolicyzmu zaczęły wygasać. Znaczną rolę w tym procesie odegrał ówczesny biskup warmiński Andrzej Thiel, dążący do porozumienia z władzami prowincji. Najpoważniejszym problemem, z jakim należało walczyć okazał się spadek liczby księży w diecezji warmińskiej.

Zobacz też

• Arianie
• Staroobrzędowcy
• Gromadkarze

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Obłąk Jan, Sprawa polskiej ludności katolickiej na terenie diecezji warmińskiej w latach 1870-1914, Nasza Przeszłość, t. XVIII, 1963, s. 35-139.
Piątek Tadeusz i Jerzy, Starokatolicyzm, Warszawa 1987.