Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie

Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie
Rodzaj rezerwatu	leśny
Państwo	Polska
Data utworzenia	1955
Powierzchnia	34,02 ha ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie
Położenie na mapie Polski Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie

O rezerwacie

Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie położony jest w województwie warmińsko mazurskim, na Pojezierzu Iławskim, w gminie Małdyty, w nadleśnictwie Dobrocin, obrębie ewidencyjnym Kiełkuty. Utworzony w 1955 r. Akt powołujący ukazał się w MP nr 40, poz. 397 z 10.05.1955 r.
Dzisiejsza nazwa rezerwatu pochodzi od dawnej niemieckiej nazwy uroczyska „Gross Bärwiesen". Utworzono go dla zachowania naturalnego starodrzewu bukowego, znajdującego się na granicy zwartego zasięgu geograficznego buka zwyczajnego, z domieszką grabu, dębu i lipy oraz z licznymi stanowiskami roślin chronionych, takich jak: lilia złotogłów, podkolan biały, storczyk plamisty, wawrzynek wilczełyko, kopytnik pospolity, marzanka wonna, widłak jałowcowaty.

Storczyk plamisty (Dactylorhiza maculata)

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Obszar położony na Warmii, na wysokości 125–140 m n.p.m. i obejmujący wzgórza morenowe. Południowa część rezerwatu przylega do Jeziora Niedźwiedziego (Miedzianego) i Jeziora Dolny Staw, z otaczającymi je podmokłościami. Starodrzew bukowy rezerwatu porasta wyniesienia morenowe, pomiędzy którymi występują miejscami zabagnione zagłębienia terenowe. W jego składzie dominuje buk zwyczajny w wieku 200-220 lat, ponadto w rozproszeniu występuje sosna zwyczajna, grab zwyczajny, dąb szypułkowy. Sporadycznie rośnie lipa drobnolistna, w obniżeniach terenowych olsza czarna.

Las buczynowy (zdjęcie jest ilustracją do tekstu)

Zwierzęta

"Niedźwiedzie Wielkie" są znaczącą ostoją organizmów saproksylicznych, spośród których tylko chrząszcze były przedmiotem wstępnego rozpoznania. Obszerne próchnowiska w dziuplach drzew są miejscem występowania pachnicy dębowej, gatunku priorytetowego wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Chrząszcz ten pierwotnie związany był z naturalnymi lasami obfitującymi w stare dziuplaste drzewa w drzewostanach o rozluźnionej strukturze, tj. znajdujących się w fazie rozpadu. Obecnie pachnica występuje głównie w dobrze nasłonecznionych zadrzewieniach w krajobrazach kulturowych (m.in. w alejach przydrożnych, parkach dworskich itp.), zaś w lasach jest niezmiernie rzadka z uwagi na eliminację drzew dziuplastych przez gospodarkę leśną oraz nadmierne zacienienie panujące w jednolitych wiekowo drzewostanach. Liczne występowanie pachnicy we fragmencie ostoi (stwierdzono zasiedlenie co najmniej 13 drzew, jednak prawdopodobnie faktyczna liczba jest znacznie większa, gdyż tylko nieliczne dziuple można poddać bezpośredniej inspekcji w poszukiwaniu chrząszczy) świadczy o zachowaniu prawidłowej struktury ekosystemów leśnych. Na podkreślenie zasługuje także występowanie tęgosza rdzawego, największego krajowego przedstawiciela chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Gatunek ten objęty jest ochroną gatunkową, a także został włączony do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i znalazł się na czerwonej liście gatunków zagrożonych z kategorią VU (narażony). Larwa tęgosza zasiedla dziuple drzew, będąc wyspecjalizowanym drapieżnikiem polującym na duże larwy chrząszczy z rodziny Cetoniidae, w tym larwy pachnicy dębowej. Obecność jego dowodzi, że populacja pachnicy jest na tym terenie liczna. Kolejnym gatunkiem chronionym i figurującym na czerwonej liście jest ciołek matowy z rodziny jelonkowatych, związany głównie z martwym drewnem twardych gatunków liściastych w zaawansowanym stanie rozkładu. Gatunek ten jest stosunkowo pospolity na całym Pojezierzu Iławskim, jednak ekosystemy grądów i buczyn stanowią jego typowe środowisko występowania.
Oprócz wymienionych powyżej 3 gatunków chrząszczy saproksylicznych o większych rozmiarach ciała, na obszarze ostoi potwierdzono występowanie co najmniej 30 kolejnych gatunków istotnych z punktu widzenia ochrony przyrody, tj. figurujących na "Czerwonej liście" bądź uważanych za rzadkości faunistyczne. Naturalne lasy ostoi stanowią optymalne miejsce żerowania i rozrodu mopka. Ponadto, ostoja "Niedźwiedzie Wielkie" jest ważnym miejscem gniazdowania ptaków związanych z dziuplami w obrębie żywych i martwych drzew, w tym dzięcioła czarnego, dzięciołów pstrych i gołębia siniaka.

Rośliny

Stosunkowo bogata w gatunki warstwa krzewów zawiera w swoim składzie - obok buka, sosny, graba i dębu - leszczynę, kruszynę pospolitą, wiciokrzew suchodrzew, jarzębinę. Runo tworzy liczna flora roślin naczyniowych, wśród których występuje dąbrówka rozłogowa, perłówka zwisła, czerniec gronkowy, czosnek niedźwiedzi, zawilec gajowy, czartawa pospolita, kokorycz pełna, skrzyp leśny, szczyr trwały, zerwa kłosowa. Z roślin chronionych jest tu kopytnik pospolity, marzanka wonna, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, widłak jałowcowaty, storczyk plamisty, podkolan biały.

Grzyby

Na terenie rezerwatu występują duże populacje chronionych gatunków grzybów, takich jak: ozorek dębowy, flagowiec olbrzymi,soplówka bukowa, soplówka jeżowata, mądziak psi, podgrzybek pasożytniczy i szyszkowiec łuskowaty. Rezerwat stanowi też miejsce występowania wielu porostów, czyli grzybów zlichenizowanych, pokrywających pnie drzew, szczególnie buka oraz liczne głazy narzutowe. Na terenie rezerwatu odkryto 83 gatunki porostów. Na uwagę zasługuje wzorzec geograficzny Rhizocarpon geographicum, gatunek typowy dla wyższych partii Tatr.

Ciekawostki

Na atrakcyjność obszaru składają się nie tylko jego walory przyrodnicze, bowiem w okolicy największą atrakcją jest Kanał Ostródzko-Elbląski. W Małdytach znajdują się pozostałości zespołu dworskiego XVIII i XIX w., budynki gospodarcze o konstrukcji ryglowej z XIX w, dostępne dla zwiedzających.
Rezerwat swą nazwę zawdzięcza dawnej osadzie pruskiej BAARWIESE (Niedźwiedzia Łączka), położonej w powiecie MOHRUNGEN (Morąg). Wieś–osada położona była nad trzema zbiornikami wodnymi o podobnie brzmiących nazwach. W nazewnictwie potocznym w powojennej Polsce pokutował Barwinek. Najprawdopodobniej pruska nazwa osady została przetłumaczona na język polski i użyczona w.w. części lasu ustanowionej później rezerwatem. Wieś Baarwiese powstała około 1848 roku i przetrwała do roku 1928 lub 1929, położona była w Lasach Dobrocińskich należących do Domhardów. Mieszkańcy utrzymywali się z pracy w lasach oraz połowu ryb w miejscowych ośrodkach wodnych. Z miejscem tym – Baarwiese (Niedźwiedzia Łączka) – ściśle powiązane jest inne miejsce, a mianowicie JAGDHAUS BAARWIESE – Domek Myśliwski Niedźwiedziej Łączki. Dom myśliwski – Jagdhaus był zamieszkały i eksploatowany do 1945 roku. Po 1945 został zniszczony. Domy takie były bardzo popularne na Prusach Wschodnich; stanowiły miejsce kultywowania pruskiej tradycji leśnictwa i myślistwa oraz były częstym miejscem spotkań państwowych notabli.

Bibliografia

Dąbrowski S., Polakowski B., Wołos L.: Obszary chronione i pomniki przyrody województwa Warmińsko-Mazurskiego. Urząd Wojewódzki, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa w Olsztynie, 1999.

Linki zewnętrzne

http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=495
http://fs.siteor.com/lasy/article_attachments/attachments/37697/original/REZERWAT_PRZYRODY_NIEDŹWIEDZIE_WIELKIE.pdf?1353589353