Szwarcenowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Charakterystyka fizjograficzna) |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|opis zdjęcia = Cmentarz w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | |opis zdjęcia = Cmentarz w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013. | ||
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
| − | |gmina = Biskupiec | + | |gmina = Biskupiec |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = Szwarcenowo | |sołectwo = Szwarcenowo | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Szwarcenowo'''</big> (niem.Schwarzenau) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko | + | <big>'''Szwarcenowo'''</big> (niem.Schwarzenau) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]], w [[Biskupiec (gmina wiejska)|gminie Biskupiec ]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do województwa toruńskiego. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Najwyższym wzniesieniem we wsi Szwarcenowo jest potocznie nazywane [[wzniesienie "Szwedy"]] mające wysokość | + | Najwyższym wzniesieniem we wsi Szwarcenowo jest potocznie nazywane [[Wzniesienie Szwedy |wzniesienie "Szwedy"]] mające wysokość 112 m n.p.m. Znajduje się ono we wschodniej części wsi. Wieś położona nad [[Jezioro Trupel| Jeziorem Trupel]]. Miejscowość położona jest na terenie [[Biskupiec (gmina wiejska)| gminy Biskupiec ]], której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości [[Łąkorz]] wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach [[Mierzyn |Mierzyna]], na zachód od [[Sumin |Sumina]] oraz na północ od [[Wielka Tymawa]]) i kemy (w rejonie [[Sumin |Sumina]], [[Łąkorek| Łąkorka]], [[Wonna| Wonny]] i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest [[Góra Szwedzka]] – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie [[Rzeka Osa |rzeki Osy]] u ujścia jej do [[Jezioro Płowęż |Jeziora Płowęż]]. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny [[Rezerwat Jezioro Karaś |„Jezioro Karaś”]], torfowiskowy [[Rezerwat Kociołek |„Kociołek”]], [[Rezerwat Łabędź |„Łabędź”]], [[Rezerwat Uroczysko Piotrowice |„Uroczysko Piotrowice”]] oraz częściowo [[Brodnicki Park Krajobrazowy]]. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | + | Pierwsze informacje o wsi pojawiają się w 1320 r. i podają, że wieś graniczyła z miejscowości [[Wonna]]. Nie znana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie przynależała do [[komturstwo dzierzgońskie| komturstwa dzierzgońskiego]]. W 1437 r. należała do [[Zakon Krzyżacki |Zakonu Krzyżackiego]] ([[wójtostwo bratiańskie]]) a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. zaś Zygmunt Agust przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi . Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie II wojny światowej na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład [[Powiat nowomiejski |powiatu nowomiejskiego]]. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej. | |
| − | Pierwsze informacje o wsi pojawiają się w 1320 r. i podają, że wieś graniczyła z miejscowości [[Wonna]]. Nie znana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie przynależała do [[komturstwo dzierzgońskie| komturstwa dzierzgońskiego]]. W 1437 r. należała do [[Zakon Krzyżacki |Zakonu Krzyżackiego]] ([[wójtostwo bratiańskie]]) a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. zaś Zygmunt Agust przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi . Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie II wojny światowej na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład [[ | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 53: | Linia 50: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| + | We wsi mieści się również [[Szkoła Podstawowa w Szwarcenowie |Szkoła Podstawowa]]. | ||
| − | We wsi | + | <br/> |
| + | |||
| + | ===Religia=== | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Szwarcenowie |parafii rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja Biskupa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
===Ludzie związani z miejscowością:=== | ===Ludzie związani z miejscowością:=== | ||
| − | + | W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Barbara Otremba]]. | |
| − | W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Barbara Otremba]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: [[kościół z I poł XVIII w. | + | Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: [[kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Szwarcenowie |kościół]] z I poł XVIII w., cmentarz parafialny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w., cmentarz przykościelny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w.,cmentarz ewangelicki, z II poł. XIX w., dwie drewniane chaty z I poł. XIX w., przedwojenna szkoła podstawowa, zabudowa gospodarcza na tyłach plebani. |
| − | |||
[[File:Kościół w Szwarcenowie.jpg|300 px |thumb| Kościół w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013]] | [[File:Kościół w Szwarcenowie.jpg|300 px |thumb| Kościół w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013]] | ||
| Linia 75: | Linia 73: | ||
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss. | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat nowomiejski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Biskupiec (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[ | ||
Wersja z 10:12, 26 sie 2014
| Szwarcenowo | |
| | |
 Cmentarz w Szwarcenowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Biskupiec |
| Sołectwo | Szwarcenowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Szwarcenowo | |
| Położenie na mapie Polski  Szwarcenowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Szwarcenowo (niem.Schwarzenau) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec . W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Najwyższym wzniesieniem we wsi Szwarcenowo jest potocznie nazywane wzniesienie "Szwedy" mające wysokość 112 m n.p.m. Znajduje się ono we wschodniej części wsi. Wieś położona nad Jeziorem Trupel. Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec , której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne. Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorz wyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Wielka Tymawa) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska. Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie rzeki Osy u ujścia jej do Jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe i wody powierzchniowe.
Dzieje miejscowości
Pierwsze informacje o wsi pojawiają się w 1320 r. i podają, że wieś graniczyła z miejscowości Wonna. Nie znana jest dokładna data lokacji ani etymologia nazwy miejscowości. Nazwa Szwarcenowo ustaliła się w XVII w. W początkowym okresie funkcjonowania miejscowość administracyjnie przynależała do komturstwa dzierzgońskiego. W 1437 r. należała do Zakonu Krzyżackiego (wójtostwo bratiańskie) a w 1467 do Wilkanowskiego, który otrzymał ją w zamian za zrzeczenie się dóbr niborskich. W 1472 r. Kazimierz Jagielończyk podarował majątek Ludwikowi Mortęskiemu. W 1557 r. zaś Zygmunt Agust przekazał wieś Janowi Działyńskiemu. Wiadomo również, że w XIV w. erygowano tutaj parafię. Przed wojną istniał tutaj bank, wiatrak, piekarnia, kuźnia, zakład szewski, mleczarnia, świetlica i poczta. W 1885 r. było tutaj 90 domów, 165 dymów. We wsi mieszkały 832 osoby w tym 689 katolików, 138 ewangelików i 5 Żydów. W tym czasie funkcjonowała szkoła z jedną klasą ewangelicką i dwiema katolickimi . Na terenie miejscowości działały dwa wiatraki i młyn. Od 1861 r. rozpoczęło działalność bractwo trzeźwości. W okresie II wojny światowej na terenie wsi żołnierze Armii Czerwonej zabili 5 osób. Po wojnie w 1945 r. Szwarcenowo weszło w skład powiatu nowomiejskiego. Z instytucji ostały się z w nim jedynie wiatrak i kuźnia do 1950 r., świetlica i mleczarnia do 1970 r. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.
Gospodarka
W Szwarcenowie działa firma P.P.U.H. Ziemar oraz funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne.
Kultura
We wsi mieści się również Szkoła Podstawowa.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja Biskupa.
Ludzie związani z miejscowością:
W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Barbara Otremba.
Zabytki:
Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kościół z I poł XVIII w., cmentarz parafialny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w., cmentarz przykościelny, rzymskokatolicki, z II poł. XIX w.,cmentarz ewangelicki, z II poł. XIX w., dwie drewniane chaty z I poł. XIX w., przedwojenna szkoła podstawowa, zabudowa gospodarcza na tyłach plebani.
Bibliografia:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss.
