Zerbuń: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Zerbuń''' (niem. ''Sauerbaum'') – | + | ''' Zerbuń''' (niem. ''Sauerbaum'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| gminie Jeziorany]]. |
| − | W latach | + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 257 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogusław Wierzbicki]]<ref> [http://bip.jeziorany.nowoczesnagmina.pl/?c=92/ Strona Urzędu Gminy Jeziorany] [17.12.2013]</ref>. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 41: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | 10 lutego 1369 roku biskup [[Jan Stryprock]] nadał 32 włóki na [[ | + | 10 lutego 1369 roku biskup [[Jan Stryprock]] nadał 32 [[Włóka |włóki]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] czterem [[Prusowie|Prusom]], braciom o imionach: Clawko, Herman, Heinko, Dyngon. Wieś została założona na obszarze położonym między [[Wilimy|Wilimami]], [[Biesowo|Biesowem]] a [[Miejska Wieś| Miejską Wsią]]. Majątek wchodził w skład klucza majątków służebnych rozlokowanych od jeziora [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] aż po [[Łężany]]. Wspomniani bracia odsprzedali wkrótce ziemię mierniczemu biskupiemu o imieniu Tyl, ten natomiast około 1379 roku odstąpił majątek wójtowi biskupiemu Janowi Sorbomowi - bratu biskupa [[Henryk III Sorbom| Henryka Sorboma]]. 9 września 1379 roku biskup Sorbom nadał ziemię bratu jako majątek chełmiński. |
| − | W 1515 roku biskup [[Fabian z Łężan]] zamienił z braćmi Olbrachtem i Janem dobra [[Małdyty]], Łężany i [[Mikuły]]na 66 włók w Zerbuniu, przyłączając wieś do dóbr biskupich. | + | W 1515 roku biskup [[Fabian z Łężan]] zamienił z braćmi Olbrachtem i Janem dobra [[Małdyty]], Łężany i [[Mikuły]] na 66 włók w Zerbuniu, przyłączając wieś do dóbr biskupich. W okresie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521 miejscowość została dotkliwie zniszczona. W związku z tym biskup Ferber sprzedał Zerbuń braciom: Jakubowi, Mikołajowi, Ambrożemu i Hieronimowi Grotowskim na [[Prawo magdeburskie| prawie magdeburskim]]. W 1783 roku Zerbuń był [[Wieś szlachecka| wsią szlachecką]], składającą się z 39 domów. |
| − | We wsi znajdował się kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1480. Nie wiadomo kiedy świątynia została zniszczona, choć bez wątpienia musiało to nastąpić przez 1512 rokiem. W 1528 roku ziemia plebańska została nadana osobom prywatnym. | + | We wsi znajdował się kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1480. Nie wiadomo, kiedy świątynia została zniszczona, choć bez wątpienia musiało to nastąpić przez 1512 rokiem. W 1528 roku ziemia plebańska została nadana osobom prywatnym. |
W 1853 roku we wsi działała szkoła, w której zajęcia dla 59 dzieci prowadzone były po polsku. Nauczaniem religii zajmował się wówczas niejaki Mateusz Gross. W 1935 roku 130 uczniów znajdowało się pod opieką 3 nauczycieli. | W 1853 roku we wsi działała szkoła, w której zajęcia dla 59 dzieci prowadzone były po polsku. Nauczaniem religii zajmował się wówczas niejaki Mateusz Gross. W 1935 roku 130 uczniów znajdowało się pod opieką 3 nauczycieli. | ||
| − | Przez miejscowość przebiegała granica oddzielająca południową polską [[Warmia|Warmię]] od północnej | + | Przez miejscowość przebiegała granica oddzielająca południową polską [[Warmia|Warmię]] od północnej niemieckiej części. Zerbuń stał się tym sposobem silnym ośrodkiem polskości. W 1890 roku, w okresie wyborów do sejmu Rzeszy, kandydat ruchu polskiego [[Franciszek Szczepański]] z [[Lamkowo|Lamkowa]] uzyskał w miejscowości 78 głosów, podczas gdy kandydaturę niemiecką poparło zaledwie 15 osób. W okresie międzywojennym w miejscowości działały polskie organizacje: [[Związek Polaków w Niemczech]] oraz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związek Towarzystw Młodzieży]]. W 1925 roku Związek Polaków w Niemczech skupiał 11 członków, natomiast rok później 20. W 1929 roku liczył już 30 członków. |
| + | |||
| + | W czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] w rejonie [[Czerwonka (gmina Biskupiec)|Czerwonka]] - Zerbuń - Biesowo rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi (25–26 sierpnia 1914). Polegli żołnierze spoczęli na cmentarzu wojennym w okolicach wsi. | ||
| − | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820 - 194 osoby | + | *1820 r. - 194 osoby |
| − | 1848 - 365 osób | + | *1848 r. - 365 osób |
| − | 1939 - 650 osób | + | *1939 r. - 650 osób |
| − | 2007 - 770 osób | + | *2007 r. - 770 osób |
| − | |||
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Jeziorany - [[Żardeniki]] - [[Kikity]] - [[Biesówko]] - Zerbuń - Miejska Wieś - Jeziorany |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *kaplica filialna pw. św. Floriana wzniesiona w 1895 roku |
| − | * | + | *dwukondygnacyjna kapliczka przydrożna |
| − | * | + | *kapliczka przydrożna zlokalizowana przy alei prowadzącej do Biesowa |
| − | * | + | *cmentarz wojenny, zlokalizowany na północnym skraju wsi; miejsce spoczynku 14 żołnierzy niemieckich i 9 żołnierzy rosyjskich, poległcyh 26 sierpnia 1914 roku |
| − | * | + | *cmentarz wojenny, zlokalizowany w odległości około 2,5 km na północ od wsi; miejsce spoczynku 191 żołnierzy niemieckich i 154 żołnierzy rosyjskich, poległych 26 sierpnia 1914 roku |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969. | #''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969. | ||
#Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | #Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | ||
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [19.12.2013] |
| − | #[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#486/pl/i/zerbun_-_zabytkowa_kaplica_fil._p.w._sw._floriana| Ciekawe Mazury | + | #[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#486/pl/i/zerbun_-_zabytkowa_kaplica_fil._p.w._sw._floriana| Ciekawe Mazury] [19.12.2013] |
| − | #[http://gov.genealogy.net/item/show/SAUAUMKO03KW| Genealogy.net] [ | + | #[http://gov.genealogy.net/item/show/SAUAUMKO03KW| Genealogy.net] [19.12.2013] |
| − | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=zerbu%C5%84| Olsztyńska Strona Rowerowa] [ | + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=zerbu%C5%84| Olsztyńska Strona Rowerowa] [19.12.2013] |
| − | #[http://jeziorany.com.pl/solectwa/historie-wsi.html| Portal Jeziorany] [ | + | #[http://jeziorany.com.pl/solectwa/historie-wsi.html| Portal Jeziorany] [19.12.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 20:31, 28 lis 2014
| Zerbuń | |
| | |
![Cmentarz w Zerbuniu Wikipedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Zerb.jpg) Cmentarz w Zerbuniu Wikipedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wies sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Jeziorany |
| Liczba ludności (2010) | 257 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Zerbuń | |
| Położenie na mapie Polski  Zerbuń | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Zerbuń (niem. Sauerbaum) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 257 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogusław Wierzbicki[1].
Położenie
Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, nad Jeziorem Zerbuńskim, w odległości 8,6 km od Jezioran.
Dzieje miejscowości
10 lutego 1369 roku biskup Jan Stryprock nadał 32 włóki na prawie chełmińskim czterem Prusom, braciom o imionach: Clawko, Herman, Heinko, Dyngon. Wieś została założona na obszarze położonym między Wilimami, Biesowem a Miejską Wsią. Majątek wchodził w skład klucza majątków służebnych rozlokowanych od jeziora Dadaj aż po Łężany. Wspomniani bracia odsprzedali wkrótce ziemię mierniczemu biskupiemu o imieniu Tyl, ten natomiast około 1379 roku odstąpił majątek wójtowi biskupiemu Janowi Sorbomowi - bratu biskupa Henryka Sorboma. 9 września 1379 roku biskup Sorbom nadał ziemię bratu jako majątek chełmiński.
W 1515 roku biskup Fabian z Łężan zamienił z braćmi Olbrachtem i Janem dobra Małdyty, Łężany i Mikuły na 66 włók w Zerbuniu, przyłączając wieś do dóbr biskupich. W okresie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521 miejscowość została dotkliwie zniszczona. W związku z tym biskup Ferber sprzedał Zerbuń braciom: Jakubowi, Mikołajowi, Ambrożemu i Hieronimowi Grotowskim na prawie magdeburskim. W 1783 roku Zerbuń był wsią szlachecką, składającą się z 39 domów.
We wsi znajdował się kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1480. Nie wiadomo, kiedy świątynia została zniszczona, choć bez wątpienia musiało to nastąpić przez 1512 rokiem. W 1528 roku ziemia plebańska została nadana osobom prywatnym.
W 1853 roku we wsi działała szkoła, w której zajęcia dla 59 dzieci prowadzone były po polsku. Nauczaniem religii zajmował się wówczas niejaki Mateusz Gross. W 1935 roku 130 uczniów znajdowało się pod opieką 3 nauczycieli.
Przez miejscowość przebiegała granica oddzielająca południową polską Warmię od północnej niemieckiej części. Zerbuń stał się tym sposobem silnym ośrodkiem polskości. W 1890 roku, w okresie wyborów do sejmu Rzeszy, kandydat ruchu polskiego Franciszek Szczepański z Lamkowa uzyskał w miejscowości 78 głosów, podczas gdy kandydaturę niemiecką poparło zaledwie 15 osób. W okresie międzywojennym w miejscowości działały polskie organizacje: Związek Polaków w Niemczech oraz Związek Towarzystw Młodzieży. W 1925 roku Związek Polaków w Niemczech skupiał 11 członków, natomiast rok później 20. W 1929 roku liczył już 30 członków.
W czasie I wojny światowej w rejonie Czerwonka - Zerbuń - Biesowo rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi (25–26 sierpnia 1914). Polegli żołnierze spoczęli na cmentarzu wojennym w okolicach wsi.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. - 194 osoby
- 1848 r. - 365 osób
- 1939 r. - 650 osób
- 2007 r. - 770 osób
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Jeziorany - Żardeniki - Kikity - Biesówko - Zerbuń - Miejska Wieś - Jeziorany
Zabytki
- kaplica filialna pw. św. Floriana wzniesiona w 1895 roku
- dwukondygnacyjna kapliczka przydrożna
- kapliczka przydrożna zlokalizowana przy alei prowadzącej do Biesowa
- cmentarz wojenny, zlokalizowany na północnym skraju wsi; miejsce spoczynku 14 żołnierzy niemieckich i 9 żołnierzy rosyjskich, poległcyh 26 sierpnia 1914 roku
- cmentarz wojenny, zlokalizowany w odległości około 2,5 km na północ od wsi; miejsce spoczynku 191 żołnierzy niemieckich i 154 żołnierzy rosyjskich, poległych 26 sierpnia 1914 roku
Bibliografia
- Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
- Bank Danych Lokalnych GUS [19.12.2013]
- Ciekawe Mazury [19.12.2013]
- Genealogy.net [19.12.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [19.12.2013]
- Portal Jeziorany [19.12.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Jeziorany [17.12.2013]
