Franknowo

Franknowo
Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Katarzyny. Autor: Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2010)	703
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Franknowo
Położenie na mapie Polski Franknowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Franknowo (niem. Frankenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 703 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Milena Domańska-Smekla.

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 6 km na północny wschód od Jezioran w kierunku Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona na prawie chełmińskim 3 grudnia 1346 roku przez wójta biskupiego Brunona z Lutr. Przez jakiś czas miejscowość nosiła podwójną nazwę: niemiecką – Vrankenaw i pruską – Vamlauken. Ta ostatnia z czasem zanikła. Franknowo zostało zlokalizowane na staropruskim polu osadniczym Vamlauken. Zasadźcą wsi został Prus o imieniu Heinko. Obszar wsi obejmował 91 włók, zasiedlonych przez ludność pruską. W okresie wojny polsko–krzyżackiej, w latach 1519–1521, miejscowość została całkowicie zniszczona. Do 1533 roku udało się na nowo zasiedlić 37 włók. 1 kwietnia 1585 roku biskup Marcin Kromer nadał niejakiemu Bartłomiejowi Mukowi karczmę we Franknowie. Druga karczma powstała w 1613 roku. W 1783 roku Franknowo składało się z 2 karczem i 70 domów. W 1785 roku wieś była zamieszkana wyłącznie przez Niemców.

Kościół został zbudowany wkrótce po założeniu wsi. Przed 1426 rokiem proboszczem był Mikołaj Hamersdorf, a po nim Dominicus Sartoris. Świątynia została zniszczona w okresie wojny trzynastoletniej. Kościół odbudowano w 1565 roku, ale po 1581 roku ponownie uległ zniszczeniu. Odbudowy podjęto się w latach 1746-1751 z fundacji biskupa Grabowskiego. W XIX wieku do parafii we Franknowie należały wsie: Kramarzewo, Polkajmy, Wólka Szlachecka i Wielewo.

Miejscowa szkoła w 1935 roku zatrudniała 3 nauczycieli, pracujących z 162 uczniami.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 455 osób

• 1848 r. – 595 osób

• 1939 r. – 927 osób

Szkolnictwo

W miejscowości działa szkoła podstawowa.

Kultura

We wsi istnieje filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jezioranach.

Turystyka

• czerwony szlak rowerowy o długości 23,5 km – przebieg trasy: Jeziorany – Tłokowo – Kramarzewo – Franknowo – Ustnik – Wójtówko – Jeziorany

Zabytki

• kościół zbudowany w latach 1746–1751 w stylu barokowym
• murowana barokowa dzwonnica z połowy XVIII stulecia
• ogrodzenie cmentarza przykościelnego z dwoma bramkami z XVIII i XIX wieku
• 8 zabytkowych warmińskich kapliczek z XIX i XX wieku
• krzyże przydrożne
• cmentarz przykościelny
• budynek dawnej szkoły
• budynki mieszkalne i gospodarcze
• budynek dawnej, nieczynnej obecnie stacji kolejowej,zaadaptowany na cele mieszkalne

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Strona Urzędu Gminy Jeziorany [17.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [19.12.2013]
Dom Warmiński [19.12.2013]
Portal Jeziorany [19.12.2013]
Wikipedia [19.12.2013]
Moje Mazury [14.07.2014]