Bartoszyce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Gospodarka) |
(→Kultura i turystyka) |
||
| Linia 122: | Linia 122: | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | * | + | *Jerzy Popiełuszko – ksiądz, błogosławiony Kościoła Katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową |
*[[lkwim: Jan Brzeszczyński| Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor | *[[lkwim: Jan Brzeszczyński| Jan Brzeszczyński]] – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor | ||
| − | *[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz| Jerzy Józef Korkozowicz]] | + | *[[lkwim: Jerzy Józef Korkozowicz| Jerzy Józef Korkozowicz]] – pisarz, polonista, pedagog |
*[[lkwim: Andrzej Wakar| Andrzej Wakar]] – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka) | *[[lkwim: Andrzej Wakar| Andrzej Wakar]] – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka) | ||
*[[lkwim: Anna Jędryka| Anna Jędryka]] – nauczycielka plastyki, malarka, grafik | *[[lkwim: Anna Jędryka| Anna Jędryka]] – nauczycielka plastyki, malarka, grafik | ||
| − | *[[lkwim: Arkadiusz Monkiewicz| Arkadiusz Monkiewicz]] – poeta | + | *[[lkwim: Arkadiusz Monkiewicz| Arkadiusz Monkiewicz]] – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki) |
| − | *[[lkwim: Piotr Monkiewicz| Piotr Monkiewicz]] | + | *[[lkwim: Piotr Monkiewicz| Piotr Monkiewicz]] – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc |
| − | *[[lkwim: Barbara Imianowska-Bruzgul| Barbara Imianowska-Bruzgul]] | + | *[[lkwim: Barbara Imianowska-Bruzgul| Barbara Imianowska-Bruzgul]] – poetka, nauczycielka |
| − | *[[lkwim: Celina Wiszniewska|Celina Wiszniewska]] | + | *[[lkwim: Celina Wiszniewska|Celina Wiszniewska]] – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos). |
*[[lkwim: Edward Makasewicz| Edward Makasewicz]] – muzyk ludowy, cymbalista | *[[lkwim: Edward Makasewicz| Edward Makasewicz]] – muzyk ludowy, cymbalista | ||
| − | *[[lkwim: Ewa Bucała| Ewa Bucała]] | + | *[[lkwim: Ewa Bucała| Ewa Bucała]] – malarka, poetka, nauczycielka |
| − | *[[lkwim: Halina Uglik| Halina Uglik]] | + | *[[lkwim: Halina Uglik| Halina Uglik]] – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc |
*[[lkwim: Jan Gołąbek| Jan Gołąbek]] – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc | *[[lkwim: Jan Gołąbek| Jan Gołąbek]] – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc | ||
| − | *[[lkwim: Jan Orlicki| Jan Orlicki]] | + | *[[lkwim: Jan Orlicki| Jan Orlicki]] – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik. |
*[[lkwim: Jerzy Mrozek| Jerzy Mrozek]] – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach | *[[lkwim: Jerzy Mrozek| Jerzy Mrozek]] – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach | ||
| − | *[[lkwim: Jerzy Sałata| Jerzy Sałata]] | + | *[[lkwim: Jerzy Sałata| Jerzy Sałata]] – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja" |
| − | *[[lkwim: Jerzy Soczyński| Jerzy Soczyński]] – malarz amator | + | *[[lkwim: Jerzy Soczyński| Jerzy Soczyński]] – malarz-amator |
| − | *[[lkwim: Jerzy Żukowski| Jerzy Żukowski]] – malarz amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach | + | *[[lkwim: Jerzy Żukowski| Jerzy Żukowski]] – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach |
| − | *[[lkwim: Joachim Orienter| Joachim Orienter]] | + | *[[lkwim: Joachim Orienter| Joachim Orienter]] – grafik, pedagog |
| − | *[[lkwim: Justyna Ławrynkiewicz| Justyna Ławrynkiewicz]] | + | *[[lkwim: Justyna Ławrynkiewicz| Justyna Ławrynkiewicz]] – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc |
*[[lkwim: Józef Jacek Rojek| Józef Jacek Rojek]] – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz) | *[[lkwim: Józef Jacek Rojek| Józef Jacek Rojek]] – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz) | ||
| − | *[[lkwim: Krystyna Wendorff| Krystyna Wendorff]] | + | *[[lkwim: Krystyna Wendorff| Krystyna Wendorff]] – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc |
| − | *[[lkwim: Leonard Turkowski| Leonard Turkowski]] | + | *[[lkwim: Leonard Turkowski| Leonard Turkowski]] – poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.) |
*[[lkwim: Lucyna Płoska| Lucyna Płoska]] – nauczycielka, artysta plastyk, malarka | *[[lkwim: Lucyna Płoska| Lucyna Płoska]] – nauczycielka, artysta plastyk, malarka | ||
| − | *[[lkwim: Maria Burdyniewicz| Maria Burdyniewicz]] | + | *[[lkwim: Maria Burdyniewicz| Maria Burdyniewicz]] – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie |
| − | *[[lkwim: Maria Marczak| Maria Marczak]] | + | *[[lkwim: Maria Marczak| Maria Marczak]] – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc |
| − | *[[lkwim: Robert Koniuszy| Robert Koniuszy]] | + | *[[lkwim: Robert Koniuszy| Robert Koniuszy]] – autor wierszy i opowiadań, animator kultury |
| − | *[[lkwim: Romuald Moszoro| Romuald Moszoro]] | + | *[[lkwim: Romuald Moszoro| Romuald Moszoro]] – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja" |
| − | *[[lkwim: Ryszard Kozłowski| Ryszard Kozłowski]] | + | *[[lkwim: Ryszard Kozłowski| Ryszard Kozłowski]] – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz |
| − | *[[lkwim: Stanisław Lewicki| Stanisław Lewicki]] – malarz amator, fotografik | + | *[[lkwim: Stanisław Lewicki| Stanisław Lewicki]] – malarz-amator, fotografik |
| − | *[[lkwim: Teresa Barszcz| Teresa Barszcz]] | + | *[[lkwim: Teresa Barszcz| Teresa Barszcz]] – poetka, autorka opowiadań |
| − | *[[lkwim: Teresa Bratek| Teresa Bratek]] | + | *[[lkwim: Teresa Bratek| Teresa Bratek]] – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja" |
| − | *[[lkwim: Teresa Kozłowska| Teresa Kozłowska]] | + | *[[lkwim: Teresa Kozłowska| Teresa Kozłowska]] – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc |
*[[lkwim: Zenon Burdyniewicz| Zenon Burdyniewicz]] – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie | *[[lkwim: Zenon Burdyniewicz| Zenon Burdyniewicz]] – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie | ||
| − | *[[lkwim: Zygmunt Kornowski| Zygmunt Kornowski]] | + | *[[lkwim: Zygmunt Kornowski| Zygmunt Kornowski]] – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja" |
| − | *[[Zbigniew Lubiejewski]] | + | *[[Zbigniew Lubiejewski]] – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy |
| − | *[[Tomasz Radziewicz]] | + | *[[Tomasz Radziewicz]] – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012) |
| − | *[[Tomasz Szymuś]] | + | *[[Tomasz Szymuś]] – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent |
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | [[Bartoszyce]] posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, | + | [[Bartoszyce]] posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków]</ref> oraz 3 zabytki archeologiczne<ref>[http://www.visacom.pl/bip2/?ident=36&idx1=7&idx2=3&layout=layout4 visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego]</ref>. |
Do najcenniejszych należą: | Do najcenniejszych należą: | ||
| − | *[[Stare Miasto w Bartoszycach]] | + | *[[Stare Miasto w Bartoszycach]] z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, Rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi |
| − | *[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach| Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] | + | *[[lkwim: Brama Lidzbarska w Bartoszycach| Brama Lidzbarska w Bartoszycach]] wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych |
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach| Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach]] wraz z plebanią | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach| Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach]] wraz z plebanią | ||
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach]] | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach]] | ||
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach| Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach]] | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach| Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach]] | ||
| − | *[[Cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach]] | + | *[[Cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach]] z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka |
| − | *[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]] | + | *[[cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach]], bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki |
| − | *[[cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach]] (obecnie | + | *[[cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach]] (obecnie cmentarz komunalny) |
*pozostałości miejskich murów obronnych z XIV wieku – zabytek archeologiczny | *pozostałości miejskich murów obronnych z XIV wieku – zabytek archeologiczny | ||
| − | *kamienne | + | *kamienne[[Baby pruskie|baby pruskie]] w Bartoszycach popularnie nazywane "Bartkami" lub imionami Bartek i Gustebalda<ref>Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, "Goniec Bartoszycki", [http://download.bartoszyce.pl/prasa_lokalna_14.pdf bartoszyce.pl] [12.02.2014]</ref> |
| − | *spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku (przy ul. | + | *spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku (przy ul. gen. Józefa Bema oraz ul. Pawła Strzeleckiego) |
| − | *budynek dawnego Browaru (przy ul. Kopernika) | + | *budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika) |
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *[[Park Elżbiety]] - usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa| Góry Zamkowej]], | + | *[[Park Elżbiety]] - usytuowany u podnóża [[Góra Zamkowa| Góry Zamkowej]], złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż [[Rzeka Łyna|Łyny]] |
| − | *spływy kajakowe rzeką Łyną | + | *spływy kajakowe rzeką Łyną. |
| − | *trasa rowerowa: [[Bartoszyce]] – [[Sępopol ]]– [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – [[Bartoszyce]] | + | Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach [[Perkujki| Perkujek]]. |
| − | *Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł organizowane przez [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]] | + | *trasa rowerowa: [[Bartoszyce]] – [[Sępopol ]] – [[Judyty]] – [[Szczurkowo]] – [[Ostre Bardo]] – [[Stopki]] – [[Bartoszyce]] |
| − | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej | + | *[[Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł]] organizowane przez [[Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę]] |
| − | Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc | + | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej (ul. Boh. Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce) oraz na stronie internetowej [http://gci.bartoszyce.pl// gci.bartoszyce.pl]. Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc [http://www.bartoszyce.bil-wm.pl/ bartoszyce.bil-wm.pl] |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania: | Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania: | ||
Wersja z 12:48, 3 wrz 2014
| Gmina Bartoszyce | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Rodzaj gminy | miejska | ||
| Powierzchnia | 11 km² | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
24602 2237 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBA | ||
| TERYT | 2801011 | ||
| Urząd gminy ul. Bohaterów Monte Cassino 1 11-200 Bartoszyce
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Bartoszyce (dawniej Barsztyn[1] niem. Bartenstein, lit. Barštynas) – miasto i gmina położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy Bartoszyce.
Gmina miejska Bartoszyce leży na Nizinie Sępopolskiej w dolinie rzeki Łyny, w historycznej krainie Barcji. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Krzysztof Nałęcz.[2]
Brama Lidzbarska w Bartoszycach
Spis treści
Położenie i lokalizacja
Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80–100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40–50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim. Na obszarze Niziny Sępopolskiej przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu[3].
Miasto położone jest w następującej odległości od ważnych ośrodków w regionie:
- Olsztyn – 72 km
- Gdańsk – 173 km
- Warszawa – 286 km
- Kaliningrad – 60 km
- granica z Rosją – 17 km[4]
Powierzchnia gminy
Gmina miejska Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km2[5][6], w tym:
- lasy: 5,3% (58,7 ha)
- wody: 2,5% (28 ha)
- użytki rolne: 28,2% (310 ha)
Gmina stanowi 0,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[7]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 24602 | 100 | 12945 | 52,62 | 11657 | 47,38 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
2237 | 1177 | 1060 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiło -135 osób[8],co stanowi 34% migracji ludności w powiecie oraz 5,21% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych Prus Wschodnich po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego[9] utworzono powiat bartoszycki z siedzibą w Bartoszyce| Bartoszycach, który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego[10].
Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy miasto Bartoszyce stało się siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej Dąbrowa.[11] W 1961 roku do powiatu bartoszyckiego włączono obszar powiatu górowskiego z Górowem Iławeckim[12].
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[13], istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach[14].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[15], przestał istnieć powiat bartoszycki. Urząd Miasta Bartoszyce oraz znajdujący się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa[16] umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską Bartoszyce.
Gospodarka
Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51 biegnącej w kierunku przejścia granicznego w Bezledach, do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny[17].
Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób do największych zakładów należą: "Mazur-Look International" Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), FM Bravo Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Bartoszycach (produkcja mebli), PAGED Sklejka S.A., Zakład Drzewny w Bartoszycach (produkcja surowca do produkcji sklejek), PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach (2 elewatory zbożowe), Stalmot S.A. Zakład nr 2 w Bartoszycach (produkcja okuć meblowych), Przedsiębiorstwo Produkcyjne Infinity Group Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Morena" Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja szkła meblowego), "Bartko" sp. z o.o. (gospodarka odpadami), COWIK Sp. z o.o. (usługi komunalne), Bart-Druk sp. z o.o. (produkcja opakowań, drukarnia), Zakłady Mięsne "Pek-Bart" Sp. z o.o (przetwórstwo mięsne)[18].
Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostępnił inwestorom Bank Terenów Inwestycyjnych. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą[19].
Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech (Dolna Saksonia), Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim.
W latach 2007, 2008, 2010 Bartoszyce uzyskały tytuł Gminy Fair Play, który jest przyznawany gminom za wysoką jakość obsługi inwestycji.
Rolnictwo nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce gminy miejskiej Bartoszyce. Część gruntów rolnych zagospodarowana jest w formie ogrodów działkowych.
Turystyka nie odgrywa w gminie miejskiej Bartoszyce pierwszoplanowej roli, ma charakter głównie lokalny, rzadziej regionalny. Jednak liczne zabytki architektury i atrakcje krajoznawcze na terenie gminy miejskiej Bartoszyce, duża liczba organizowanych imprez kulturalnych, sportowych oraz zwiększająca się z roku na rok liczba przybywających do miasta turystów i rosnąca baza noclegowa świadczą o dużych możliwościach rozwoju turystyki w Bartoszycach. Sprzyjać temu ma również opracowana przez miasto "Strategia rozwoju turystyki transgranicznej miasta Bartoszyce na lata 2009-2014"[20][21].
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiła 2116 osób[22], co stanowi 32,11% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności (według Banku Danych Lokalnych GUS).
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Bartoszycki Dom Kultury
- Młodzieżowy Dom Kultury w Bartoszycach
- Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Międzynarodowe Dni Regionu Bartoszyce
- Kaziuki Wilniuki w Bartoszycach
- Bartoszycki Jarmark Rękodzieła
- Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych „Bakcyl”
- Przegląd Dziecięcych Zespołów Wokalnych „Muzyczna Karuzela”
- Międzynarodowy Plener Malarski „Teraz Barotszyckie Plenery”
Ludzie związani z gminą
- Jerzy Popiełuszko – ksiądz, błogosławiony Kościoła Katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ Solidarność; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
- Jan Brzeszczyński – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor
- Jerzy Józef Korkozowicz – pisarz, polonista, pedagog
- Andrzej Wakar – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)
- Anna Jędryka – nauczycielka plastyki, malarka, grafik
- Arkadiusz Monkiewicz – poeta związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)
- Piotr Monkiewicz – poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Barbara Imianowska-Bruzgul – poetka, nauczycielka
- Celina Wiszniewska – nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).
- Edward Makasewicz – muzyk ludowy, cymbalista
- Ewa Bucała – malarka, poetka, nauczycielka
- Halina Uglik – dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Jan Gołąbek – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Jan Orlicki – bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
- Jerzy Mrozek – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach
- Jerzy Sałata – poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej "Barcja"
- Jerzy Soczyński – malarz-amator
- Jerzy Żukowski – malarz-amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach
- Joachim Orienter – grafik, pedagog
- Justyna Ławrynkiewicz – poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Józef Jacek Rojek – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)
- Krystyna Wendorff – bibliotekarka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Leonard Turkowski – poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)
- Lucyna Płoska – nauczycielka, artysta plastyk, malarka
- Maria Burdyniewicz – malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
- Maria Marczak – nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
- Robert Koniuszy – autor wierszy i opowiadań, animator kultury
- Romuald Moszoro – poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
- Ryszard Kozłowski – bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz
- Stanisław Lewicki – malarz-amator, fotografik
- Teresa Barszcz – poetka, autorka opowiadań
- Teresa Bratek – poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej "Barcja"
- Teresa Kozłowska – nauczycielka, malarka-amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
- Zenon Burdyniewicz – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
- Zygmunt Kornowski – poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej "Barcja"
- Zbigniew Lubiejewski – urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski, działacz sportowy
- Tomasz Radziewicz – urodzony w Bartoszycach rzeźbiarz, rysownik, autor pomników Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
- Tomasz Szymuś – urodzony w Bartoszycach muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Bartoszyce posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych[23] oraz 3 zabytki archeologiczne[24]. Do najcenniejszych należą:
- Stare Miasto w Bartoszycach z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym, Rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami, murami obronnymi
- Brama Lidzbarska w Bartoszycach wzniesiona w drugiej połowie XV wieku, doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych
- Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach wraz z plebanią
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach
- Kościół pw. św. Brunona w Bartoszycach
- Cerkiew greckokatolicka św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach z XIX wieku, wcześniej mieściła się w nim remiza strażacka
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Bartoszycach, bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki
- cmentarz ewangelicko-augsburski w Bartoszycach (obecnie cmentarz komunalny)
- pozostałości miejskich murów obronnych z XIV wieku – zabytek archeologiczny
- kamiennebaby pruskie w Bartoszycach popularnie nazywane "Bartkami" lub imionami Bartek i Gustebalda[25]
- spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku (przy ul. gen. Józefa Bema oraz ul. Pawła Strzeleckiego)
- budynek dawnego Browaru (przy ul. Mikołaja Kopernika)
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Park Elżbiety - usytuowany u podnóża Góry Zamkowej, złożony ze stawu w kształcie serca oraz ciągu spacerowego wzdłuż Łyny
- spływy kajakowe rzeką Łyną.
Charakterystyczną cechą rzeki Łyny jest na tym terenie zjawisko meandrowania, które powstaje w wyniku erozji bocznej, dzięki czemu tworzą się w krajobrazie stromo opadające brzegi, tzw. "skałki", jak np. w okolicach Perkujek.
- trasa rowerowa: Bartoszyce – Sępopol – Judyty – Szczurkowo – Ostre Bardo – Stopki – Bartoszyce
- Mistrzostwa Polski Północno-Wschodniej Pływadeł organizowane przez Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej (ul. Boh. Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce) oraz na stronie internetowej gci.bartoszyce.pl. Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc bartoszyce.bil-wm.pl
Szkolnictwo
Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania:
- 4 przedszkola publiczne - Integracyjne Przedszkole Publiczne nr 4 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 2 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 6 w Bartoszycach, Przedszkole Publiczne nr 9 w Bartoszycach
- Przedszkole Niepubliczne "Stokrotka"
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Bartoszycach
- Zespół Szkół nr 1 w Bartoszycach - Szkoła Podstawowa nr 1 im. Romualda Traugutta w Bartoszycach z oddziałami integracyjnymi, Gimnazjum nr 1 w Bartoszycach z oddziałami integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Bartoszycach
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. I Pułku Artylerii Lekkiej w Bartoszycach
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Maltańskichw Bartoszycach - Szkoła Podstawowa Nr 6 w SOSW, Gimnazjum Specjalne w SOSW, Zasadnicza Szkoła Zawodowa w SOSW, Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące w SOSW, Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w SOSW
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Józefa Wybickiego w Bartoszycach
- Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach - Szkoła Podstawowa nr 8 im. Łesi Ukrainki z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach, Gimnazjum nr 3 z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach
- Gimnazjum nr 2 im.Gen. Józefa Bema w Bartoszycach
- Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Bartoszycach
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Kresowiaków w Bartoszycach
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Elizy Orzeszkowej w Bartoszycach
W Bartoszycach istnieją również[26]:
- Niepubliczne Gimnazjum Dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
- Niepubliczne Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych w Bartoszycach
- LIceum Ogólnokształcace dla Dorosłych Nr 1 w Bartoszycach
- Uzupełniające Liceum Ogólnokształcace dla Dorosłych Nr 1 w Bartoszycach
Sport
W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:
- MBKS Victoria Bartoszyce
- Uczniowski Klub Sportowy Jedynka przy Zespole Szkół Nr 1 w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Olimpia w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Olimp w Bartoszycach
- Uczniowski Klub Sportowy Przyjaźń w Bartoszycach
- Klub Kolarstwa Górskiego MTB Peletonik w Bartoszycach
- Klub Żeglarski Bartek w Baroszycach
- Klub Sportowy Kyokushin Karate w Bartoszycach
- Klub Szachowy „Budowlani” w Bartoszycach
Inne organizacje i instytucje
- Socjalna Stacja Joannitów w Bartoszycach - celem działalności stacji jest pomoc ludziom najbardziej potrzebującym w całym powiecie bartoszyckim
- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Bartoszyc i Okolic
- Stowarzyszenie Inicjatyw Twórczych JAWORYNA
- Warmińsko Mazurskie Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych INICJATYWA
- Bartoszyckie Stowarzyszenie Ożywić Łynę
- Bartoszyckie Stowarzyszenie Agroturystyki "WARMIACY"
- Bartoszycka Grupa Literacka „Barcja” - grupa powstała początkowo pod nazwą Bartoszycka Grupa Literacka w 1983 roku. W 1984 nazwę zmieniono na Bartoszycką Grupę Literacką „Barcja”
- Mietek Folk - bartoszycki zespół folkowo–szantowy;
- Hidden Scars - bartoszycki zespół hard/core metalowy;
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)[27][28]. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono w dolinie głównego cieku wodnego:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha, na terenie miasta 41,423 ha)
Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków Ostoją Warmińską.
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.
Bibliografia
Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1961 nr 50 poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[2]]
Dz.U. 2013 poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy.[[3]]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.02.2014]
Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce [13.02.2014]
BIP Urzędu Miasta Bartoszyce [13.02.2014]
GUS stat.gov.pl [13.02.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [13.02.2014]
MBKS Victoria Bartoszyce [13.02.2014]
Mietek Folk mietekfolk.pl [13.02.2014]
Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, nid.pl [13.02.2014]
Urząd Miasta Bartoszyce bartoszyce.pl
UStat w Olsztynie stat.gov.pl [13.02.2014]
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, visacom.pl [13.02.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw ko.olsztyn.pl [13.02.2014]
Przypisy
- ↑ starejuchy.pl [13.02.2014]
- ↑ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
- ↑ maps.google.pl
- ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ [1] porównaj z bartoszyce.pl [13.02.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS[13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
- ↑ Dz.U. 1961, nr 50, poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
- ↑ stat.gov.pl [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ turystyka.bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ stat.gov.pl[13.02.2014]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków
- ↑ visacom.pl, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego
- ↑ Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, "Goniec Bartoszycki", bartoszyce.pl [12.02.2014]
- ↑ Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [13.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019
- ↑ Urząd Miasta Bartoszyce
