Lubomino

Lubomino
Lubomino. Kościół pw. św. Katarzyny. Fot. Igor Hrywna. Źródło: www.mojemazury.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	lidzbarski
Gmina	Lubomino
Liczba ludności (2010)	1186
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Lubomino
Położenie na mapie Polski Lubomino
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lubomino (niem. Arnsdorf) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lubomino, siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

W 2010 roku miejscowość liczyła 1186 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą: Lubomino i Karbówka. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Edward Puzio.

Położenie

Miejscowość leży w w pobliżu Jeziora Tonka, w odległości 10 km na południowy wschód od Ornety.

Kaplica św. Rocha w Lubominie.
Fot. Jacek Jaworski. Źródło: wwwciekawemazury.pl

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1308 roku. Akt lokacji wystawił biskup warmiński Eberhard z Nysy. Odbiorcą dokumentu był jego brat Arnold, który otrzymał 120 łanów na prawie chełmińskim. Na poczet mającej powstać parafii przekazano 6 łanów. Lokacja wsi została potwierdzona w 1320 roku. W XIV wieku wybudowano również kościół pw. św. Katarzyny. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Lubomino zostało zniszczone. W przeciwieństwie do wielu miejscowości, które przez dłuższy czas musiały się borykać z problemem wyludnienia, Lubomino już w połowie XVI wieku było w całości zagospodarowane. Z pewnością miało to miejsce po kolejnym potwierdzeniu lokacji, które wystawił ówczesny biskup – Maurycy Ferber. Lubomino było w tym czasie największą wsią na Warmii. To właśnie na polach wokół wsi w 1602 roku przeprowadzono uroczysty przegląd wojska biskupiego. W 1783 roku miejscowość składała się ze 104 budynków. W 1807 roku Lubomino, podobnie jak wiele innych wsi, zostało spustoszone przez wojska francuskie. Miejscowy kościół strawił pożar. W 1818 roku wieś liczyła 618 mieszkańców. W 1875 roku odbudowaną świątynię konsekrował biskup Filip Krementz. W 1939 roku Lubomino było zamieszkane przez 1365 osób.

Po zakończeniu II wojny światowej we wsi uruchomiono centrum handlowo-usługowe wraz z gimnazjum. W miejscowości działa poczta, ośrodek zdrowia, apteka oraz restauracja. Funkcjonuje również Gminna Biblioteka Publiczna oraz Klub Integracji Społecznej. W 1998 roku Lubomino liczyło 1166 mieszkańców.

Zabytkowy krzyż na cmentarzu katolickim w Lubominie.
Źródło: www.lubomino.wm.pl

Edukacja

• Gimnazjum w Lubominie
• Szkoła Podstawowa w Lubominie

Gospodarka

W Lubominie działają firmy handlowo-usługowe, sklepy spożywczo-przemysłowe, piekarnie, firmy budowlane, zakłady stolarskie. Funkcjonuje gabinet weterynaryjny, centrum rekreacyjno-sportowe, zakład krawiecki, firma transportowa.

Kultura

W miejscowości istnieje Stowarzyszenie "Złoty Kłos" oraz Stowarzyszenie Aktywnych Mieszkańców "Lubimy Lubomino".

Ludzie związani z miejscowością

• Józef Tuławski (1698-1774) – proboszcz w Lubominie, kanonik dobromiejski, matematyk, współautor mapy Warmii

Sport

W miejscowości działa:

• Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe
• Uczniowski Klub Sportowy "Trops"

Zabytki

• gotycki kościół parafialny pw. św. Katarzyny, wybudowany w latach 1340–1370; obudowany na początku XIX stulecia; w 1922 roku został odnowiony. Ołtarz główny pochodzi z 1721 roku, ołtarze boczne powstały kolejno w 1740 i 1742 roku. We wnętrzu zachowała się również m.in. ambona z 1815 roku, granitowa kropielnica z XVI stulecia, późnogotycki krucyfiks z lat 1520–1530.
• kapliczka św. Rocha, wzniesiona w stylu barokowym w 1617 roku
• zabytkowe domy nr 4 i 38 z XIX stulecia
• trzy kapliczki przydrożne, wzniesione w XIX wieku
• barokowa kapliczka przydrożna z XVIII wieku
• przykościelna, późnogotycka kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem
• mogiła niemieckiego żołnierza poległego 19 stycznia 1916 roku, zlokalizowana na dawnym cmentarzu ewangelickim
• cmentarz katolicki, zlokalizowany w centrum wsi; najstarsze nagrobki pochodzą z XIX wieku

Bibliografia

Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Lodzińska Ewa, Warmia i Mazury, Warszawa 2012.
Polska Niezwykła: województwo warmińsko-mazurskie, red. Ewa Lodzińska i in., Warszawa 2008.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
domwarminski.pl [10.03.2014]
lubomino.wm.pl [10.03.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [10.03.2014]