Trelkowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Trelkowo | |nazwa = Trelkowo | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Trelkowa | |dopełniacz wsi = Trelkowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Trelkowo''' (niem. ''Gross Schöndamerau'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | |
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| − | + | == Charakterystyka fizjograficzna == | |
Wieś położona jest na [[Wzgórza Jabłońskie|Wzgórzach Jabłońskich]], w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od [[Szczytno|Szczytna]], między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od [[Jezioro Sasek Wielki|Jeziora Sasek Wielki]]. | Wieś położona jest na [[Wzgórza Jabłońskie|Wzgórzach Jabłońskich]], w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od [[Szczytno|Szczytna]], między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od [[Jezioro Sasek Wielki|Jeziora Sasek Wielki]]. | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu [[kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]]. | W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu [[kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]]. | ||
Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. | Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. | ||
| Linia 51: | Linia 49: | ||
1939 – 655 osób | 1939 – 655 osób | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością: == | |
*[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref> | *[[Max Skowronnek]] (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). <ref> Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.</ref> | ||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
W miejscowości działa [[Niepubliczne Przedszkole w Trelkowie|przedszkole]] i [[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie|szkoła podstawowa]]. | W miejscowości działa [[Niepubliczne Przedszkole w Trelkowie|przedszkole]] i [[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie|szkoła podstawowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki: == | |
*[[lkwim:Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie|Kościół]] z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do [[lkwim: Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskiego w Szczytnie]]. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]] oraz [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]. | *[[lkwim:Kościół pw. św. Maksymiliama Kolbe w Trelkowie|Kościół]] z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do [[lkwim: Muzeum Mazurskie w Szczytnie|Muzeum Mazurskiego w Szczytnie]]. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]] oraz [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]. | ||
*Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi. | *Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi. | ||
| Linia 67: | Linia 65: | ||
*Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna. | *Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna. | ||
| − | + | ==Turystyka== | |
Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmujący następującą trasę: | Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"|rajdu konnego "Ewita"]] obejmujący następującą trasę: | ||
[[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – [[Wały (gmina Szczytno)|Wały]] – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – Trelkowo – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica]] – [[Witówko]] – [[Sasek]]. | [[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – [[Wały (gmina Szczytno)|Wały]] – [[Gawrzyjałki]] – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – Trelkowo – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica]] – [[Witówko]] – [[Sasek]]. | ||
| − | + | == Bibliografia: == | |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1-2, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.<br/> | |
| − | + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | |
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> | |
| − | + | Bank Danych Lokalnych GUS: [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims stat.gov.pl] [10.09.2013]<br/> | |
| − | + | Wojewódzka Ewidencja Zabytków: [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ wuoz.olsztyn.pl] [10.09.2013] | |
Wersja z 22:51, 18 sty 2015
| Trelkowo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Szczytno |
| Liczba ludności (2010) | 420 (łącznie Trelkowo i Trelkówko) |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-100 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Trelkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Trelkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Trelkowo (niem. Gross Schöndamerau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest na Wzgórzach Jabłońskich, w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 9 km na północ od Szczytna, między drogą krajową nr 57 a drogą wojewódzką nr 600 oraz 3 km na wschód od Jeziora Sasek Wielki.
Dzieje miejscowości
W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. Wieś została założona w 1391 roku na 64 łanach, nadanych braciom Stanisławowi i Maciejowi na lokację wsi czynszowej; cztery z tych łanów przeznaczono dla kościoła, a sześć dla sołtysa. Wielu mieszkańców wsi zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 i do połowy XVIII wieku Trelkowo było ponownie zasiedlane. W połowie XIX wieku wieś obejmowała prawie 80 łanów. Zachował się dawny układ przestrzenny ulicówki, znajduje się tu niewielki staw. Pierwszy kościół wybudowano już pod koniec XIV wieku, kolejny w połowie XVIII wieku. W 1818 roku do parafii ewangelickiej w Trelkowie należało 9 wsi, 3 dwory i podleśniczówka; filia tej parafii znajdowała się w Jabłonce. Nowy kościół wybudowano w 1757 roku. Obecnie jest on siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. św. Maksymiliana Kolbe. W Trelkowie osiedlili się baptyści, którzy w latach 20. XX wieku wybudowali tu kaplicę. Po II wojnie światowej, w latach 1954 - ok. 1988 była ona użytkowana przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Adolf Pasztaleniec[1].
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
1782 – 50 gospodarstw
1818 – 348 osób, 61 gospodarstw
1939 – 655 osób
Ludzie związani z miejscowością:
- Max Skowronnek (1868-1926) – brat Fritza i Richarda, konserwatywnych pruskich dziennikarzy i pisarzy. Max zaś był pastorem w Trelkowie i redaktorem „Pruskiego Przyjaciela Ludu” (1913-1922). [2]
Szkolnictwo
W miejscowości działa przedszkole i szkoła podstawowa.
Zabytki:
- Kościół z 1757 roku, ogrodzony kamiennym murem, z wieżą oraz dwoma aneksami; zachowała się część dawnego wyposażenia, część gotyckich rzeźb przeniesiono stąd do Muzeum Mazurskiego w Szczytnie. W kościele także tablice upamiętniające mieszkańców wsi poległych podczas wojen napoleońskich oraz I wojny światowej.
- Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej, przy kościele, w formie otwartej księgi.
- Kaplica baptystów z lat 1928-1929, na skraju wsi, kamienne fundamenty, część mieszkalna.
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, we wsi, przy polnej drodze.
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 400 m na północny zachód od wsi, przy polnej drodze.
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 500 m na północ od wsi, przy polnej drodze.
- Dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, 200 m na południe od wsi, przy drodze do Szczytna.
Turystyka
Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita" obejmujący następującą trasę: Sasek Mały – Szymanki – Ciemna Dąbrowa – Piecuchy – Wały – Gawrzyjałki – Wyżegi – Jerominy – Chochół – Świętajno – Marksoby – Orżyny – Jabłonka – Trelkowo – Kobylocha – Piece – Sawica – Witówko – Sasek.
Bibliografia:
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS: stat.gov.pl [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków: wuoz.olsztyn.pl [10.09.2013]
Przypisy
- ↑ http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]
- ↑ Warto w tym miejscu przywołać wymowny rysunek polski z okresu walki plebiscytowej, na któym bracia Skowronnkowie jako skowronki latają wokół wymachującego proniemieckim sztandarem diabła, trzymającego na uwięzi równie złowieszczego kozła. Zob. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 173.
